“Mozart, Essential Symphonies” door het Radio-Sinfonieorchester Stuttgart des SWR o.l.v. Sir Roger Norrington, 6 cd’s op het label SWR Music. Gedreven en authentiek. | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.

De symfonieën van Mozart in deze 6 cd box werden gedurende een periode van twee weken opgenomen op het European Music Festival/Europäisches Musikfest Stuttgart in september 2006. Meer dan 20 symfonieën, variërend van de vroegste tot de laatste tien, werden gekozen om het geweldige aanbod van de componist te vertegenwoordigen.Het doel was om zoveel mogelijk de speelstijl van de periode na te bootsen. Roger Norrington gebruikte daarom precies dezelfde orkestrale krachten voor elke symfonie als bij hun eerste uitvoering (de kleinste had slechts 18 spelers). De eerste en tweede violen zaten tegenover elkaar, de blazers stonden in rijen aan weerszijden en een klavecimbel speelde in het midden. Tempi volgens het meest recent onderzoek, boogstreken, articulatie en frasering werden zorgvuldig bestudeerd en strijkersspel zonder vibrato. Elke cd in deze uitgave bevat een symfonie uit de vroege, midden- en late periode van Mozart. De laatste vier symfonieën, die Mozart voor Parijs en Wenen componeerde, werden weliswaar veel grootser en experimenteler gespeeld, met 24 violen en 16 houtblazers. Heel af en toe maakte Mozart trouwens een monsterorkest mee (bijna gelijk aan de normale grootte van vandaag). Het gebeurde eerst tijdens zijn uitgebreid bezoek aan Parijs, en daarna weer in Wenen, waar hij zo’n groot ensemble als ‘magnifique’ beschouwde.Mozart componeerde de meeste van zijn symfonieën in Salzburg. Vanaf nr. 35 (juli 1782), componeerde hij zijn symfonieën in Wenen, waar hij sedert 1782 woonde. Dat jaar werd ter gelegenheid van de toekenning van de adellijke titel “Edler von Innbachhausen” aan Sigmund Haffner d. J. (foto’s), humanist en zoon van de burgemeester van Salzburg Sigmund Haffner d. Ä., via Leopold Mozart, door een onbekende persoon, een serenade besteld. Mozart had zes jaar eerder in 1776, al de “Haffner Serenade” K250 gecomponeerd, ter gelegenheid van het huwelijk van Sigmund Haffners zuster. De tweede serenade voor Haffner is echter verloren gegaan, hoewel Mozart delen eruit verwerkte in zijn 35ste symfonie. Begin 1783 herwerkte Mozart nl. zijn (tweede) “Haffner-Serenade” tot zijn Symfonie in D, KV 385, een groots opgezette, vierdelige symfonie, die op 23 maart 1783 in het Burgtheater in Wenen als “Haffner” werd uitgevoerd.Mozart componeerde zijn geniale, laatste drie symfonieën, nrs. 39, 40 en 41, in de zomer van 1788, voor een reeks abonnementsconcerten in het nieuw casino aan de Spiegelgasse in Wenen. Deze concerten hebben naar alle waarschijnlijkheid nooit plaatsgevonden. Er is trouwens geen bewijs dat deze symfonieën überhaupt zijn uitgevoerd tijdens het leven van Mozart, hoewel de kans groot is dat de symfonie in sol klein nr. 40, K550 ten minste één keer is gespeeld. Volgens Alfred Einstein componeerde Mozart zijn 39ste symfonie naar het voorbeeld van de Symfonie nr. 26 van Michael Haydn (Salzburg, 1783). In 1762 werd Michael Haydn (foto), de jongere broer van Joseph Haydn, benoemd tot concertmeester en dirigent van de bisschop in Salzburg. Dit ambt bekleedde hij 43 jaar lang. In Salzburg raakte hij bevriend met Mozart, die zijn werk zeer waardeerde.Na deze drie symfonieën keerde Mozart nooit meer terug naar de symfonie als genre. Mozart overleed overigens 5 december 1791. De drie symfonieën werden gecomponeerd voor een vergelijkbare orkestbezetting met enkele kleine verschillen. In de 39ste zijn er geen hobo’s, terwijl er in de 40ste geen klarinetten, trompetten en pauken zijn. Mozart zou in een herziene versie klarinetten toevoegen aan de 40ste. Alle instrumenten zijn daarentegen wel aanwezig in de indrukwekkende 41ste. Met uitzondering van de menuetten en de tweede beweging van de Symfonie nr. 39, werden alle bewegingen van de drie symfonieën, in de klassieke sonatevorm gecomponeerd.De melancholische symfonie nr. 40, die al meer dan twee eeuwen door het publiek wordt bewonderd, is bijna kamermuziek in termen van het orkest. In de dromerige tweede beweging zijn de partijen van de strijkers dicht aan elkaar geweven, zoals in liefdesduetten van Italiaanse opera’s uit die tijd. Het beroemd dramatische menuet contrasteert met een ceremonieel trio. Tot op zekere hoogte doet de finale denken aan de geest van de gepassioneerde en onstuimige Afscheidssymfonie nr. 45 uit 1772, van Joseph Haydn.Het was niet Mozart die de naam “Jupiter” bedacht voor de 41ste symfonie. Die naam werd waarschijnlijk toegekend vanwege zijn kracht, en vanwege een detail. De eerste drie akkoorden van het tutti orkest, riepen bij het publiek, associaties op met de Romeinse oppergod van hemel en onweer. De bijnaam werd waarschijnlijk bedacht door de impresario, Johann Peter Salomon of door Johann Baptist Cramer in een arrangement van de symfonie voor piano. De naam “Jupiter” refereerde aan het krachtige, Olympische karakter van de muziek. De naam “Jupitersinfonie“ verscheen voor het eerst op het Edinburgh Muziekfestival van oktober 1819. Over het algemeen is de muziek van de symfonie weliswaar niet verbonden met mythologie, maar eerder met spirituele zelfontwikkeling.Roger Norrington, (°1934) studeerde aan de Dragon School, Westminster School, Clare College, Cambridge en de Royal College of Music bij o.a. Adrian Boult. Hij werkte als tenor in de jaren 1960 en in 1962, richtte hij het Schütz Choir op (later het Schütz Choir of London). Van 1969 tot 1984 was hij muzikaal leider van de Kent Opera. In 1978 richtte hij de London Classical Players op, geleid door de barokviolist John Holloway en bleef hun muzikaal leider tot 1997. Met zijn vrouw, de choreografe Kay Lawrence, vormde hij in 1984 het Early Opera Project als aanvulling op zijn werk in uitvoeringen in authentieke stijl, beginnend met Monteverdi’s “Orfeo” tijdens de Maggio Musicale Fiorentino in Florence dat jaar, met daarna een tournee in Groot-Brittannië in 1986. Van 1985-1989 was hij chef-dirigent van de Bournemouth Sinfonietta. Van 1990 tot 1994, was hij muzikaal leider van het Orchestra of St. Luke’s en daarna werd hij chef-dirigent van het Radio-Sinfonieorchester Stuttgart des SWR in Stuttgart. In 2006 werd hij artistiek adviseur van de Handel and Haydn Society, een koor en orkest dat op authentieke instrumenten speelt.