Händels dramatische cantate “Aci, Galatea e Polifemo”, eigenl. een serenata, op een libretto van Niccola Giuvo, naar Boek 13 van de Metamorfosen van Ovidius, werd voor het eerst uitgevoerd in Napels in 1708.
Händel paste zijn partituur tussen 1708 en 1739, verschillende keren aan. Hij bracht versies uit in het Italiaans en in het Engels en in het Italiaans en Engels gecombineerd. De eenakter (mask), “Acis and Galatea” (HWV 49), op een Engelse tekst van John Gay, werd voor het eerst uitgevoerd in Cannons in 1718. Daarna volgde onder meer een versie als serenata in drie bedrijven voor het Italiaans operagezelschap in Londen in 1732, en een bewerking van het origineel Engels werk in twee akten in 1739. Ook Nicola Porpora componeerde (voor Londen) een opera “Polifemo” (1735).
De oorspronkelijke serenata werd gecomponeerd in opdracht van hertogin Donna Aurora Sanseverino, voor de huwelijksfeesten van de hertog van Alvito, Tolomeo Saverio Gallo, en Beatrice Tocco di Montemiletto, prinses van Acaja en nicht van Aurora Sanseverino. Aurora Sanseverino (1669-1726), “La bellissima Aurora”, was een Italiaanse edelvrouw, salonhoudster, beschermvrouw en dichteres. Als een van de meest gevierde vrouwen in de hoogste rang van de Napolitaanse aristocratie, stond ze bekend om haar mecenaat van de kunst en om haar beroemd cultureel salon in Napels. Ze was gehuwd met Nicola Gaetani dell’Aquila d’Aragona, conte di Alife, duca di Laurenzana e principe di Piedimonte,
Haar correspondentie met verschillende culturele persoonlijkheden, maakte haar tot een centrale figuur in het barokke Italië. In 1716, gaven Aurora en haar man de opdracht aan Alessandro Scarlatti voor “La Gloria di Primavera”, op tekst van Niccolò Giuvo, privésecretaris en literair adviseur van de hertogin, ter gelegenheid van de geboorte van aartshertog Leopold, zoon van keizer Karel VI en Elisabeth Christine van Brunswijk-Wolfenbüttel, hoewel het kind was voorbestemd om slechts 7 maanden te leven.
Het Italiaans libretto van “Aci, Galatea E Polifemo”, werd eveneens geschreven door Nicola Giuvo. De plot is vrijwel hetzelfde als in Händels latere Engelstalige pastorale opera Acis and Galatea , maar Händel maakte weinig gebruik van de muziek van de cantate toen hij in 1718 terugkeerde naar het verhaal, hoewel hij er wel voor zorgde dat de eenogige reus Polyphemus, een andere kenmerkende komische aria kreeg, met snellere en meer veeleisende virtuositeit dan die in “Aci”.
In de Griekse mythologie is Acis een riviergod, de zoon van Dionysos. Hij was oorspronkelijk een Siciliaanse jongeman, die verliefd werd op de nimf Galatea. De cycloop Polyphemus vermoordde hem uit jaloezie door hem te verpletteren onder een rotsblok, waarna Galatea, Acis’ bloed veranderde in een rivier. Aldus wordt de naam van de rivier, Fiume di Jaci, in Sicilië verklaard. De rol van Polifemo (Polyphemus), de cycloop, wiens acties dodelijke gevolgen hebben voor Aci (Acis), is vooral opmerkelijk vanwege het enorm bereik en de unieke vocale behendigheid die vereist is, en dit bv. in zijn belangrijkste satirische buffo-aria, “Fra l’ombre e gl’orrori”. Mogelijk is de rol bij de première gezongen door de bas, Antonio Manna, die in de hofkapel in Wenen zong. Hier schittert Andrea Mastroni (foto) als Polifemo in deze waanzinnige partij, de meest virtuoze muziek die Händel ooit heeft gecomponeerd voor een bas-bariton.
De partituur van de zogenaamde Senesino-versie die op deze opname wordt gepresenteerd, werd opgesteld door Guglielmi, contratenor, Raffaele Pe (foto) en barokviolist Fabrizio Longo, uit een manuscriptkopie van na 1740, in de British Library. In deze versie, waarschijnlijk geschreven voor de beroemde castraat Senesino, is Aci een alt en Galatea, een sopraan. Alle aria’s van de twee karakters zijn getransponeerd en het Polifemos-gedeelte is bijna volledig herschreven, met lange begeleide recitatieven en nieuwe aria’s. Ook de instrumentatie is iets anders dan de Napolitaanse versie. Er zijn geen trompetten maar wel meer gebruik van houtblazers en blokfluiten.
Deze “Aci, Galatea e Polifemo”, gebaseerd op Händels serenata uit 1708, wordt vanaf het klavier geleid door Luca Guglielmi (foto). De volledig geënsceneerde productie, live gestreamd vanuit Teatro Municipale di Piacenza, in november 2020, is trouwens te bekijken op YouTube. De solisten zijn Giuseppina Bridelli (mezzosopraan) (foto), Raffaele Pe (contratenor) en Andrea Mastroni (bas). Het ensemble, Lira di Orfeo wordt geleid door Luca Guglielmi. Guglielmi hield vast aan de vocale types van Händels sterrencast uit 1732, waarin Senesino, Acis zong, en Anna Strada del Pò, de castraatrol van Galatea. Warm aanbevolen.
George Frideric Handel Aci, Galatea E Polifemo Raffaele Pe Giuseppina Bridelli Andrea Mastroni La Lira Di Orfeo 2 cd Glossa GCD923528
https://www.stretto.be/2017/04/03/handel-in-italy-volume-1/