Heel authentieke “Johann Sebastian Bach, Bach’s Piano Silbermann 1749”, door Toby Sermeus, op het label Et’cétera. | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.

De beroemde orgelbouwer, Gottfried Silbermann (1683-1753), bouwde in 1732, ook de eerste Duitse pianoforte of Hammerflügel, naar een beschrijving van Christofori’s “gravicembalo col piano e forte”. Frederik de Grote kocht meteen verschillende Silbermann piano’s.Tijdens een bezoek van zijn zoon Carl Philipp Emanuel in de jaren 1730, had Johann Sebastian Bach weliswaar de zwakke klank van de hoge tonen (discant) en de moeilijke speelbaarheid van de nieuwe instrumenten bekritiseerd. Een andere bron beschrijft een gelegenheid met de componist zelf aan de pianoforte in 1747. De toen gebruikte “moderne piano” was gebouwd door Gottfried Silbermann (foto) en was eigendom van Frederik de Grote, koning van Pruisen. De koning had de ‘Oude Bach’ uitgenodigd om de Silbermann-pianofortes “Besaitete Tasteninstrumente” uit te proberen, die in verschillende zalen van het paleis stonden. De leden van het hoforkest volgden hen van kamer naar kamer. Bach moest de instrumenten bespelen en overal op improviseren.

Twee van Silbermanns piano’s bevinden zich vandaag trouwens nog steeds in de paleizen van Frederick in Potsdam. Ze vallen op door hun elegant maar eenvoudig en sober ontwerp te midden van de uitgebreide pracht van de interieurs. Een andere bevindt zich in het Germanischen Nationalmuseum in Nürnberg en één behoort tot de Staatlichen Kunstsammlungen Dresden in Schloss Pillnitz. Op deze cd bespeelt Toby Sermeus een instrument van Kerstin Schwarz uit 2013, gebouwd naar een Silbermann uit 1749.

Het Universal-Lexicon van Johann Heinrich Zedler geeft aan dat Silbermann voor het eerst een piano bouwde in 1732, slechts een jaar na het overlijden van Cristofori. Silbermann is mogelijk achter de uitvinding van Cristofori gekomen, omdat in 1709, de Venetiaanse kunstcriticus, Scipione Maffei (foto), onderzoek deed naar de nieuw uitgevonden piano, en hij zijn lovend artikel, “Nuova invenzione d’un gravicembalo col piano e forte”, in 1711, in de Giornale dei Letterati d’Italia, publiceerde. In 1725 werd dit artikel nl. in het Duits vertaald door de Dresdense hofdichter, Johann Ulrich König, die vrijwel zeker een persoonlijke kennis was van Silbermann. In zijn latere piano’s kopieerde Silbermann nauwgezet Cristofori’s laatste instrumenten.

Op 20-jarige leeftijd besloot de pianist Toby Sermeus, zijn spel volledig te herzien. Vijf jaar, exclusief gewijd aan de studie van barokmuziek, klavecimbel en basso continuo, werden gevolgd door een uitgebreide verkenning van het klassiek en romantisch repertoire, maar nu op allerlei historische piano’s, zowel originele als replica’s. Dit resulteerde in een muzikaal vakmanschap dat pianistiek diep geworteld was in de westerse uitvoeringspraktijk. Toby Sermeus woont in Brussel, waar hij als solist en als kamermusicus, het repertoire op klavecimbel en op historische en moderne piano, verder verkent en onderzoekt.