Binnen de diversiteit van de rijke, Bulgaarse muziekcultuur, behoorde Pancho Vladigerov (1899-1978), als opvolger van Dobri Hristov (1875-1941), samen met Petko Staynov (1896-1977), ongetwijfeld tot de belangrijkste componisten van het modern Bulgarije. Met deze opnames, geproduceerd in de jaren 1970 in Bulgarije, brengt het label, Capriccio, een 18 cd Vladigerov-editie uit, om deze schitterende, kleurrijke muziek voor de volgende generaties te bewaren. Het Bulgaars Nationaal Radio Symfonie Orkest wordt gedirigeerd door zijn zoon, Alexander Vladigerov (1933-1993). 
Pancho Vladigerov werd geboren in Zwitserland, maar woonde in Sjoemen (Shumen) in het Noord-Oosten van Bulgarije. Zijn moeder Dr. Eliza Pasternak (foto), was Russisch Joods en behoorde tot de familie van de schrijver Boris Pasternak. Zijn vader Haralan Vladigerov was advocaat. Pancho’s joodse grootvader langs moederszijde, Leon Pasternak, die Odessa verliet en zich een paar jaar voor de geboorte van Pancho in Zürich vestigde, was een zeer invloedrijke figuur in Pancho’s muzikale ontwikkeling en later succes. De grootvader, een wiskundige van beroep, een kampioen schaker en een amateurmuzikant en componist, speelde nl. viool met Pancho en zijn tweelingbroer Lyuben. Op basis van een Joods deuntje dat zijn grootvader hem leerde, componeerde Vladigerov in 1951, zijn “Joods gedicht”, op. 47. Deze compositie ontving in 1952 de Dimitrov-prijs, de hoogste eer die door de Bulgaarse regering aan een kunstenaar kon worden gegeven, “Een werk als dit wordt maar één keer in de honderd jaar geschreven”, verklaarde … Sjostakovitsj.
Pancho Vladigerov was nog maar 10 toen hij in Sofia, begon met compositie bij Dobri Hristov. Na het overlijden van zijn vader in 1912, verhuisde hij met zijn moeder en zijn tweelingbroer, Luben (foto), naar Berlijn. Zijn moeder werd daar nl. als gynaecoloog, verbonden aan de privé kliniek van Dr. Paul Strassmann. Pancho studeerde er aan de “Staatliche Akademische Hochschule für Musik”, nu de “Universität der Künste Berlin”, theorie en compositie bij Paul Juon, en piano bij Karl Heinrich Barth en Leonid Kreutzer. In 1920 behaalde hij aan de Academie der Künste, zijn diploma in compositie, als student van Friedrich Gernsheim en Georg Schumann. Hij won tweemaal de Mendelssohn-Prijs van de Academie, werkte van 1920 tot 1932 als componist en pianist voor Max Reinhardt aan het Deutsches Theater in Berlijn. Daarna keerde hij terug naar Sofia.
Tijdens zijn periode in Berlijn, had hij banden met veel grote, Duitstalige schrijvers, zoals Stefan Zweig, Gerhart Hauptmann, Arthur Schnitzler en Hugo von Hofmannsthal, en met collega-componisten, onder wie Bartók, Kodály, Strauss, Ravel, Glasunov, Hindemith, Schoenberg, Rachmaninov en Szymanowski. In Sofia was hij in 1933, één van de stichters van de Bulgaarse Vereniging voor Hedendaagse Muziek, die later de Vakbond van Bulgaarse Componisten werd, en vanaf 1940, was hij er professor, piano, kamermuziek en compositie, aan de staatsacademie voor muziek. 
Deze werd na zijn overlijden, de “Prof. Vladigerov Academie” (foto). Onder zijn studenten waren de beste, Bulgaarse aspirant-componisten van de jongere generatie, o.a. Vassil Kazandjiev, Milcho Leviev en Julia Tsenova. Ook de wereldberoemde, Bulgaars-joodse pianist, Alexis Weissenberg (1929-2012), kreeg vanaf zijn derde! levensjaar, pianoles van Vladigerov.
Pancho Vladigerov werd bekend toen zijn werken vanaf 1920 gepubliceerd werden door ‘Universal Edition’ in Wenen en op lp verschenen op het label Deutsche Grammophon, waarna veel van zijn werken in heel Europa en de Verenigde Staten gespeeld werden. Als pianist/componist toerde hij door de meeste Europese landen, waarbij hij veelvuldig zijn eigen werken vertolkte. Zijn huis (foto) in Sofia is tegenwoordig een museum. Naast zijn zoon, Alexander, zijn ook zijn kleinkinderen, Pancho Vladigerov Jr., Alexander en Konstantin, bekende musici geworden.
Het is moeilijk te begrijpen waarom de fantasierijke en kleurrijke muziek van Pancho Vladigerov, vandaag de dag geen gepaste status (meer) heeft in de Europese concertzalen. Qua stijl situeerden zijn pianoconcerti zich, ondanks zijn onmiskenbare persoonlijkheid, in de lijn van de grote, Slavisch- romantische concerto-traditie, zoals die na Tsjaikofski werd voortgezet door Rimski-Korsakov, Rachmaninov en Medtner. Tussen 1918 en 1963, componeerde Pancho Vladigerov, 5 schitterende pianoconcerti. Beluister meteen de langzame beweging uit het Pianoconcerto nr. 2 uit 1930. De pianisten in de rijk georkestreerde 5 Concerti zijn op deze opnames, Teodor Moussev (nr. 1), Ivan Drenikov (nrs. 3 & 4), Krassimr Gatev (nr.2), en Pancho Vladigerov zelf (nr.5). Daarnaast speelt Krassimir Gatev, Vladigerovs 5 “Silhouetten” voor piano solo op. 66, uit 1974. Niet te missen!
In Bulgarije onthullen zowel volks- als kunstmuziek een oude traditie. De manier waarop Pancho Vladigerov volksmuziekthema’s in zijn concertstukken verwerkte, toonde niet alleen zijn affiniteit er mee, maar suggereerde ook dat hij een roeping voelde om de volkstradities van zijn Centraal-Europees thuisland te verkondigen en te verdedigen. Het meest uitgevoerd werk van Pancho Vladigerov is ongetwijfeld zijn Bulgarian Rhapsody, op. 16 ‘Vardar’, gecomponeerd in 1922. Daarnaast waren zijn meest opvallende folkloristisch geïnspireerde werken, zijn Seven Symphonic Bulgarian Dances, op. 23 (1931), waarmee hij wellicht een tegenhanger wilde creëren van Brahms ‘Hongaarse Dansen, Dvořáks Slavische Dansen, Griegs Noorse Dansen en andere populaire, patriottisch-muzikale evocaties.
De cd “Orchestral Songs” van de Pancho Vladigerov-editie, gaat in op een aspect van het genre van de componist dat veel andere componisten nooit of nauwelijks hebben aangeraakt, orkestliederen. Het is volkomen aannemelijk dat Vladigerov tijdens zijn vormingsjaren in Berlijn en Wenen in aanraking kwam met dit genre, nadat hij zijn hoogtijdagen had beleefd in de jaren die hij in die steden doorbracht (Gustav Mahler, Richard Strauss, Hans Pfitzner, Joseph Marx en anderen). Met name Vladigerov werkte altijd met gedichten van Bulgaarse schrijvers, niet alleen als het om Bulgaarse volksliederen ging. Net als veel andere 20ste -eeuwse componisten uit een groot aantal verschillende landen en etniciteiten, dook Vladigerov diep in de volksliederen en volksdansen van zijn thuisland. Dit zijn liederen en dansen, sommige zijn nog steeds populair, andere bijna vergeten, die verschillende etnische groepen in het land door de eeuwen heen hebben ontwikkeld. In deze arrangementen vond Vladigerov de perfecte synthese vanuit zijn uitgesproken, Bulgaarse, culturele identiteit.
Op deze cd staan zijn Bulgarische Volkslieder für Bass und Orchester, Sechs Lyrische Gesänge für hohe Stimme und Orchester op. 5, “Lud Gidyia”, Ballade für Bass & Orchester, Vier Lieder für hohe Stimme und Orchester op. 67, Sechs bulgarische Volkslieder für hohe Stimme und Orchester op. 56, en Gesang an den Geliebten. De vocale solisten zijn Roumiana Valcheva-Evrova (sopraan), Maria Ventsislavova (sopraan), Evelina Stoitseva (sopraan) en Pavel Gerdjikov (bas).
Pancho Vladigerov Piano Concertos Nos. 1-5 Teodor Moussev Ivan Drenikov Krassimr Gatev Pancho Vladigerov Bulgarian National Radio Symphony Orchestra Alexander Vladigerov 3 cd Capriccio C8060
Pancho Vladigerov Orchestral Works 1 Symphonien Nr. 1 & 2 Concert Overture “Earth” op. 27 Autumn Elegy op. 15 Heroïc Overture op. 45 Bulgarian National Radio Symphony Orchestra, Alexander Vladigerov 2 cd Capriccio C8050
Pancho Vladigerov Orchestral Works 2 Bulgarian National Radio Symphony Orchestra Alexander Vladigerov 2 cd Capriccio C8053
Pancho Vladigerov Orchesterlieder Bulgarian Folksongs Six Lyric Songs ‘Lud Gidyia’ Four Songs Six Bulgarian Folksongs Songs fort he Beloved Pavel Gerdjikov Roumiana Valcheva-Evrova Maria Ventsislavova Evelina Stoitseva Bulgarian National Radio Symphony Orchestra Alexander Vladigerov 2 cd Capriccio C8070
