Het vocaal ensemble Psallentes, heeft samen met musici van het Vlaams muziekensemble Zefiro Torna, pelgrimsliederen uit het Llibre Vermell opgenomen. Dit manuscript bestaat o.a. uit een tiental liederen in het Latijn, Catalaans en Occitaans en wordt bewaard in de Benedictijnse abdij van Montserrat in Catalonië, in de buurt van Barcelona. Het Llibre Vermell de Montserrat of Libro Rojo de Montserrat is een verzameling liturgische, informatieve en instructieve teksten rond de Mariaverering in Montserrat, verzameld tussen 1396-1399.  Het benedictijner klooster van Montserrat was in de loop van de 13de en 14de eeuw nl. uitgegroeid tot het belangrijkste klooster van het Koninkrijk Aragón, dat in de middeleeuwen een centrum van Europese cultuur was. Verhalen over mirakels die er gebeurden maakten het zwart houten Madonnabeeld (La Morena of Moreneta) tot een trekpleister.

Het Llibre Vermell, zo genoemd vanwege de rode fluwelen omslag die de pagina’s sinds de 19de eeuw bij elkaar houdt, bevat een handleiding voor de monniken van het klooster met daarin verzameld liturgische en informatieve teksten en aanwijzingen, o.a. gebeden, preken, liturgische teksten, verslagen van mirakels en officiële documenten, rond de verering van een zwart houten Madonnabeeld, La Moreneta (foto). Volgens de legende, werd het beeld in 880 door herdersjongens gevonden in een grot, de plek waar later het klooster werd gebouwd.Er zijn in totaal tien liederen opgetekend, canons of caças, meerstemmige liederen, waaronder één driestemmige en vijf rondedansen. De liederen uit het Llibre Vermell hadden klaarblijkelijk tot doel om de traditionele, wereldse liederen en dansen van de pelgrims, te vervangen door devote liederen en dansen. Het merendeel van de liederen heeft dan ook een volkse klank. De monniken en musici hebben waarschijnlijk melodieën van bekende dansliederen gebruikt en die voorzien van Mariale teksten.De opname door Psallentes en Zefiro Torna kenmerkt zich door grote ingetogenheid. De zangers en musici zijn als het ware de pelgrims zelf, die met hun instrumenten zijn aangekomen in de kerk Beate Marie de Monte Serrato. Daar brengen zij de nacht door, en zingen en dansen op liederen, voor hen gemaakt en aangeboden door de monniken. De liederen verschilden onderling van stijl en varieerden van alledaags volks tot zeer verfijnd. Enkele konden als canon gezongen worden, maar de meeste waren rondedansen. Een treffend voorbeeld is het uitbundige “Los set goytxs recomptarem” (de zeven vreugden), de Ballade van de Vreugden van Onze Lieve Vrouw.De uitvoering van de liederen door Psallentes en Zefiro Torna is ontdaan van alle gekunsteldheid. De instrumentale begeleiding is minder dominant aanwezig, waardoor de musici zich juist onderscheiden door het raffinement in hun spel en  er meer ruimte is voor nuance. Voorbeelden zijn het prachtig theatrale “Imperayritz de la ciutat joyosa” (Keizerin van de vrolijke stad) en het verrukkelijk “percussieve Ad mortem festinamus” (Wij omarmen de dood). De zangers van Psallentes verlenen aan deze uitvoering diepe, spirituele, kracht. Zo moet de ontroerende, driedelige, a-capella gezongen canon, “O virgo splendens”, geklonken hebben, in de kerk Beate Marie de Monte Serrato. Niet te missen!Psallentes (‘de zingenden’), een vocaal ensemble, opgericht in 2000, met thuisbasis in Leuven in België, staat onder leiding van Hendrik Vanden Abeele. Het ensemble functioneert in een drietal verschillende bezettingen, mannen, vrouwen, en gemengd. Psallentes concentreert zich op gregoriaans uit de late middeleeuwen en de renaissance, en aanverwante Franco-Vlaamse polyfonie. Uit zorgvuldig onderzoek en gebruik van originele manuscripten verzamelt Psallentes bewijzen en inspiratie over de uitvoeringspraktijk van deze muziek. Hendrik Vanden Abeele’s onderzoek aan de Universiteit Leiden behandelt de netelige en controversiële kwesties van ritme en geheugen als belangrijke vereiste voor een goed liturgisch zanger, en van de stem als onderzoeksinstrument.Deze kleine groep gaat bv. met professionele stemmen op zoek naar het gregoriaans uit de late middeleeuwen en de renaissance. Met eigen en andere ensembles realiseerde Vanden Abeele een vijftigtal cd’s, en hij ondernam concertreizen in Europa, Noord-Amerika, Nieuw-Zeeland, Zuid-Korea, China en Japan. De verschillende cd’s van Psallentes kregen veel lof, met vijf sterren van het tijdschrift Goldberg, tweemaal een Diaposon d’Or, een ‘répertoire 10’ en een ‘Prix Choc’ van le Monde de la Musique, en de Cecilia-prijs van de Belgische muziekkritiek. In 2012 startte het ensemble een reeks opnames bij het jong label Le Bricoleur, met verdeling door harmonia mundi.Hendrik Vanden Abeele (°1966) is pianist, zanger, voordrachthouder en onderzoeker. Hij was docent en gastdocent aan verschillende Vlaamse en Nederlandse conservatoria (Leuven, Rotterdam, Den Haag) en was van 2007 tot 2009 ook staflid van het Orpheusinstituut te Gent. Van 2000 tot 2005 was hij vaste bariton bij het Vlaams Radio Koor. Hij werkt als postdoctoraal onderzoeker en staflid aan de Alamire Foundation (KU Leuven). Met professionele stemmen gaat Vanden Abeele op zoek naar het Gregoriaans uit de late middeleeuwen en renaissance. In 2012 begon Vanden Abeele met de opname van het muzikale oeuvre van Hildegard von Bingen zoals overgeleverd in het manuscript dat bewaard wordt in de abdij van Dendermonde in België. Het is de bedoeling dat het complete werk van Hildegard von Bingen uitgebracht zal worden op Le Bricoleur.Zefiro Torna is een Belgisch muziekensemble uit Mechelen, dat opgericht werd in 1996. In hun totaalconcepten koppelen ze authentieke uitvoeringspraktijk van muziek uit de middeleeuwen, de renaissance en de barok, aan andere kunsten zoals literatuur, theater of dans. Zefiro Torna werd opgericht door Jurgen De bruyn en Els Van Laethem. Artistiek leider Jurgen De bruyn startte het project om muzikale authenticiteit te combineren met actuele kunstuitingen. Zefiro Torna vermengt ook wetenschap, filosofie, literatuur, visuele kunsten, theater en hedendaagse dans in zijn multidisciplinaire programma’s. Naast met De bruyn, werkt het ensemble met een wisselende bezetting van (internationale) muzikanten. Hun naam haalden ze bij een sonnet van Francesco Petrarca, over de terugkeer van de lente, waar de vrolijkheid van zingende vogels en ontluikende bloemen contrasteert met het liefdesverdriet van de dichter. De naam betekent “De Westenwind is teruggekeerd”.Jurgen De bruyn (foto) behaalde de regeringsmedaille voor gitaar aan de muziekacademie in Bornem bij Dirk De Hertogh en studeerde verder aan het Lemmensinstituut in Leuven. Daar bekwam hij het meester- en hoger diploma gitaar bij Raphaëlla Smits, het meesterdiploma kamermuziek bij Paul Beelaerts, Roel Dieltiens en Erik Van Nevel en het meesterdiploma luit bij Philippe Malfeyt.  Daarnaast volgde hij meestercursussen bij o.a. David Russell, Roberto Aussel,  Konrad Ragossnig en Jordi Savall. Hij werd laureaat van de ‘Nationale  Muziekwedstrijd van het Gemeentekrediet 1989’ en van het ‘Scottish guitar festival 1994’, en verleende zijn medewerking aan projecten met o.a. het Huelgas Ensemble o.l.v. Paul Van Nevel, Ex Tempore o.l.v. Florian Heyerick, de Vlaamse Opera,  Prima la Musica, Cetra d’Orphée en het Egidius Kwartet. Jurgen De bruyn is leraar aan de Academies voor Muziek, Woord en Dans in Bornem en Tienen.

https://lnk.to/LlibreVermellPsallentesZefiroTornaLlibre Vermell de Montserrat Psallentes Zefiro Torna cd Le Bricoleur 621580

https://www.stretto.be/2017/03/27/hildegard-von-bingen-in-dendermonde/