Halverwege de 15de eeuw werd gezegd dat alle wijsheid van de wereld in de boekwinkel van Vespasiano da Bisticci (1421-1498) in Florence te vinden was. Daar werden nl. prachtige manuscripten voor de Europese elite geproduceerd en belangrijke werken uit de klassieke oudheid herontdekt en verspreid. De winkel trok de grootste denkers van de stad aan. Maar dan arriveerde er in 1476 een nieuwe techniek in Florence…
Het nonnenklooster van San Jacopo di Ripoli bemachtigde een drukpers van een failliete, Duitse drukker. Binnen de kortste keren drukten de hardwerkende nonnen een serie boeken en pamfletten, waarmee een stroom aan politieke, filosofische en religieuze ideeën op gang werd gebracht. In “De boekhandelaar van Florence” ontsluit bestsellerauteur Ross King, het verhaal van een lokale strijd met verregaande consequenties. De stortvloed aan radicale denkstromen die werd ontketend door het gedrukt boek zou nl. de loop van de geschiedenis veranderen. De drukpers vormde de voedingsbodem voor de renaissance en de reformatie, en maakte het pad vrij voor de verlichting en voor de moderne wereld zoals we die nu kennen.
De Renaissance in Florence roept beelden op van prachtige fresco’s en elegante gebouwen, het oogverblindend handwerk van de bekwame kunstenaars en architecten van de stad. Maar even belangrijk voor de eeuwen die volgden waren genieën van een ander soort, nl. Florence’s manuscriptenjagers, schrijvers, geleerden en boekverkopers, die het stof van duizend jaar geschiedenis bliezen en, door de ontdekking en verspreiding van oude kennis, een nieuwe en verlichte wereld ontwierpen. De kern van deze activiteit, waarover bestsellerauteur Ross King vertelt in zijn opwindend nieuw boek, was een opmerkelijke man, Vespasiano da Bisticci. Geboren in 1422, werd hij ‘de koning van ’s werelds boekverkopers’ genoemd. In een tijd waarin alle boeken met de hand werden gemaakt, produceerde en verkocht Vespasiano meer dan vier decennia lang vele honderden volumes. Zijn boekwinkel was dan ook een ontmoetingsplaats voor debat en discussie. 
Naast de opslagplaatsen van de oude wijsheid van Plato, Aristoteles en Quintilianus, waren zijn boeken op zichzelf staande kunstwerken, gekopieerd door getalenteerde schrijvers en verlucht door de beste miniaturisten. Een bijzonder mooi werk uit zijn atelier was de Urbino-Bijbel, gemaakt voor Federico da Montefeltro, de hertog van Urbino, geschreven door Hugues de Comminellis de Mazieres. Wanneer Cosimo de’ Medici zijn bibliotheek oprichtte, de Biblioteca Medicea Laurenziana, werd hij daarbij door Vespasiano geadviseerd. In 22 maanden leverde Vespasiano met 25 kopiisten, 200 volumes aan Cosimo.
Tot zijn klanten behoorden pausen, koningen en prinsen in heel Europa die hun reputatie wilden polijsten door prachtige bibliotheken op te richten. Vespasiano bereikte het toppunt van zijn bevoegdheden als Europa’s meest productieve koopman van kennis toen een nieuwe uitvinding verscheen, het gedrukt boek. Tegen 1480 werd de koning van ’s werelds boekverkopers weggevaagd door deze epische technologische ontwrichting, waarbij goedkoop geproduceerde boeken lezers bereikten die zich nooit een van Vespasiano’s elegante manuscripten hadden kunnen veroorloven. 
Ross Kings briljante “The Bookseller of Florence”, een spannende kroniek van intellectuele gisting tegen de dramatische politieke en religieuze beroering van die tijd, is ook een ode aan boeken en het maken van boeken die de verschuiving van script naar drukwerk in kaart brengt door het leven van een buitengewone man te vertellen die lang verloren is gegaan in de geschiedenis, maar die één van de ware titanen van de Renaissance was. “The Bookseller of Florence: Vespasiano da Bisticci and the Manuscripts that Illuminated the Renaissance” werd vertaald door Toon Dohmen. Warm aanbevolen.
Ross King De boekhandelaar van Florence Over de renaissance, de boekdrukkunst en de veranderende kracht van ideeën 525 bladz. uitg.De Bezige Bij EAN 9789403124414
Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.
Michel Dutrieue.
