Charles Ives’ ‘Concord Sonata’ (‘Concord, Mass., 1840-1860’) wordt vaak omschreven als één van de grootste, Amerikaanse pianowerken. Uitgegeven in 1920, op eigen kosten van de componist, en bekend gemaakt door de Amerikaanse pianist, John Kirkpatrick (1905-1991), bevatte het werk radicale experimenten in harmonie en ritme. Pas in 1939 beleefde het zijn eerste openbare uitvoering.
In de loop van de vier bewegingen, beeldde Charles Ives (1874-1954) (foto), in zijn “Concord sonata”, enkele van de beroemde inwoners van het stadje Concord in Massachusetts af, een centrum van het transcendentalisme, een filosofische en literaire beweging uit de jaren 1830 en 1840 in de New England-regio van de Verenigde Staten. In muziek met verwijzingen naar Beethoven, religieuze en patriottische hymnen en circusmarsen, maar ook korte ‘gastoptredens’ van een altviool en een fluit, werd op verschillende manieren op hoofdfiguren van de beweging gezinspeeld, “Emerson” (Ralph Waldo Emerson) (foto), “Hawthorne” (Nathaniel Hawthorne), “The Alcotts” (Bronson Alcott en Louisa May Alcott) en “Thoreau” (Henry David Thoreau) (foto).
De tweede pianosonate van Ives, die 47 minuten duurt op deze opname, is een enorm werk van een verbluffende complexiteit en een echte uitdaging voor elke artiest, een uitdaging die de jonge Finse pianist Joonas Ahonen die eerder Ligeti’s pianoconcerto opnam, meer dan gemakkelijk aannam. Voor de veel kortere Vioolsonate nr. 4, wordt Ahonen vergezeld door zijn landgenoot, de gevierde violist, Pekka Kuusisto (°1976). Gecomponeerd in dezelfde periode als de Concord-sonate, heeft dit werk ook een buitenmuzikale achtergrond, namelijk de herinneringen van de componist als kind aan de zogenaamde kampbijeenkomsten die werden gehouden tijdens de christelijke opleving in de late 19de eeuw.
Ives componeerde hoofdzakelijk marsen en studies voor piano. Naast de hier opgenomen werken, componeerde hij o.a. nog “Five Take-offs” (ca. 1909) en “Three Quarter-Tone Pieces” (1923-1924) voor 2 piano’s. Van de twee grote pianosonates, gecomponeerd door Charles Ives is nr. 2 (‘de Concord Sonata’) verreweg de bekendste en overschaduwt zijn broer of zus. De Eerste Pianosonate is echter vergelijkbaar ambitieus en met een speelduur van meer dan 40 minuten even uitgebreid. Zoals veel werken van Ives had het een lange ontstaanstijd, te beginnen in 1901 met toevoegingen en herzieningen tot ver in de jaren 1920. 
In tegenstelling tot de “Concord” (foto), heeft Ives het werk niet voorzien van een expliciet programma, maar schreef dat het ‘vooral over het buitenleven in de dorpen van Connecticut in de jaren 1880 en 90 ging’. Dit kan tot op zekere hoogte de verschillende ontleningen aan hymnen verklaren. Ook New York City, waar Ives woonde, heeft een duidelijk stempel gedrukt met een vrij gebruik van ragtime-ritmes. Ives componeerde een derde sonate voor piano, de zogenaamde “Three-Page Sonata”, in drie korte maar uitdagende bewegingen. Warm aanbevolen.
De sonates van Ives omlijsten het derde werk op de cd, “Peter Parker”, uit 2004, van de Oostenrijkse componist Bernhard Gander (°1969) (foto). Hij studeerde piano en directie aan het Tiroler Landeskonservatorium in Innsbruck en studeerde daarna compositie bij Beat Furrer (°1954), die in 1985, samen met Viktor Liberda, het muzikantencollectief (Solistenensemble), “Société de l’Art Acoustique”, sedert 1989, “Klangforum Wien”, oprichtte. 
In vervolg op die cursussen vertrok Gander naar Parijs en Zurich om zich te verdiepen in elektroakoestische muziek. Zijn muziek wordt over de hele wereld uitgevoerd door o.a. Klangforum Wien en andere ensembles, gespecialiseerd in hedendaagse muziek. “Peter parker” is het alter ego van de superheld Spider-Man die zijn naam heeft gegeven aan Ganders hoogst virtuoos en origineel pianowerk, dat een panorama presenteert van bewegingspatronen van de superheld, omgezet in muziek.
De Finse pianist Joonas Ahonen (°1984) heeft een scala aan activiteiten, van Beethoven-interpretaties op historische piano’s tot de eerste uitvoeringen van de muziek van onze tijd. Ahonen kwam in 2011 bij Klangforum Wien, een van de toonaangevende ensembles voor hedendaagse muziek, een paar jaar na zijn afstuderen aan de Sibelius Academie, waar hij studeerde bij Tuija Hakkila en Liisa Pohjola. In de loop der jaren trad Ahonen op als solist met het Helsinki Philharmonic Orchestra, het Finnish Radio Symphony Orchestra, het BBC Symphony Orchestra en Ictus. Zijn opnames op het BIS label, Ligeti Piano Concerto en Ives Piano Sonata no. 2, “Concord” hebben lovende kritieken gekregen in de muziekpers.
Recente uitvoeringen van Ahonen omvatten de wereldpremière van Rebecca Saunders’ nieuw solo pianowerk “to an utterance” in de Philharmonie Berlin, debuut met het Stavanger Symphony Orchestra onder leiding van Pablo Heras-Casado, Philipp Maintz’ Piano Concerto met de ORF RSO Wien o.l.v. Marin Alsop evenals duo Appearances met de violist Patricia Kopatchinskaya in Lockenhaus, Gstaad en Teatro alla Scala in Milaan. Zijn recente optredens waren onder meer het West Cork Chamber Music Festival, Musiq’3 Festival in Brussel, Pekka Kuusisto’s Our Festival in Tuusula, Helsinki Philharmonic Orchestra, het Finnish Radio Symphony Orchestra, het BBC Symphony Orchestra en touren met geselecteerde Ligeti Studies in Anne Teresa De Keersmaekers productie, “Achterland” (met muziek van Györgi Ligeti en Eugène Ysaÿe).
Charles Ives Pianosonate nr. 1 Bernhard Gander Peter Parker Jonas Ahonen cd BIS2409
Charles Ives Pianosonate No.2 & Violin Sonata No.4, (‘Children’s Day at the Camp Meeting’) Joonas Ahonen Pekka Kuusisto cd BIS-2249
Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.
Michel Dutrieue.
