Lees hier over een keizerlijke liefdesaffaire die Rusland én de wereld veranderde, het is een betoverend verhaal…

Ze was een van de grootste vrouwelijke heersers uit de geschiedenis, een intelligente, meedogenloze en ambitieuze keizerin, die zo’n 34 jaar over Rusland regeerde. Ze was misschien wel de machtigste vrouw van haar tijd. Catharina de Grote sleepte Rusland de moderne wereld in, breidde zijn grenzen uit, verdedigde de kunsten en herstructureerde zijn wetten, waardoor Rusland nieuw leven werd ingeblazen en het in staat werd gesteld een krachtpatser in de mondiale politiek te worden. Catherine’s regering wordt vaak afgeschilderd als de ‘Gouden Eeuw van Rusland’.

Maar, bijna net zo beroemd als haar prestaties, was de lijst van haar vele geliefden. Ze was beroemd om haar seksuele onafhankelijkheid, die aanleiding gaf tot verschillende valse geruchten, vaak gecreëerd en verspreid door haar vele jaloerse en vrouwonvriendelijke mannelijke rivalen. De gerichte lastercampagne was zo succesvol dat zelfs tot op de dag van vandaag Catharina de Grote wordt omringd door stedelijke legendes over haar seksleven – niet beroemder dan het verhaal van bestialiteit dat zogenaamd een einde aan haar leven maakte. Hoewel Catherine op 67-jarige leeftijd overleed aan een beroerte, waren haar vijanden van mening dat een veel passender verhaal de geschiedenis in zou moeten gaan – dat het paard waarmee ze seks had haar verpletterde.

Hoewel veel van de beschuldigingen van seksuele afwijking tegen Catherine in feite geen basis hebben, is het waar dat ze meerdere minnaars had tijdens haar tijd als keizerin en seks gebruikte als een instrument om haar politieke macht te vergaren en te verbreden. Na haar succesvolle coup tegen haar slecht passende echtgenoot Peter III in 1762, realiseerde Catherine zich dat hertrouwen zou betekenen dat ze afstand zou doen van haar macht. In plaats daarvan sloot ze zich aan bij succesvolle militaire generaals en admiraals en vertrouwde ze zwaar op haar nobele favorieten. Haar favorieten werden minnaars, mannen die ze kon vertrouwen om haar macht te consolideren. In ruil daarvoor overlaadde ze hen met geschenken, titels en rijkdom.

Catharina de Grote staat bekend als een van de meest invloedrijke vrouwen uit de geschiedenis. Gedurende haar tsaristische regime (1762-1796) transformeerde ze Rusland tot een machtig rijk door onder andere Oekraïne en de Krim te veroveren, waarmee de basis werd gelegd voor het moderne Rusland. Belangrijke spil hierin was prins Grigori Potjomkin, medeheerser en tevens haar voornaamste minnaar. De eerste van haar minnaars was de Russische officier Sergei Saltykov, een van de drie mannen die ze in haar bed zou uitnodigen terwijl ze nog steeds met Peter getrouwd was. Haar huwelijk was liefdeloos, het was een partnerschap dat alleen om politieke redenen was georkestreerd. Catherine beweerde later dat Peter impotent was en dat hun kind en troonopvolger, Paul I, eigenlijk het nageslacht was van Saltykov. Haar volgende minnaar werd rechtstreeks van het keizerlijk hof geplukt, de Poolse edelman Stanisław Poniatowski. Wederom wordt algemeen aangenomen dat het volgende kind van Catherine, Anna, de dochter was van Poniatowski, hoewel Anna haar tweede verjaardag niet heeft meegemaakt. Ondanks het feit dat er een einde kwam aan haar affaire met Poniatowski nadat hij van de Russische rechtbank was gedwongen, hielp Catherine hem later om hem op de Poolse troon te plaatsen. Ze was ongelooflijk genereus voor al haar minnaars.

Toen Peter III in 1762 de troon besteeg, was Catherine zwanger van haar derde kind, Alexis, die opnieuw het nageslacht was van een andere minnaar, Grigory Orlov. Orlov speelde een cruciale rol in de samenzwering om de echtgenoot van Catherine later dat jaar te onttronen. In ruil daarvoor schonk Catherine hem de titel van graaf en schonk hem een paleis in St. Petersburg. Hoewel Orlovs relatie met Catherine in 1772 eindigde, mede doordat ze zijn affaires met andere vrouwen ontdekte, bleven de twee jarenlang hecht. Toen hij in 1783 stierf, zou Catherine buiten zichzelf van verdriet zijn.

Catherine’s volgende minnaar was de Russische aristocraat Alexander Vasilchikov, een man die verbleekte in vergelijking met haar vorige liefde. Hun relatie was van korte duur en hij werd in 1774 vervangen als haar favoriet en gemalin door Grigory Potemkin, misschien wel de beroemdste van al haar minnaars. Toen ze de reactie van een vriend kreeg omdat ze de overstap had gemaakt, antwoordde Catherine: ‘Waarom verwijt je me dat ik een goedbedoelende maar extreem saaie bourgeois afwijs ten gunste van een van de grootste, de meest komische en amusante personages van deze ijzeren eeuw? In dit indrukwekkend boek vertelt Simon Sebag Montefiore het verhaal van hun vurige maar ook tumultueuze liefdesaffaire. Op basis van de intieme brieven van Catharina en Potjomkin en diepgaand onderzoek reconstrueert Montefiore zowel de persoonlijke als de politieke kanten van hun relatie, een affaire die de wereld voorgoed zou veranderen.

Catharina de Grote en Potjomkin Een keizerlijke liefdesaffaire en de opmars van het Russische rijk 720 bladz. geïllusteerd uitg. Spectrum ISBN 9789000368570