De Venetiaan, Alessandro Grandi, (1590-1630), beschouwd als de grootste motetcomponist van zijn tijd, was in de eerste helft van de 17de eeuw, een prominente figuur van de nieuwe Venetiaanse stijl. Als een buitengewoon vroegrijp talent werd hij door zijn tijdgenoten beschouwd als de gelijke van Monteverdi, van wie hij in 1627, plaatsvervanger werd in de Basiliek van San Marco. De kennis van zijn leven en oeuvre is helaas schaars, en daarom is hij nog grotendeels niet herontdekt.“Celesti fiori” (hemelbloemen), een titel ontleend aan zijn Vijfde Boek Motetten, is de eerste volledige monografie die aan deze belangrijke componist is opgedragen. Het bestaat uit een selectie van werken, hier bijna alle voor het eerst opgenomen, gekozen uit zijn motettenboeken, alle gepubliceerd tussen 1610 en 1630, het jaar waarin hij aan de pest overleed.Alessandro Grandi mag dan van bescheiden afkomst geweest zijn, hij klom in zijn maar al te kort leven van veertig jaar, op tot de hoogste rang van hof- en kerkmusicus. Hij werkte in Venetië, Ferrara en andere belangrijke centra. Bovendien was hij buitengewoon productief en wordt hij vaak beschouwd als de eerste die een solo-cantate componeerde. Het oeuvre van Grandi is een goed voorbeeld van de ‘seconda pratica’ of ‘stile moderno’ waarin de componist, blijk gaf van aandacht voor de tekst en een voorliefde had voor contrasten en ongebruikelijke harmonische progressies. Zijn stukken tonen daardoor mede de ontwikkeling van de concertato stijl.De ‘Academia d’Arcadi’ heeft op de cd “Celeste Fiori”, hoogtepunten geselecteerd uit zeven van zijn collecties met iets meer nadruk op de eerste twee van 1610 en 1613. De titel van deze cd is ontleend aan Grandi’s publicatie uit 1619, zijn “Libro Quinto de suoi Concerti”, voor twee, drie of vier stemmen. Het vocaal ensemble bestaat uit negen stemmen met theorbe en orgel, en de extra instrumentale groep (het UtFaSol Ensemble) heeft vijf spelers van cornetten en sackbuts. De muziek is verbluffend expressief en de uitvoeringen brengen deze kwaliteiten tot hun recht. Het programma is zo ingedeeld dat er zowel vocale als instrumentale afwisseling is.

De cd “Lætatus sum” bevat een selectie uit de drie bestaande Psalmencollecties. Grandi waagde zich pas op het einde van zijn leven aan het toonzetten van Psalmen, ongetwijfeld bedoeld voor grote gelegenheden. De verhouding tussen de solisten, tutti en instrumenten met de opeenvolgende delen van de teksten in scherp contrasterende texturen en stijlen, was zeer modern. Opgenomen in de weelderige Palladiaanse kerk van San Francesco della Vigna (foto) in Venetië, bevat ook deze cd, prachtige en meeslepende meesterwerken van een componist, die op het gebied van religieuze muziek, door zijn tijdgenoten beschouwd werd als gelijkwaardig aan Monteverdi.De cd “Celesti Fiori” werd opgenomen met de buitengewone akoestiek van de Basilica di Santa Barbara in Mantua, waar Monteverdi werkte tijdens zijn lang verblijf in de stad. Beide cd’s laten de prachtige stemmen van de Accademia d’Arcadia horen, een ensemble, dat in 2018, werd opgericht met als doel Italiaanse muziek uit de 17de eeuw uit te voeren. De uitvoerders zijn Renato Cadel, Leo Moreno, Roberto Rilievi, Alice Rossi, Maximiliano Baños, Laura Martinez Boj, Riccardo Pisani en Sophia Patsi. De bijbehorend boekjes bevatten foto’s, de volledige teksten, en  essays over het leven en de ontwikkeling van Grandi door Rodolfo Baroncini.

Rodolfo Baroncini was professor aan de Universiteit van Parma (1994-2001). Momenteel doceert hij muziekgeschiedenis aan het Conservatorium van Adria (RO) en werkt hij samen met ‘Fondazione Giorgio Cini’ in Venetië. Zijn belangrijkste onderzoeksinteresse was de instrumentale muziek uit de 16de en 17de eeuw, met bijzondere aandacht voor onontgonnen aspecten van de instrumentale praktijk van het Cinquecento, zoals de vroege geschiedenis van de viool en de ensemblepraktijken. In het afgelopen decennium hebben zijn interesses zich gericht op het muzikaal en cultureel Venetië van de 16de en 17de eeuw, onderzoeken die een eerste resultaat hebben opgeleverd in de publicatie van een uitgebreide monografie over Giovanni Gabrieli (Palermo, L’Epos, 2012). Momenteel werkt hij aan een groot project over particulier patronaat en een kritische lezing van de Venetiaanse muziekgeschiedenis van het begin van de 17de eeuw. Hij is oprichter en coördinator van een internationaal seminarie over Venetiaanse muzikale bronnen aan de Fondazione Giorgio Cini in Venetië, en publiceerde een boek, gewijd aan Monteverdi binnen de religieuze en seculiere, Venetiaanse context (Lucca, LIM, 2020).

Deze 2 opvallend mooie cd’s, opgenomen in prachtige Italiaanse barokkerken, zijn een fascinerende en goed doordachte kennismaking met een te weinig bekende componist. Warm aanbevolen.

Alessandro Grandi Celesti Fiori – Motetti Accademia d’Arcadia Utfasol Ensemble Alessandra Rossi Lürig cd Arcana A464

Grandi Laetatus sum – Vesper Psalms Accademia d’Arcadia, UtFaSol Ensemble and Alessandra Rossi Lürig cd Arcana A525