“Berg Mahler Webern Zemlinsky, Fin de siècle”, door het Chimaera Trio, op het label MDG. Verheven muzikale dieptepsychologie. | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.

Het Duits klassiek platenlabel MDG (Musikproduktion Dabringhaus und Grimm), opgericht in 1978 en gevestigd in Detmold, wordt gerund door de opnametechnici en producers Werner Dabringhaus en Reimund Grimm. MDG is opmerkelijk vanwege zijn première-opnames van veel onbekende Duitse werken, zoals bv. de sonates en andere kamermuziekwerken van Paul Hindemith. Voor hun debuut op MDG, hebben de 3 Nederlandse musici, Annemiek de Bruin (klarinet), Irene Kok (cello) en Laurens de Man (piano), werken van Alban Berg en Anton Webern gegroepeerd rond het Klarinettrio van Alexander von Zemlinsky. Spil van het programma is weliswaar Gustav Mahler, wiens liedtranscripties in deze compilatie, ruimte bieden aan allerlei relatieassociaties.In zijn symfonieën creëerde Gustav Mahler (1860-1911) (foto’s) een heel eigen, sonore wereld voor zichzelf, en een nieuwe voor zijn luisteraars. Meer dan welke andere componist, wilde hij in zijn symfonisch oeuvre, tot in de diepste diepten van de levenscirkel, de eeuwige cyclus van groei en verval, binnendringen en deze verklanken. Het kort maar uiterst intens leven van Gustav Mahler leidde hem chronologisch van Moravië en Bohemen naar Wenen, waar hij een van de bekendste componisten en dirigenten van zijn tijd zou worden. Andere plaatsen waren Laibach/Ljubljana, Olmütz/Olomouc, het Sommertheater in Bad Hall, Kassel, Praag, Boedapest, Leipzig (samen met Nikisch) en Hamburg. Zowel zijn werk als zijn privé leven deden hem reizen naar Scandinavië, Finland, Duitsland, de landen van de Donau-monarchie, Rusland, Italië, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. Mahler was dus beroemd.In februari 1901 ging Mahlers “Das klagende Lied” in Wenen in première. Hij werkte toen aan zijn Vijfde Symfonie, aan het lied “Der Tamboursg’sell”, aan de “Kindertotenlieder”, en aan de “Rückert-Lieder, en hij leerde Alma Schindler kennen. In november vond in München de eerste uitvoering van zijn Vierde Symfonie plaats en op 9 maart 1902 trouwde Mahler met Alma. Justine Mahler, zijn zuster, trouwde de volgende dag met de violist, Arnold Rosé. Mahler had contacten met kunstenaars van de Sezession en gaf ter gelegenheid van de opening van de Sezession tentoonstelling, een uitvoering van de finale uit Beethovens Negende Symfonie, in een bewerking voor blazers. Tijdens zijn zomervakantie in Maiernigg werkte hij aan zijn Vijfde Symfonie.Het arrangeren van orkestwerken voor kleinere ensembles is zo oud als de muziekgeschiedenis zelf. Vanaf de barokke componisten rond 1600, die niet componeerden voor een specifieke settting maar voor rollen of functies, door componisten zoals Mozart en Beethoven, die kamermuziek arrangementen van hun grotere werkten gebruikten om hun eigen muziek te promoten of mee te toeren, tot aan de bijna forensische aanpak van Schönberg en zijn studenten in Wenen in het begin van de 20e eeuw, die enkele grote symfonische werken ontleden die op dat moment zeer invloedrijk en relevant waren. Gustav Mahler transcribeerde zijn liedcomposities vaak in puur orkestwerken, waardoor ze in een heel ander daglicht kwamen te staan. Dit is precies de reden voor de buitengewoon mooie en zorgvuldige transcripties van het Chimaera Trio van bijvoorbeeld de “Lieder eines fahrenden Gesellen”. De melancholie in “Ich bin der Welt abhanden gekommen” is ronduit betoverend!

Alexander (von) Zemlinsky (1871-1942) liet zijn werken in première gaan bij de Weense Hofopera o.l.v. Mahler, hij dwong het grootste respect af van zijn leerling en zwager, Arnold Schönberg, en hij werd gevierd als directeur van het Nieuw Duits Theater in Praag. En toch, nog tijdens zijn leven, bezweek zijn werk aan politieke en stilistische veranderingen. Hij werd vervolgd en werd vergeten. Het trio van de 25-jarige vertoont een hoog integrerend vermogen, duidelijk beïnvloed door Brahms, pure eindeloze melodische bogen en verrassende harmonische wendingen wijzen eerder op Richard Strauss Bij het ontmoeten van Alban Berg en Anton Webern lijkt het romantisch gevoel te worden gecondenseerd in een zeer kleine ruimte, en in Weberns “2 Pieces” wordt de reductie zelfs tot het uiterste doorgevoerd.

Van gloeiend tot geconcentreerd, creëert het Chimaera Trio op deze cd een bijna archetypisch beeld van muziek rond 1900, vastgelegd in de beste Super Audio CD-technologie met de weelderige ruimtelijkheid van het ‘Konzerhaus’ van de abdij van Marienmünster, waar de cd werd opgenomen. Pianist Laurens de Man bespeelt daarenboven een Steinway D, de ‘Manfred Bürki’, uit 1901, en is tevens de bewerker van de hier opgenomen Mahler-liederen.