Théotime Langlois de Swarte vervolgt zijn verkenning van het vioolrepertoire van het begin van de 18de eeuw. In dit programma belicht hij de banden tussen drie toonaangevende componisten, Vivaldi, de vader van het vioolconcerto, en twee van zijn meest briljante, jongere tijdgenoten, Locatelli en Leclair. Een programma dat, naast het samenspel van echo’s en interactieve connecties, de buitengewone veelzijdigheid van een even virtuoos als poëtisch instrument laat horen.
Pietro Locatelli componeerde “L’Arte del violino”, op. 3, een bundel van twaalf concerti voor viool en strijkers. De bundel bevat tevens 24 technisch immens moeilijke capricci voor soloviool, de voorlopers van de 24 Capricci op. 1 van Niccolò Paganini. Hij componeerde in de lijn van Corelli in een stijl te vergelijken met die van Antonio Vivaldi. Naast Jean-Marie Leclair, met wie hij samen speelde in Londen en aan het hof in Kassel, was hij de grootste vioolvirtuoos van zijn tijd. Locatelli componeerde tussen 1721 en 1762, 24 concerti grossi, 12 sonaten voor fluit en basso continuo, “L’Arte del violino” (12 vioolconcerten en 24 capricci voor vioolsolo), ouverturen, triosonaten en vioolsonaten.
In zijn muziek, verlegde Locatelli de grenzen van de viooltechniek met een ongekend virtuoze en zelfs romantische visie. Het veelvuldig gebruik van uitzonderlijk hoge posities op de viool, veel capriolen in de linkerhand, waaronder dubbelgrepen en uitgerekte vingerzettingen, en de verkenning van tot dan toe zelden gebruikte boog technieken, maakte hem een pionier van vioolspel, de muziek voor viool en van de ontwikkeling van de viooltechniek in het algemeen. Ondanks zijn duidelijke fascinatie voor virtuositeit, zorgde Locatelli in de eerste plaats voor charmante, originele melodieën en persoonlijke karakterisering.
Van 1738 tot 1743 verbleef Jean-Marie Leclair in Nederland aan het stadhouderlijk hof in Leeuwarden (foto) en daarna in Den Haag, waar hij contact had met Locatelli. In beide steden kwam hij nauw in contact met het Huis van Oranje, met name met Anna van Hannover (1709-1759), Princess Royal en Prinses van Oranje (foto), de echtgenote van prins Willem IV, erfstadhouder van de Republiek der Verenigde Provinciën. Anne werd geboren in het paleis “Herrenhausen” in Hannover, vijf jaar voor haar grootvader, keurvorst George, de Britse troon besteeg als koning George I. Ze leerde Duits, Frans en Engels en kreeg muziekles van Händel. Händel hield niet van lesgeven maar maakte voor Anne een uitzondering. In die periode studeerde Leclair bij Locatelli (foto) in Amsterdam. Leclair had Locatelli in Kassel ontmoet en die woonde toen in Amsterdam. De sterke Italiaanse invloed in Leclairs Vioolconcerti was wellicht te wijten aan de invloed van Locatelli. Enkele solo’s in de concerti van zijn op. 7 lijken trouwens op de capriccio’s uit Locatelli’s Vioolconcerti “L’arte del violino”.
Leclair was concertmeester in het orkest van de rijke koopman François de Liz maar na het faillissement van de Liz in 1743, keerde hij terug naar Parijs. In 1748 werd hij muzikaal leider en eerste violist in het privétheater van Hertog Antoine VII de Gramont (1722-1801) foto), in de nabijheid van de Franse hoofdstad. Na een verblijf van twee jaar in Chambéry (foto) in dienst van de Spaanse troonopvolger, Don Philippe (Philippe de France – duc d’Anjou – Felipe V de España) (foto), vestigde hij zich in Puteaux. Daar was hij componist en muzikaal directeur aan het hof van hertog Antoine Antonin de Gramont. In zijn laatste levensjaren werd Leclair een obscure man. Zijn vrouw scheidde van hem en hij woonde in een kelder in de Rue de Careme-Prenant, één van de gure en onveilige wijken van Parijs. In de nacht van 22 oktober 1764 werd Leclair dood aangetroffen, vermoord met een mes door zijn ex vrouw of door zijn neef Guillaume-François Vial? De zaak is nooit opgehelderd.
Leclair was de grondlegger van de Franse vioolschool. Zijn elegante en briljante stijl verenigde de Franse en Italiaanse stijlen. Hij publiceerde twaalf concerti voor viool in twee bundels, op. 7 (1737) en op. 10 (1743). De concerti op. 7, waarvan er hier op deze cd vier zijn opgenomen, zijn composities die Leclair ongetwijfeld tussen 1728 en 1736 op de Parijse “Concerts Spirituels” zelf heeft uitgevoerd.
Théotime Langlois de Swarte studeerde aan het Conservatoire National Supérieur de Musique et de Danse in Parijs (CNSMDP) bij Michaël Hentz, met wie hij de grote werken van het romantisch repertoire voor viool en kamermuziek ontdekte met steun van de Meyer en Tarrazi Foundations. Hij kreeg daar ook het advies van gerenommeerde docenten zoals Vladimir Mendelssohn, Valérie Aimard, Claire Désert, Michel Michalakakos en het Ébène Quartet, en werd uitgenodigd om als solist op te treden met het Laureaten Orkest van het conservatorium in het Seine Musicale Auditorium o.l.v. Georges Pelhivanian. Théotime Langlois de Swarte is laureaat van de Jumpstart Foundation en bespeelt een viool van Jacob Stainer uit 1665 met een barokstrijkstok van de hand van Nicolas Pierre Tourte uit ca.1750.
De bezetting van Les Ombres bestaat uit vier eerste en drie tweede violen, twee altviolen, drie celli, waarvan één solo (Hanna Salzenstein), basgamba (Margaux Blanchard), contrabas, theorbe, fagot, klavecimbel (Justin Taylor) en orgel.
Tracklist:
Antonio Vivaldi (1678-1741) :
Prelude in A minor based on Violin Concerto RV 355 la mineur / a-Moll
Jean-Marie Leclair (1697-1764) :
Violin concerto in A minor op. 7 no. 5 la mineur / a-Moll (Six concerto a tre violini, alto e basso op. 7)
Antonio Vivaldi :
Violin concerto in B minor RV 384 si mineur / h-Moll (Concerto in Si minore per violino, archi e basso continuo)
Pietro Locatelli (1695-1764) :
Violin concerto in E minor op. 3 no. 8 mi mineur / e-Moll (L’arte del violino op. 3)
Jean-Marie Leclair :
Violin concerto in D major op. 10 no. 3 ré majeur / D-Dur (Six concerto a tre violini, alto e basso op. 10)
Antonio Vivaldi :
Prelude in C major based on Trio Sonata RV 60 ut majeur / C-Dur
Violin concerto in C major RV 179a ‘Per Anna Maria’ ut majeur / C-Dur
Vivaldi Leclair Locatelli Violin concertos Théotime Langlois de Swarte Les Ombres Margaux Blanchard Sylvain Sartre cd harmonia mundi HMM 902649