“César Franck, De l’autel au salon. Oeuvres chorales” door het Choeur de Chambre de Namur o.l.v. Thibault Lenaerts, op het label Musique en Wallonie. Een cd met verrukkelijke ontdekkingen. Subliem! | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.

Het Chœur de Chambre de Namur, onder leiding van Thibaut Lenaerts, laat ons hier kennis maken met een weinig bekend deel van het œuvre van César Franck (1822-1890). Slechts enkele van zijn Franse en Latijnse, religieuze en nog minder van de wereldlijke koorwerken, werden nl. tijdens zijn leven gepubliceerd. Aan hun kwaliteit heeft het zeker niet gelegen. De zalige, engelachtige muziek ademt de ingetogen, bewierookte sfeer van het teerhartig, neogotisch, Rooms-katholiek historicisme van de 19de eeuw.De viering van de 200^ste geboortedag van César Franck vindt plaats in 2022, maar het Kamerkoor uit Namen biedt reeds een prachtige muzikale introductie op deze festiviteiten met de publicatie van een cd die de koorwerken van de componist eert. Of het nu wereldlijk of religieus was, de 18 vocale werken en 2 instrumentale stukken op dit programma, illustreren een weinig bekend deel van de erfenis van César Franck. Vijf stukken worden hier trouwens gepresenteerd in wereldpremière. Deze verschillende partituren, gecomponeerd tussen 1846 en 1899, begeleidden de artistieke ontwikkeling van de musicus en vormden een palet van prachtige momenten van intieme muziek, zowel religieus als puur seculier, ook al was het eerste aspect meer vertegenwoordigd.Door “Redemption” (1873) op het kruispunt van het oratorium, de opera en het symfonisch gedicht, werd César Franck, “Père Franck”, de leider van de nieuwe Franse compositieschool, de componist van “Éolides” (1876), “Le Chasseur maudit” (1881), en de “Variations symphoniques” (1885). De organist transformeerde zijn virtuoze orgelklanken in grootse orkestrale en vocale composities, en werd één van de belangrijkste vertegenwoordigers van het muzikaal symbolisme.

In 1854 kondigde paus Pius IX met de pauselijke bul “Ineffabilis Deus” het dogma van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria af. Onder de katholieken kwam een nieuwe golf van Mariaverering op gang. Het contrareformatorisch gedachtegoed rond de Maagd en Moeder Gods werd nieuw leven in geblazen. Kort daarna, in 1859, werd César Franck organist van de nieuwe Église Sainte-Clotilde, waar hij op 1 december één van de mooiste instrumenten van de orgelbouwer Aristide Cavaillé-Coll inwijdde. De kerk, genaamd naar de tweede vrouw van Clovis, werd in 1857 gewijd en was de eerste neogotische kerk in Frankrijk. In 1897 werd de kerk door paus Leo XIII tot basiliek gewijd. Franck bleef daar organist tot aan zijn overlijden. In februari 1872 begon hij als docent orgel aan het Conservatorium in Parijs als opvolger van François Benoist.“Panis angelicus”, de voorlaatste strofe van de hymne “Sacris solemniis”, werd geschreven door Thomas van Aquino voor Sacramentsdag, het feest van de waarachtige tegenwoordigheid (Sua realis praesentia) in de geconsacreerde offergaven. Francks “Panis Angelicus” werd oorspronkelijk gecomponeerd voor tenor of sopraan, orgel, cello of altviool en harp. De compositie was het resultaat van een orgelimprovisatie tijdens het Kerstofficie in 1861. In 1872 voegde Franck zijn Panis angelicus toe aan zijn Messe à trois voix voor sopraan-, tenor- en bas-solo, driestemmig gemengd koor (STB) en orkest uit 1860 op. 12. Hij verving daarmee tijdens de elevatie van de hostie (“élévation”) na de epiklese (smeekbede aan de Heilige Geest opdat de offergaven het lichaam en bloed van Christus zouden worden) en de metafysische, transsubstantiële consecratie, het “O Salutaris Hostia” als “motet d’Elévation”. Na de consecratie toont de priester achtereenvolgens de Hostie en de Kelk aan de gelovigen en maakt vervolgens een kniebuiging. Daarna nodigt hij uit ter communie. Reden waarom de Franse musicologe Joël-Marie Fauquet (°1942), auteur van de “catalogue raisonné de l’œuvre de Charles Tournemire” en van een monografie over César Franck bij uitgeverij Fayard, Francks hemelse muziek omschrijft als “musique agenouillée”. “Agenouiller” betekent knielen. Op 10 november 1890 zong de tenor Mazalbert bij de plechtige begrafenis van César Franck in de Sainte-Clotilde in Parijs, “Panis Angelicus”, omgezet in “Pie Jesu”.Francks “Domine non secundum”, een Offertorium in si klein voor sopraan, tenor en bas met orgel, werd gearrangeerd voor koor. Het stuk verscheen in 1865 en was met zijn tekst uit het Officie van Aswoensdag, bestemd voor de Vastentijd. “Quae est ista” is gecomponeerd voor een koor van sopranen (dessus), tenoren en bassen, en instrumenten. Het was een onderdeel van drie Offertoria uit 1861 die door Franck bedoeld waren voor het Feest van Maria-Tenhemelopneming of Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart, Onbevlekte Ontvangenis en de Maria maand.Het Choeur de Chambre de Namur o.l.v. Thibault Lenaerts, is zoals altijd perfect, hetzij als geheel, hetzij door de tussenkomst van enkele van de solisten in verschillende stukken, de sopranen Caroline Weynants en Gwendoline Blondeel, de mezzo Caroline de Mahieu, de tenoren Pierre Derhet en Maxime Melnik, en de bariton Kamil Ben Hsain Lachiri. Het orgel, dat bij Franck van nature aanwezig was in zijn meeste werken, is in handen van Edward Vanmarsenille, die een Aristide Cavaillé-Coll uit de Saint-Maximinkerk in Gesves in Wallonië bespeelt. Dit koorprogramma wordt afgewisseld met twee instrumentale momenten, het Andantino voor orgel, hier gespeeld in een transcriptie voor piano (solist Philippe Riga) en harmonium (solist Edward Vanmarsenille) van Albert Renaud, en “Pizzicati et andante” van Sylvia de Delibes in een transcriptie voor piano en harmonium. Prachtig opgenomen en royaal geïllustreerd, is dit album voortaan een maatstaf in de kennis van de kunst van César Franck. De uitstekende presentatietekst van Joël-Marie Fauquet geeft u de vereiste volledigheid over de verschillende partituren en herinnert eraan in hoeverre César Franck hield van de menselijke stem, zoals blijkt uit de beheersing van zijn schriftuur, zowel in stijl als in klank. Zo ontdekt u zowel zijn originele religieuze werken, uittreksels uit zijn oratorium “Rébecca”, als zijn wereldlijke muziek. De omslagafbeelding toont daarbij het subliem schilderij Maria Sèthe (de latere vrouw van Henry Van de Velde) aan het harmonium uit 1891, van de Belgische schilder Théo van Rysselberghe (1862-1926), uit de collectie van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen. Deze cd mag u niet missen!Thibaut Lenaerts behaalde zijn eerste prijzen zang bij Greta DeReyghere aan het Koninklijk Conservatorium van Luik en bij Thierry Migliorini aan het Koninklijk Conservatorium van Bergen/Mons. Hij zingt als solist onder leiding van W. Christie – Les Arts Florissants, H. Niquet – Le Concert Spirituel maar ook met Guy Van Waas, Leonardo Garcia Alarcon, Louis Langré, Jean Tubéry en Patrick Davin, en onder leiding van Marc Minkowsky, Frider Bernius en Philippe Hereweghe. Gewaardeerd als concertist en als recitalist, is hij ook te horen op operapodia in Brussel – De Munt, Luik, Rennes, Avignon, Reims, Versailles, o.a. o.l.v. Christophe Rousset. Hij is als zanger maar ook als ensemblevoorbereider, een actief lid van het Namens Kamerkoor en sedert 2014, is hij assistent van Leonardo Garcia Alarcon. Hij doceert aan de Conservatoria van Brussel en Luik en leidt zijn eigen vocaal en instrumentaal ensemble, Le Petit Sablon.Tracklist: