Een Grand Motet was een religieuze compositie voor solisten, koor en groot orkest, met een plechtig en ceremonieel karakter, op een Latijnse tekst, vaak op tekst van de Psalmen. Het was de belangrijkste religieuze muziekvorm van de Franse barokmuziek in de 17de– en 18de eeuw. Op de cd staan Rameau’s Quam dilecta, In Convertendo, Laboravi clamans en Deus noster refugium.
Het Grand Motet kreeg zijn vorm onder het bewind van Lodewijk XIV en kende toen ook zijn bloeitijd. De belangrijke componisten waren Jean-Baptiste Lully, Marc-Antoine Charpentier, Henry Dumont en Michel-Richard Delalande. In de Europese barokmuziek waren de grote motetten een van de meest representatieve vormen van Franse muziek. Oorspronkelijk ontwikkeld voor de King’s Chapel door Du Mont en Lully, en door Delalande tijdens zijn vier decennia in dienst van Lodewijk XIV, naar een hoogtepunt gebracht, vormden deze werken, die elke dag werden gezongen tijdens de Mis van de Koning, de steunpilaar van de programma’s van de Concert Spirituel die in 1725 werd gecreëerd.
Henri Du Mont (1610-1684) was dienaangaande een muzikale sleutelfiguur aan het hof van Lodewijk XIV. Geboren in Vlaanderen, in Looz (Borgloon) in 1610, verhuisde hij na in Maastricht en Luik gewoond te hebben, in 1639 naar Parijs. Van 1643 tot zijn dood in 1684 was hij organist van de Jezuïetenkerk St. Paul in de Marais. In 1672 werd hij benoemd tot Compositeur de la musique aan de Chapel Royal, na sinds 1663, sous-maître te zijn geweest. Vervolgens werd hij in 1673 Maître de la musique van koningin Marie-Thérèse. Twintig jaar, van 1663 tot 1683, leidde Henri Du Mont de kapel van de Zonnekoning. Voor de dagelijkse Mis bouwde hij een nieuw repertoire uit met motetten voor groot koor en meer intieme stukken voor solo stemmen.
Hoewel Lully nooit een officiële functie bekleedde aan de Chapelle du Roi, hij had wel van 1672 tot zijn overlijden in 1687, de leiding van de Académie Royale de Musique, was ook zijn invloed op de ontwikkeling van het Grand motet, zo typisch en symbolisch voor de “Grand Siècle”, van doorslaggevend belang. Hij componeerde nl. imposante motetten met een groot ceremonieel en plechtig karakter voor solisten, koor en groot orkest, op een Latijnse tekst of op een tekst van de dichter, Pierre Perrin (ca.1620-1675), en Motets à deux choeurs pour la chapelle de Roy, ter ere van de glorie van God en de koning, voor de grote ceremonies aan het hof.
Toen Lodewijk XIV, de nieuwe kapel van het Paleis van Versailles in 1710 in gebruik nam, was de organist en componist, Michel-Richard DeLalande (1657-1726), de opvolger van Lully, als Surintendant de la Musique de la Chambre, reeds lang de almachtige musicus van de koning. Met de opdrachten die hij sedert 1683 had als “Sous-Maître de la Musique de la Chapelle”, was hij als grote ordonnateur, verantwoordelijk voor de gewone en buitengewone ambten aan het hof. Bedacht voor de specifieke akoestiek van de nieuwe kapel, behoorden ook zijn motetten tot de meesterwerken van de Franse religieuze muziek die tot het einde van de jaren 1760, uitgevoerd werden in Versailles en Parijs.
Jean-Philippe Rameau (1683-1764) (foto) componeerde zijn Grand Motets voor hij in Parijs aankwam. Ze waren in die zin een uitzondering in het genre omdat ze nl. niet gecomponeerd werden voor de kapel van de Koning, maar rond 1720, toen Rameau nog organist was van de kathedraal van Clermont-Ferrand. Hun gelijkenis met de toekomstige opera’s van de meester was weliswaar overduidelijk. Het betrof uitzonderlijke en subtiele muziek. Zijn twee meesterwerken dienaangaande, zijn motetten, “In Convertendo” en “Quam Dilecta”, zijn hier opgenomen. Door ervaren solisten en de koorzangers en musici van zijn Ensemble Marguerite Louise samen te brengen, doordrenkt Gaétan Jarry deze grandioze composities met zijn enthousiaste interpretatie en zijn passie. Niet te missen!
Na zijn studie orgel, klavecimbel en kamermuziek aan het CRR (Conservatoire à rayonnement régional) van Versailles en St-Maur-des-Fossés, trad Gaétan Jarry (foto) toe tot het CNSM in Parijs (klas van Michel Bouvard en Olivier Latry), waar hij in 2010 de orgel- en vertolkingslicentie behaalde. Hij is mede-titularis van de grote orgels van de kerk van Saint Jeanne d’Arc in Versailles en van de grote historische orgels van Saint Gervais in Parijs. In 2007 richtte hij het “Ensemble Marguerite Louise” op en sinds 2012 heeft hij de leiding van “Les Petits Chanteurs de Saint François de Versailles”.
Het schitterend ensemble Marguerite Louise (foto’s) werd genoemd naar Marguerite-Louise Couperin (1676/1679-1728), de dochter van François Couperin l’Ancien, de oom van François Couperin “Le Grand”. Volgens de beschrijving van Titon du Tillet in zijn “Le Parnasse françois”, was zij dertig jaar lang als sopraan, ‘ordinaire de la musique de Chambre du Roy’. Deze nicht van de organist van de Zonnekoning, werd door Titon du Tillet omschreven als één van de beroemdste musici van haar tijd, die “zong met een grote lichtheid van stem en een heerlijke smaak”. Ze werd in 1702 als dessus, toegelaten tot Versailles en werd een van de allereerste vrouwen die in de tribune van de koninklijke kapel zong. Zo componeerde François Couperin speciaal voor haar muziek met begeleiding van twee fluiten en een viool, zonder bas, die haar stem mooi liet uitkomen. Er zijn van Marguerite-Louise Couperin zelf echter geen composities bekend. Haar vader, François Couperin (ca1631-1708/1712), organist, klavecinist en maître de musique, was een broer van de bekendere, Louis Couperin (ca. 1626-1661), ordinaire de la musique de la chambre. Van de vier kinderen van François, werden er drie musicus, Marguerite-Louise, Marie-Anne en Nicolas. Ook van deze François Couperin is helaas geen muziek bekend.
Grands Motets Rameau Choeur & Orchestre Marguerite Louise Gaétan Jarry Château de Versailles Spectacles CVS052