Antoinette Lohmann en Jörn Boysen van het ensemble Furor Musicus, presenteren op deze dubbel cd, veelal anonieme muziek uit de vooraanstaande Di Martinelli en Kroměříž muziekcollecties. Deze bijzondere dubbel cd verschijnt op 24 september.
De indrukwekkende Di Martinelli-collectie, die bewaard wordt in de Katholieke Universiteit Leuven, bevat in totaal vijfenzestig handschriften en tweeëndertig prenten, waaronder een opmerkelijk handschrift met tweeëndertig laat 17de-eeuwse vioolsonates en concerto’s voor strijkersensemble. Het Kromeriz-muziekarchief wordt momenteel beheerd door het Kromeriz Archdiocesan Museum – Olomouc Museum of Art. Het is een van de belangrijkste en grootste historische muziekarchieven in Tsjechië. De oudste delen van de collectie bestaan uit muziek uit de tijd van bisschop Karl II von Liechtenstein-Kastelkorn (1664-1695) (foto). De tijd die hij in het Kromeriz-kasteel had doorgebracht, markeert de oprichting van de bisschop en later de aartsbisschoppelijke band. Het is dit deel van de collectie dat kostbare conserverings- en restauratiewerken vereist.
Aan het einde van de 17de – en het begin van de 18de eeuw, ontstonden er talloze muziekverzamelingen die handgeschreven kopieën van allerlei repertoire bevatten. Dit was destijds goedkoper dan het drukken van muziek of het aanschaffen van gedrukte edities. Veel van deze compilaties waren bedoeld voor intern of lokaal gebruik en bevatten vaak werken van lokale componisten. Tegenwoordig geven de verzamelingen ons ook inzicht in de populariteit en verspreiding van componisten en hun oeuvre gedurende een bepaalde periode. Zowel de Di Martinelli als Kroměříž (foto’s) archieven bevatten een verrassend grote hoeveelheid repertoire voor viool en continuo, waarvan een deel tot op de dag van vandaag onontgonnen is.
Na de Dertigjarige Oorlog (1618–1648), heeft de wens van het keizerlijk hof in Wenen om opnieuw prestige te bereiken door middel van muziek, geleid tot een hele generatie buitengewoon begaafde en virtuoze muzikanten met zowel humor als diepgang. Schmelzer, Biber en Kerll waren de leidende figuren. Tijdens de festiviteiten van het carnavalsseizoen, waarin muziek een bevoorrechte plaats had, amuseerden zij hun toehoorders met het imiteren op muziekinstrumenten van natuurgeluiden en geluiden uit het dagelijks leven. Als antwoord op de smaak van keizer Leopold I, die van contrapuntische muziek in imitatiestijl hield, componeerden ze daarentegen ook vlijtig sonaten om geest en ziel te verheffen. Hoewel hij bijna zijn hele carrière in München uitbouwde, had Johann Kaspar Kerll ook sterke banden met Wenen en de Habsburgers. Het was in Wenen dat hij zijn opleiding kreeg, vooraleer keizer Ferdinand III hem naar Rome zond om bij Carissimi te gaan studeren. Daar ontmoette hij waarschijnlijk Froberger en Kircher. In zijn “Steyrische Hirt” evoceert een pastorale melodie de Hirtenhorn van de herder met karakteristieke intervallen.
Het componeren van een dialoog tussen viool en bas viola da gamba was reeds een gangbare praktijk in Engeland en Duitsland. In zijn sonate voor à viol è viola componeerde Schmelzer naar Italiaans voorbeeld, een dialoog tussen twee solo stemmen met een eerder sobere continuo ter ondersteuning. Dergelijke sonaten waren geschikt voor zowel sacraal of seculier gebruik, zoals blijkt uit de titels van collecties van Schmelzer en Biber (Sacroprofanus Concentus Musicus en Sonatae tam aris quam Aulis servientes, gecomponeerd voor Maximilian Gandolph von Kuenburg, aartsbisschop van Salzburg) (foto). Speelde men ze thuis, dan hielpen de sonaten de spiritualiteit te verhogen. Kircher die na het horen in Rome van een prachtig concert door twee violisten en een theorbespeler sterke emoties ervaarde, voelde zich als opgenomen in de harmonie van de kosmos.
Het Platoons-hermetisch tractaat over muziek in het harmonisch wereldbeeld van de jezuïet Athanasius Kircher (foto), gevormd in Fulda en Paderborn, “Musurgia Universalis” (1650), was hét naslagwerk voor kloosters en hogescholen in Centraal-Europa. In dit tractaat verdeelde Kircher vocale en instrumentale composities onder in negen stijlen. De instrumentale muziek verdeelde hij onder in de Symphoniacus stylus met het oog op het bereiken van een consonante samenklank tussen instrumenten van hetzelfde type (snaarinstrumenten gestreken of getokkeld, fluiten, trompetten en trommen). Muziek in deze stijl was geschikt als introducties tot religieuze composities in de kerk.
De Stylus phantasticus stond daarentegen voor de meest vrije manier van componeren. Niet gebonden aan een of andere tekst of aan een harmonisch patroon, liet deze stijl ruimte voor de vindingrijkheid van de componist die haar dan ook aanwendde in zijn fantasieën, ricercares, toccata’s en sonaten. Voor Kircher was de Stylus phantasticus daarentegen niet zo maar een ongebreidelde, geheel vrije stijl, maar een stijl die eerder het ontwikkelen van een muzikale structuur op basis van eigen verbeelding toeliet. De Stylus hyporchematicus was de stijl van de dans verdeeld in vrije theaterdansen (theatralis) en hofdansen (choraicus), gebaseerd op regelmatige patronen. De boven reeds geciteerde Stylus symphoniacus had betrekking op instrumentale ensembles, de basis van het latere symfonie orkest. Het is tot de phantasticus en hyporchematicus stijlen dat de hier opgenomen muziek behoorde.
Maar, hoe grappig en guitig de muziek ook klonk, ze was de verklanking van de door Kircher uit de Asclepius genomen en als motto van het 10de boek van zijn Musurgia Universalis gebruikte zin, Musica nihil aliud est, quam omnium ordinem scire, “muziek is niets anders dan van alles de orde te kennen”. De Asclepius of De Voluntate Dei, een Latijnse dialoog, wordt toegeschreven aan Apuleius (2de eeuw n.c.) die ook de schelmenroman Metamorphoses of De Gouden Ezel schreef. 
De Asclepius vormde samen met de Tabula smaragdina, het Anthologium van Joannes Stobaeus, Testimonia (geschriften van o.a. Lactantius en islamitische auteurs), en het Corpus Hermeticum (Griekse dialogen) van Hermes Trismegistus, de bron en basis van het hermetisme van Renaissance en Barok. Ten opzichte van het elitair neoplatonisme van Pseudo-Dionysius, was het hermetisme eerder volks. Het neoplatonisme heeft het in de cultuurgeschiedenis zo vanaf ca. 1480 in Firenze gehaald, want Ficino, Pico della Mirandola en Paracelsus waren neoplatonisten. Het meest wezenlijke verschil tussen het Renaissance denken en het barokke denken, was dan ook het verschil tussen het christelijk neoplatonisme en het esoterisch hermetisme. Muziek bestond toen uit eclectisch gebruikte, verklankte theologische en apologetische motieven.
Antoinette Lohmann (foto’s) studeerde viool, altviool en barokviool aan het Amsterdams Conservatorium. Zij is altijd actief geweest op uiteenlopende muzikale terreinen, van salonmuziek tot Argentijnse tango, van muziektheater tot hedendaagse muziek en van barok- tot volksmuziek. Als freelancer heeft Antoinette met talloze ensembles en orkesten gewerkt. Thans is zij vooral actief op het terrein van de historische uitvoeringspraktijk op viool en altviool en legt zij daarnaast een grote interesse voor de minder gangbare instrumenten, zoals de viola d’amore, de viola pomposa, de violino piccolo, de tenorviool en de klompviool aan de dag. Antoinette heeft een voorliefde voor onbekend repertoire, met een speciale voorkeur voor Nederlands repertoire.
Ook heeft zij een speciale belangstelling voor volkse elementen in de klassieke muziek. Naast cd’s met o.a. werk van Joseph Martin Kraus, Margarethe Danzi en Belle van Zuylen, verschenen op Globe de bejubelde albums Phantasia Musica (GLO 5265) en Vioolsonates van Hellendaal (GLO 5271). Antoinette Lohmann is als hoofdvakdocent verbonden aan de conservatoria van Amsterdam en Utrecht. Ook geeft zij regelmatig cursussen en speelt zij met de meest uiteenlopende ensembles over de hele wereld. Ze is ook geïnteresseerd in de verschillen in de manier waarop de viool werd gespeeld door de verschillende sociale klassen in de 17e en 18e eeuw, getuige haar recente cd met werken van Johann Fischer met muzikale vergelijkingen van boerenfiedelaars met geschoolde violisten.
Klavecinist, dirigent en componist, Jörn Boysen (°1976), werd geboren in Lübeck. Na zijn studie aan de Musikhochschule Lübeck studeerde bij Tini Mathot en Ton Koopman aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Als oprichter en directeur van Musica Poetica, gastdirigent, solist of continuo speler, treedt hij regelmatig op in Duitsland, Nederland en Frankrijk. Naast zijn werk als uitvoerder, doceert hij aan het Utrechts Conservatorium en is hij artistiek leider van de concertorganisatie “Musica Antica da Camera” in Den Haag.
Furor Musicus werd in 2008 door Antoinette Lohmann opgericht. De groep legt zich voornamelijk toe op de uitvoering en registratie van onbekend, veelal Nederlands 17de– en 18de eeuws repertoire op historische instrumenten en het daar aan verbonden historisch onderzoek. De andere uitvoerders op de cd zijn Jörn Boysen, klavecimbel, citer en kistegitarre, en María Sánchez Ramírez, cello en 1-snarige bumbass.
Tracklists:
CD 1: Alternative Tunings in the Di Martinelli Violin Manuscript
1 Sign. N. Goor: Sonata Septima, Peper Stooter (59.7, 59.7.1)*
2 Sonata decima (Del Sgr Goor) (59.10)
3 Sonata 11ma (del Singr. Goor) (59.11)*
4 Sonata 13a (del Sigr. Goor) (59.13)* 1
5 Allemande prima (14a, anonymous) (59.14)*
6 Allemande 2da (15a, anonymus) (59.15)*
7 Allemande 3tia (16a, anonymous) (59.16)*
8 Allemande 5ta (20, anonymous) (59.20)*
9 Balletto (anonymous) (59.23)*
CD 2: Sonatas for violin and continuo from the Kroměříž Music Collection
1 Heinrich Döbel: Sonata 2 (A 637/IV:216)
2 Anonymous: (A 572/IV:136)*
3 Anonymous: (A 572/IV:136)*
4 Johann Heinrich Schmelzer: Sonata tertia from Sonatae Unarum Fidium, seu a violino solo 
5 Anonymous: (A 572/IV:136)*
6 Anonymous: (A 572/IV:136)*
7 Anonymous: Sonatina â Viola da Gamba aut Violino Solo (A 891/XIV: 190) [attrib. Augustinus Kertzinger)*
* World premiere recordings. Track 7 is de world premiere recording van de versie voor viool
Track 3 & 5: María Sánchez Ramírez, cello
Thesauri inventio 1 Alternative Tunings in the Di Martinelli Violin Manuscript Thesauri inventio 2 Sonatas for Violin and Continuo from the Kroměříž Music Collection Antoinette Lohmann Furor Musicus Jörn Boysen 2 cd Globe Records GLO 5279