De “Goldbergvariaties” (1741) van Sebastian Bach zijn werken waarmee Bach tijdens het laatste decennium van zijn leven, hulde bracht aan de traditie van het contrapunt. In dit monumentaal werk, een “Aria mit verschiedenen Veränderungen”, realiseerde Bach, en met hem, Michel Kiener, een briljante synthese tussen het constructieve en het emotionele.Omstreeks 1740 noteerde Bach het thema als ‘Aria’ in het “Klavierbüchlein für Anna Magdalena Bach”. De baslijn van de beginmaten was identiek aan de ostinatobas van George Frederic Händels “Chaconne avec 62 variations”, die in 1703-1706 ontstond en in 1733 voor het eerst in Londen werd uitgegeven. Bachs 30 variaties vertonen een doordachte cyclische opbouw, gekoppeld aan virtuoze en expressieve, stilistische verscheidenheid. De variaties zijn overwegend drie of vierstemmig, met een heldere harmonische progressie en een brede melodische omvang.Het werk zit vol mooie melodieën, canons en fuga’s. Sommige variaties zijn van oorsprong gezongen stukken, zoals de Aria of het Quodlibet. Gepubliceerd in 1741 als vierde deel van de “Clavier Übung”, streefde Bach naar een synthese tussen de eigentijdse Franse en Italiaanse stijlen. De Goldbergvariaties gaan uit van een baspatroon van 32 noten dat het hele werk door als basis terugkeert. De variaties zijn dus basso ostinato-variaties. Bach wisselde constant van maat, aantal stemmen, tempo, compositie- en speeltechniek, van genre, en van stijl en expressie.De structuur duidt, los van enige getallensymboliek, op eeuwige terugkeer of herhaling. Een soort beheerst en ingehouden perpetuum mobile, zonder eind. De muziek werkt bedwelmend en rustgevend en behoort tot de meesterwerken van het klavier. Bach componeerde de canons, met uitzondering misschien van de Canone alla Settima (variatie 21), waar hij het niet gepreciseerd heeft, oorspronkelijk voor één manuaal, terwijl de meeste overige variaties voor twee manualen bedoeld waren. Twee manualen betekende feitelijk een duo en dus een rijkere polyfonie en een vollere klank.De niet-canonische variaties zijn alle in een bepaalde vorm gecomponeerd, Polonaise (Variatie 1), Triosonate in de zin van deze van Corelli (Variatie 2), Passepied (Variatie 4), Gigue (Variatie 7 & 11), Fughetta (Variatie 10), Aria (im Stile monodico) (Variatie 13), Französische Ouverture (Variatie 16), Menuett (Variatie 19), Lamento (Variatie 21 en Variatie 25), Sarabande (Variatie 26), Toccata (Variatie 29), Quodlibet (Variatie 30). Met dit laatste bedoelde Sebastian een combinatie van fragmenten van bestaande volksliedmelodieën, hier meer bepaald „Ich bin so lang nicht bei dir gewest” en “Kraut und Rüben haben mich vertrieben”. Deze laatste melodie was in Bachs tijd populair en was overigens reeds gevarieerd door Frescobaldi, Buxtehude en Scheidt.De Zwitserse klavecinist, Michel Kiener, volgde tegelijkertijd piano- en klavecimbel bij Louis Hiltbrand (1972) en Isabelle Nef (1975) aan het plaatselijke Muziekconservatorium van Genève, waar hij de prijs voor virtuositeit in beide disciplines won. Verder volgde hij les bij Anneke Uittenbosch en Gustav Leonhardt in Amsterdam. Hij won in 1977, de eerste prijs op de Internationale klavecimbelwedstrijd in Brugge en hij won de Internationale wedstrijd in Genève. Sinds 1977 is Michel Kiener professor aan het Conservatorium van Genève, terwijl hij zijn activiteiten voortzet als concertartiest en pedagoog. Zijn achtergrond zowel als pianist en klavecinist, leidde hem al snel naar het laat barok en klassiek repertoire, gespeeld op pianoforte en zelfs op clavichord. Hij bespeelt een prachtig klavecimbel gemaakt door William Dowd (1922-2008) (foto) in Parijs in 1978, gemodelleerd naar een instrument van Nicolas Blanchet uit 1730. De familie Blanchet was een beroemde familie van klavecimbelbouwers, actief in Parijs aan het einde van de 17^de – en 18^de eeuw. Ze maakten een specialiteit van de transformatie van de Vlaamse klavecimbels van de familie Ruckers en brachten in Parijs hun vakmanschap naar het hoogste punt van perfectie. Hier vertolkt Michel Kiener Bachs Goldbergvariaties op een Dowd-klavecimbel, gestemd volgens de Welgetempereerde stemming van Andreas Werckmeister/J.S. Bach. De instrumenten van William Dowd zijn immers lange tijd dé maatstaf geweest voor betrouwbaarheid in termen van stemming en algemene stabiliteit.Bach Goldberg Variations Michel Kiener harpsichord 2 cd Passacaille PAS1108