Deze maand brengt François-Xavier Roth met zijn musici van Les Siècles, in de reeks Beethoven 2020-2027, Beethovens 3de symfonie uit. Beethoven luidde met deze symfonie een nieuw muzikaal tijdperk in, waarmee hij afrekende met de heersende muzikale tradities van zijn voorgangers. Het programma wordt afgesloten met Étienne-Nicólas Méhuls Ouverture tot zijn opera, “Les Amazones, ou La Fondation de Thèbes”.
Beethoven componeerde in 1803-1804, zijn 3de Symfonie aanvankelijk ter ere van Napoleon Bonaparte. Toen Napoleon zichzelf in mei 1804, tot keizer van Frankrijk uitriep, kraste Beethoven echter de naam van Napoleon van het titelblad (foto). Hij veranderde de opdracht in “Sinfonia Eroica, composta per festeggiare il sovvenire di un grand’ Uomo”. François-Xavier Roth en Les Siècles bieden de kans om deze “Eroica” in al zijn moderniteit en kracht te herontdekken. 
Dank zij de magie van historische klankkleuren worden Beethovens beoogde instrumentale balansen en effecten op onthullende wijze hersteld. Les Siècles, geleid door François-Xavier Roth, passen hun gebruikelijke virtuositeit en scherp inzicht opnieuw toe. Met weinig of geen vibrato en schril koperwerk, vooral in de trompetten, is dit een boeiende, historische uitvoering vanuit een eigentijdse visie, die steunt op de levendige klankkleuren die de instrumenten bieden.
De ouverture tot Méhuls opera “Les Amazones”, acht jaar later gecomponeerd, zal voor veel luisteraars een ontdekking zijn. Deze keer was het een Franse componist die een nieuwe mijlpaal in de nieuwe esthetiek van de romantiek vestigde. De Franse componist Étienne-Nicolas Mehul, was nl. de vader van de muzikale Romantiek in Frankrijk. Geboren in Givet tegen wat de grens met België zou worden, in de regio Champagne-Ardenne, kreeg Méhul zijn eerste muzieklessen van de Duitse organist en premonstratenzer/norbertijn Guillaume Hanser (1738-1796). In 1779 studeerde hij in Parijs verder bij de Elzasser klavecinist Jean-Frédéric Edelmann (1749-1794). Die initieerde hem vermoedelijk in de muziek van Mozart en Carl Philip Emanuel Bach. Méhul componeerde onder die invloed in 1783 zijn eerste twee klaviersonaten op.1. Omdat de Académie Royale de Musique de opvoering van zijn opera “Cora” uit 1791 maar bleef uitstellen, stapte Méhul in 1789 naar de Opera-Comique. Daar zou hij zijn grootste successen boeken. “Euphrosyne ou Le Tyran corrigé” was in 1790 het eerste voorbeeld van een nieuw operagenre, gekenmerkt door de heroïsche stijl die beantwoordde aan de verwachtingen van het nieuw publiek tijdens de revolutietijd en tijdens het Directoire.
Op zoek naar dramatische zeggingskracht had Méhul alle aandacht voor het orkest. Tussen 1808 en 1810 componeerde hij vijf symfonieën. Maar het was met zijn bijbels drama “Joseph et ses frères” (1807) dat zijn bekendheid in de 19de eeuw in Europa gewaarborgd bleef. Net als die van de schilder David, evolueerde de stijl van Méhul mee met de politieke onrust in Frankrijk. In 1816, tijdens de Restauratie, componeerde hij “La Journée aux aventures”, een komische opera met kenmerken van het “ancien régime”, Beaumarchais waardig. Hij had de Tragédie lyrique trouwens toen al verrijkt met “Adrien” (1799) en met de balletten “Le Jugement de Pâris” (1793), “La Dansomanie” (1800) en “Les Amazones ou la Fondation de Thèbes” (1811). Lijdend aan tuberculose overleed Méhul in 1817.
“Les amazones, ou La fondation de Thèbes”, op een libretto van Victor-Joseph Étienne de Jouy (1764-1846) (foto) werd voor het eerst opgevoerd in de Parijse Opéra in december 1811, in aanwezigheid van Napoleon en zijn (tweede) vrouw, Marie-Louise, de oudste dochter van keizer Frans I van Oostenrijk. De plot, die betrekking had op de verzoening van twee strijdende volkeren, was bedoeld om de vrede tussen Frankrijk en Oostenrijk te symboliseren.
De opera was echter een mislukking. Het gebrek aan succes werd toegeschreven aan het zwak libretto. Méhuls vroege biograaf, Pierre Vieillard, was een van de muzikanten bij de première. Hij schreef: “Een bizarre gebeurtenis droeg bij aan de ellende van dit droevig werk. Het ergste dat fout ging, was de ontknoping die, zou je kunnen zeggen, van grote hoogte viel, aangezien Jupiter zelf in de lucht verscheen om Amphion en Zethus te herkennen. Op het moment dat deze openbaring de Amazones had moeten stoppen, klaar om de onbekende kinderen van hun koningin neer te halen, zag men inderdaad een wolkenwagen neerdalen, maar geen Jupiter. De deus ex machina was er nl. niet.
Verzonken in een gesprek had de acteur Bertin het fluitje van de machinebediener niet gehoord, en de wagen vertrok zonder de god. Hij moest worden weerhouden om zich vanaf de bovenkant van het podium te werpen. Wat het ongeluk voor hem nog hartverscheurender maakte, was dat keizer Napoleon en Marie-Louise onder de toeschouwers waren van deze rampzalige voorstelling. Ik zat in het orkest en ik kan getuigen van de hilariteit die deze episode bij hun keizerlijke majesteiten heeft gewekt. Ik betwijfel of de grote Napoleon ooit zo hartelijk heeft gelachen”. Méhul, zijn gezondheid al ondermijnd door tuberculose, werd verpletterd door het falen van Les amazones. Elizabeth Bartlet beschrijft het als “de ergste slag die de componist ooit heeft meegemaakt”.Hij schreef een tijdje niet voor het toneel en trok zich terug in zijn huis in Pantin ten noordoosten van Parijs, om zich te wijden aan zijn passie voor tuinieren.
Beethoven Symphony no. 3 “Eroica“ Méhul Overture from ‘Les Amazones’ François-Xavier Roth Les Siècles cd harmonia mundi HMM902421