Om de wereld te begrijpen, is het best de kern van het bestaan te onderzoeken, en al lang draait die rond brood. In 1850 vergde brood bv. een derde van de gezinsuitgaven en leverde het 60% van de dagelijkse calorieën. Geleidelijk veranderde dit en vandaag besteedt het gemiddelde gezin 0,8% van zijn uitgaven aan brood, wat zorgt voor 12% van de dagelijkse calorieën. Transformaties in landbouw, transport, productie, beleid en consumptie verklaren deze cijfers. Daarom is de geschiedenis van het brood in feite de geschiedenis van álles. Bepalend waren de prijsrevolutie rond 1890 en de smaakrevolutie rond 1990. De eerste zorgde voor betaalbaar en zuiver wit brood, de tweede voor betaalbaar en gezond bruin brood.Het is archeologisch aangetoond dat brood ouder is dan de landbouw. In de 12e eeuw werd brood de basis van het volksvoedsel. In de Middeleeuwen kwamen er bakkers in de Europese steden en tot in de 19^de eeuw werd brood gemaakt met bierresten. Brood speelde toen een grote rol in de Engelse debatten over de vraag of vrije handel dan wel protectionisme de voorkeur verdiende. Er zijn talloze opstanden geweest die als Broodoproer te boek staan. In “Brood” bestudeert Peter Scholliers de actoren die deze geschiedenis maakten, broodeters, bakkers en overheden. Hij vertelt over broodprijzen, broodconsumptie, winstmarges, fraude, heteluchtovens, additieven, nachtarbeid, broodfabrieken, lonen, wetgeving, en huldigt de kleine (thuis)bakker die elke dag smakelijk en gezond brood op de plank zet. Het boek belicht brood vanuit drie hoeken, de eters, de bakkers en de overheden, met telkens andere visies en andere vragen. Het opent met een hoofdstuk over de betekenissen van brood, wat de relevantie van het thema uitdiept. De broodeters komen vervolgens aan de beurt, waarbij de sociale verschillen worden benadrukt.In “De eter” beschrijft de auteur broodmomenten, broodsoorten, broodprijzen, brood verwerven, brood eten en broodzorgen. In “De bakker”, heeft hij het over ambachtelijk bakken, technologie, fabrieken, de kleine bakker, kosten en winnen, maatschappelijke positie en belangenbehartiging. “De overheid”, ten slotte, gaat over graanbeleid, prijscontrole, fraude en aanbevelingen.“Ik gebruik de grove tegenstelling ‘arm’ en ‘rijk’ om de verschillen snel te karakteriseren, wat nogal simplistisch is”, schrijft Peter Scholliers. “Niettemin”, zo vervolgt hij, “zijn grote, kleine en zelfs subtiele sociale verschillen in dit boek aanwezig. Hoe en wanneer eten mensen brood? Hoeveel betalen ze ervoor? Hoeveel brood en welke soorten worden gegeten door wie? Hoe reageert de broodeter op slecht of duur brood? En hoeveel geld besteedt een gemiddeld gezin aan brood? Hoeveel kilocalorieën per hoofd en per dag levert brood? De tweede speler is de bakker. Is hij baas, leerjongen of fabrieksarbeider? Wat doet hij, hoe hard werkt hij, welke machines staan ter beschikking, wat is zijn winst of loon, waar zijn er bakkers en met hoeveel zijn ze, welke status genieten ze, en verenigen ze zich?”“Tenslotte komt de overheid aan bod, omdat ze sinds mensenheugenis invloed heeft op de marktwerking, het bakken en de broodconsumptie. Welk beleid bestaat er ten aanzien van graanteelt en – import, wordt brood belast en is er een maximumprijs, wat doet de overheid in tijden van nood zoals tijdens beide wereldoorlogen, bestaat wetgeving met betrekking tot brood, en wordt er advies gegeven over hoeveel en welk brood te eten?”Peter Scholliers (1953) was hoogleraar Geschiedenis (VUB). Hij onderzocht de geschiedenis van sociale ongelijkheid, levensstandaard, voeding, lonen en prijzen, en de materiële cultuur van 1800 tot vandaag. Eerder publiceerde hij Arm en rijk aan tafel en Geschiedenis van de ongelijkheid.Peter Scholliers Brood, een geschiedenis van bakkers en hun brood 343 bladz. uitg. Vrijdag ISBN 9789460019289