De Pianotrio’s van Joseph Haydn behoren tot zijn minder bekende meesterwerken. De vier hier opgenomen werken (twee met fluit en twee met viool) werden gecomponeerd tussen 1784 en 1790, tijdens de laatste jaren van de componist in dienst van Prins Esterházy.

Tijdens Haydns leven (1732-1809) maakte het klaviertrio een grote ontwikkeling door. Het vroege klaviertrio (opkomst in de 2e helft van de 18e eeuw) was in wezen een begeleide klaviersonate, waarbij de begeleidende instrumenten (meestal de cello en de viool) een ondergeschikte rol speelden. Zelfs vanaf de jaren 1780 werden de klaviertrio’s van zowel Mozart als Haydn, nog steeds gepubliceerd als ‘Sonata per il Clavecimbalo o Forte-Piano con un Violino e Violoncello’. Haydn componeerde minstens 45 klaviertrio’s, waaronder twee trio’s voor piano, fluit en cello (Hob. XV:15 en Hob. XV:16 in D) en één trio voor fluit of viool, cello en piano (Hob. XV:17 in F). Wat opvalt is de rijkdom van de verbeelding van de componist, nu eens briljant en dan weer ernstig, diepzinnig of licht. Haydns vroege trio’s worden als kleine werken beschouwd en worden zelden gespeeld, behalve in de context van volledige edities. De latere trio’s, waar aan hij halverwege de jaren 1780 begon, weerspiegelden daarentegen de volledige muzikale rijpheid van de componist en worden door critici enorm bewonderd. De pianotrio’s van Haydn worden gedomineerd door de pianopartij. De viool speelt wel de melodie, maar wordt vaak verdubbeld door de piano. De cellopartij is ondergeschikt en is meestal gewoon een verdubbeling van de bas lijn in de piano.

Na het overlijden van Nicholas I Joseph Prins Esterházy van Galantha (foto) in september 1790, werd Haydns hoforkest ontbonden en verhuisde Haydn naar Wenen. In 1791/92 bracht hij zijn eerste bezoek aan Engeland en in 1794/95 zijn tweede. Het is niet uitgesloten dat de keuze voor de fluit in plaats van de anders meer gebruikelijke viool in de bezetting van het pianotrio, een tegemoetkoming was aan de Engelse smaak. De fluit was nl. een favoriet instrument van de Engelse aristocratie en van de deftige bourgeoisie en de London Trios, Hob. IV:1-4 , werden gecomponeerd voor twee aristocratische amateur-fluitisten, Lord Aston en Lord Abingdon. Andere componisten, zoals Vanhal en Stamitz, hadden reeds met succes voor fluit gecomponeerd. De in totaal zeven werken bleven echter de enige waarin Haydn de fluit een centrale rol toekende.

De Fluittrio’s die Haydn in 1794, in Londen componeerde, zijn pittige stukken vergelijkbaar met divertimenti. Deze trio’s, die van matige moeilijkheidsgraad zijn en beide fluiten in gelijke mate laten deelnemen aan de muzikale activiteit, hebben een vaste plaats veroverd in zowel het fluitonderwijs als de huismuziek. Van Haydns 3 trio’s voor fluit, cello en piano, Hob. XV:15–17, zijn enige voor deze combinatie, gingen de manuscripten verloren. Haydn verkocht de werken aan twee verschillende uitgevers tegelijk, aan de Engelsman John Bland, die hem in november 1789, in Estherháza had bezocht, en aan zijn eigen uitgever Artaria in Wenen.

In Hob. XV:15 speelde de fluit een geheel zelfstandige rol en was hij een gelijkwaardige partner naast de piano. De cellopartij was weliswaar nog steeds nauw verbonden met de linkerhand van de piano en had vaak als verdubbeling van de linkerhand, soms licht gevarieerd, een ondersteunende rol. In Haydns latere pianotrio’s werd de cellopartij iets zelfstandiger, zoals bijvoorbeeld in Hob. XV:30 in Es, waar de viool en de cello de hoofdrol overnemen, begeleid door de piano. Dit behoorde tot de eerste stappen op weg naar de cello als een volledig gelijkwaardige triopartner, zoals in de pianotrio’s van de latere componisten.

Jérôme Hantaï (°1961) studeerde viola da gamba bij Wieland Kuijken aan het Koninklijk Conservatorium van Brussel, waar hij in 1984 een eerste prijs ontving. Tegelijkertijd was hij geïnteresseerd in oude toetsinstrumenten, met name in de pianoforte. Vaak gevraagd als solist, wijdt hij zich nu vooral aan kamermuziek en lesgeven. Hij maakt deel uit van het Hantaï Trio met zijn broers Marc en Pierre, en begeleidt zangers. In 2003 richtte hij het Ensemble Jérôme Hantaï op.

Marc Hantaï volgde fluit bij Barthold Kuijken aan het Koninklijk Muziekconservatorium in Brussel. Hij werkte als eerste fluitist onder leiding van Jordi Savall, Sigiswald Kuijken, Gustav Leonhardt, Ton Koopman, Philippe Herreweghe, William Christie, Jos van Immerseel en speelde als solist of kamermusicus op de meeste festivals in Europa, de Verenigde Staten, in Japan, in Korea, vaak met zijn broers Jérôme (gamba) en Pierre (klavecimbel). Hij heeft veel platen opgenomen. Na Barthold Kuijkens assistent aan het Conservatorium van Brussel, is hij nu professor aan de Escola Superior de Música de Catalunya en aan de Schola Cantorum in Bazel.

Alessandro Moccia, geboren in Cagliari, studeerde viool bij Felice Cusano aan het G. Verdi Conservatorium in Milaan. Na het behalen van zijn diploma, studeerde hij in Cremona bij Salvatore Accardo en in Portogruaro bij Pavel Vernikov. Sinds 1987 wisselt hij het lesgeven af met een concertactiviteit als solist in Europa, Zuid-Amerika en Japan, en kamermuziek op verschillende Europese festivals. Tegelijkertijd, zeer geïnteresseerd in de uitvoeringspraktijk op originele instrumenten, creëerde hij in 1991 het Quartet Turner.

Alix Verzier studeerde cello in Lyon bij Patrick Gabard, daarna in Parijs bij Christophe Coin aan het CNSMDP. Ze speelt ook viola da gamba. Sinds 1991, het jaar van haar eerste prijs, maakt ze deel uit van het ensemble, destijds van William Christie, Les Arts Florissants. Ze was lid van Emmanuel Krivine’s La Chambre Philharmonique en gaf talrijke concerten met Christophe Coins Ensemble baroque de Limoges, evenals met Les Talens lyriques van Christophe Rousset en Le Concert des Nations van Jordi Savall. Ze is lid van de Archinto Kwartet en speelt in trio met Jérôme Hantai en Alessandro Moccia.

Tracklist:

Trio pour flûte, violoncelle et pianoforte en sol majeur Hob.XV:15

Trio pour violon, violoncelle et pianoforte en fa majeur Hob. XV:6

Trio pour flûte, violoncelle et pianoforte en ré majeur Hob. XV:16

Trio pour violon, violoncelle et pianoforte en mi mineur Hob. XV:12

Haydn Trios avec piano Jérôme Hantaï Marc Hantaï Alessandro Moccia Alix Verzier cd Mirare MIR636