Vivaldi, “La Senna Festeggiante/La Seine en Fête”, door het Orchestre de l’Opéra Royal, op het label Château de Versailles. Magnifiek!

Diego Fasolis en het Orchestre de l’Opéra Royal brengen hier een sublieme vertolking van Vivaldi’s Serenata, een opdracht van de Franse ambassadeur in Venetië, ter ere van het huwelijk van de Franse koning in 1725.

De Franse ambassadeur zou in 1725, aan Vivaldi, de opdracht hebben gegeven een feestelijke, kleine opera te componeren om te worden uitgevoerd in de Loggia van zijn paleis met uitzicht op de Lagune, als onderdeel van de feestelijke gebeurtenis en als bekroning van de plechtigheden. Maar, omtrent de ware toedracht is er enige onduidelijkheid en complexiteit. Deze serenade, gecomponeerd voor 3 stemmen (sopraan, alt en bas), orkest en basso continuo, zou eigenlijk gecomponeerd zijn in opdracht van de Franse diplomaat, kardinaal Melchior de Polignac (1661-1741) (foto), die verwikkeld was in de Frans-Engelse politiek en die zich verzette tegen de pro-Engelse politiek van de regent, Philippe d’Orléans (periode 1715 tot 1723).

Na het overlijden van de Engelse koningin Anne, maakte de Engelse troonpretendent, James Francis Edward Stuart (1688-1766) (bekend als “The Old Pretender”) (foto), als James III, aanspraak op de tronen van Engeland en Ierland, en als James VIII, van Schotland. Maar, toen de protestantse tak van de Stuarts uitstierf bij het overlijden van koningin Anne in 1714, kon James geen koning worden op grond van de Act of Settlement (foto) uit 1701, die bepaalde dat enkel protestantse heersers in aanmerking kwamen voor de troonopvolging.

Volgens die Act of Settlement zou zij worden opgevolgd door Sophia van de Palts, dochter van Elizabeth Stuart en kleindochter van koning James I. Prinses Sophia overleed echter enkele weken eerder dan Anna, waarop Sophia’s zoon, prins Georg Ludwig van Hannover, de opvolger werd. De troon ging daarom over op Anne’s achterneef, Georg uit het Huis Hannover, die als George I. (foto), de Engelse koning werd. Dit veroorzaakte in Engeland veel verzet, bekend als de Coronation Riots.

Ook James Eduard Stuart liet het daar niet bij, en viel in 1715 Schotland binnen. De opstand (de eerste Jacobitische opstand) faalde en James vluchtte terug naar Frankrijk. De katholieke James was nl. grootgebracht in Frankrijk, waar hij door Lodewijk XIV erkend was als de rechtmatige koning.

James Eduard Stuart trouwde met Maria Clementina Sobieska (foto), een dochter van de Poolse kroonprins, Jacob Lodewijk Sobieski. Ze kregen twee kinderen, Charles Edward Stuart en Henry Benedict Stuart. Charles Eduard Stuart, beter bekend als “Bonnie Prince Charlie” of “The Young Pretender” (foto), zou in de voetsporen van zijn vader treden als troonpretendent en evenmin succes hebben. Het Duitse Huis van Hannover bleef op de Engelse troon. In Polen werd uiteindelijk de Duitse keurvorst Frederik August van Saksen, in 1697, als August II. de nieuwe koning van Polen.

Als een aanhanger van de troonpretendent, was Polignac ervan overtuigd dat het huwelijk van Lodewijk XV met Marie Leszczynska (foto), een familielid van Marie-Clémentine Sobieska (de echtgenote van de Engelse pretendent), zou leiden tot de terugkeer van de Stuarts naar Saint-Germain en de toetreding van Polignac tot de post van premier. Het huwelijk van Lodewijk XV zou door Polignac gevierd worden met een serenade getiteld “Senna, Fama, Amore e Imeneo” van de Venetiaanse componist, Francesco Gasparini, een leerling van Corelli. De benoeming van Polignac tot premier, resulterend in de terugkeer van James III naar Saint-Germain, zou vervolgens worden gevierd door Pietro Ottoboni, met een ander werk, getiteld “La Senna festeggiante” van Antonio Vivaldi.

Vivaldi wijdde nl. in deze periode verschillende composities aan de Franse vorst, de cantate “Gloria e Himeneo”, waarschijnlijk ter gelegenheid van het huwelijk van Lodewijk XV met Marie Leszczinska in 1725, evenals twee werken die nu verloren zijn gegaan, een Te Deum en de Serenata, “L’Unione della Pace e di Marte”, om in augustus 1727, de geboorte te vieren van Elisabeth en Henriette (foto), de tweelingdochters van het koninklijk paar. De ondertekening van een verdrag dat de alliantie tussen Frankrijk en Groot-Brittannië hernieuwde, maakte echter een einde aan deze dubbele hoop. Onder deze omstandigheden werd de opvoering van “La Senna festeggiante” dat zowel het huwelijk vierde als de terugkeer van de Stuarts, in Rome afgelast.

De serenade bleef officieel wel gewijd aan het huwelijk van Lodewijk XV. Het lijkt erop dat het voor het eerst werd opgevoerd in Venetië op 4 en 5 november 1726, ter gelegenheid van de intrede van Jacques-Vincent Languet de Cergy (1667-1734), als de nieuwe, Franse ambassadeur in Venetië. Jacques-Vincent Languet de Cergy werd in 1721, ambassadeur in Venetië, waar hij begin december 1723, aankwam. Hij maakte zijn publieksdebuut op 4 november 1726, een grandioze gebeurtenis, die in de schilderkunst werd vereeuwigd door de Venetiaanse kunstenaar Canaletto (foto) en aanleiding gaf tot de compositie en uitvoering van muziek, waaronder de serenade “La Sena festeggiante” van Vivaldi.

De serenade was stilistisch een intermediair tussen een lyrische cantate en een opera. Het had als “una serenata a tre”, 3 allegorische personages, de rivier, de deugd en de Gouden Eeuw, die zich opnieuw aan de oevers van de Seine bevonden, een terugkeer die het recent einde van het regentschap van Philippe d’Orléans (foto) kon symboliseren. Vivaldi’s Serenade in twee delen op een libretto van Domenico Lalli werd dus in 1726, gecreëerd in Venetië. De Italiaanse dichter en librettist Nicolò Sebastiano Biancardi alias (Benedetto) Domenico Lalli (1679-1741) (foto), was in Napels aanvankelijk in dienst van de broederschap van de Annunziata. In 1706 werd hij echter veroordeeld voor het verduisteren van fondsen en vluchtte naar Rome. Daar leerde hij de componist Emanuele d’Astorga  (eigenl. Emanuele Gioacchino Cesare Rincon, barone d’Astorga) (1680-1757) kennen, in wiens gezelschap hij uiteindelijk door Italië toerde. In 1709 nam hij het pseudoniem, Domenico Lalli aan.

Van 1710 tot 1718, schreef hij operalibretti voor het Venetiaans theater van San Cassiano, op muziek van de beroemdste componisten. Vanaf 1719 was hij impresario (directeur) van de theaters San Samuele aan de Rio del Duca, en San Giovanni Grisostomo, later het Teatro Malibran (foto’s). Hij was toen in het begin van de jaren 1720, in dienst van de prins-aartsbisschop van Salzburg, Franz Anton von Harrach, en daarna, van 1727 tot 1740, van keizer Karel VII. Tijdens deze laatste periode leerde hij Metastasio en Goldoni kennen, die zijn “poëtisch genie” prees. Lalli schreef overigens de libretti van meerdere opera’s van Vivaldi.

In de relatie tussen Venetië en Versailles, van het Canal Grande en de vloot van Klein Venetië tot de spiegels van de Spiegelzaal, speelden de werken van Vivaldi nl. een belangrijke rol. Zijn beroemde Vier Jaargetijden werden vaak uitgevoerd in Parijs en zijn “La Senna festeggiante”, was bedoeld om Lodewijk XV te vieren. Deze opdracht eerde het huwelijk van koning Lodewijk XV met Marie Leszczynska in 1725. De jonge koning was vijftien jaar oud, zijn vrouw tweeëntwintig (foto).

Deze grote serenade in twee delen, in de vorm van een kleine opera, bracht Deugd en de Gouden Eeuw aan de oevers van de Seine samen om dit te vieren. De glorie van de koning van Frankrijk werd daarbij allegorisch uitvergroot door weelderige en virtuoze muziek. De rivier begeleidt hen langs zijn loop en prijst de heldendaden en de adel van de Franse koninklijke familie. Deze Serenade met aria’s, duetten en trio’s afgewisseld met begeleide en niet begeleide recitatieven, overigens de meest omvangrijke die Vivaldi heeft nagelaten, was een weelderig eerbetoon aan de jonge Franse vorst.In 1949 vond de eerste opvoering van de ongepubliceerde muziek plaats in een symfonisch-vocaal concert met Raffaele Arié, gedirigeerd door Angelo Ephrikian, in het Teatro La Fenice in Venetië, waar het in 1982, opnieuw werd voorgesteld in de herziening door Alberto Zedda onder leiding van Claudio Scimone. Hier dirigeert Diego Fasolis het Orchestre de l’Opéra Royal en zijn schitterende solisten, waardoor de kleuren van dit meesterwerk, als het ware sonoor versierd met het goud en de juwelen van de Franse kroon, weer tot leven komen. Magnifiek!

Rolverdeling:

L’età dell’Oro (De Gouden Eeuw, L’Âge d’Or): Gwendoline Blondeel, sopraan

La Virtù (De Deugd, La Vertu): Lucile Richardot, alt

La Senna (La Seine): Luigi De Donato, bas

Choeur, tenor, Nicholas Scott

Orchestre De L’opera Royal o.l.v. Diego Fasolis

Vivaldi La Senna Festeggiante La Seine en Fête Diego Fasolis Blondeel Richardot De Donato Orchestre de l’Opéra Royal cd Château de Versailles CVS 064

https://www.stretto.be/2020/11/05/ontdek-cantaten-van-o-a-emanuele-dastorga-op-de-cd-dastorga-lalli-cantatas-and-sonatas-door-les-abbagliati-op-het-label-ramee/