Eén van de indrukwekkendste openbare vieringen in het barokke Rome, was in 1687, ter ere van Lodewijk XIV. Om het herstel van de koning na de succesvolle operatie van zijn anale fistel te vieren en zijn prestige als onbetwiste beschermer van de katholieke kerk te vestigen, organiseerde kardinaal d ‘Estrées, de Franse ambassadeur bij de Heilige Stoel, nl. een grandioos openluchtfeest in een van de beroemdste stadstheaters van Rome, de Pincio-heuvel, tussen de kerk, Trinità dei Monti of Santissima Trinità al Monte Pincio en de Spaanse Trappen.

De dag werd afgesloten met een concert onder leiding van de bekendste musicus, Arcangelo Corelli, aan het hoofd van een 50-leden tellend srijkorkest, voor de gelegenheid verrijkt met trompetten en pauken. Zijn Sinfonie (fragmenten uit zijn Concerti grossi en orkestsonates) en een cantate van Alessandro Melani, gecomponeerd ter ere van Lodewijk XIV, werden uitgevoerd voor de honderden uitgenodigde ambassadeurs en kardinalen. In de gravure die is gemaakt om deze viering te vereeuwigen, zien we Corelli’s imposant orkest op een platform in het midden van de Spaanse Trappen op de troon, begeleid door een grandioos vuurwerk in een enscenering die voorafging aan het legendarisch vuurwerk van Händel. Op deze beroemde trappen vertolkte Corelli’s prestigieus orkest in grote formatie “Sinfonie per il Re Cristianissimo Lodovico il Grande”, voorzien van trompetten en pauken, begeleid door vuurwerk dat vanaf de top van de heuvel werd afgevuurd.

Op de cd staat werk van Giovanni Lorenzo Lulier (1662-1700), Arcangelo Corelli (1653-1713) en Alessandro Melani (1639-1703). Alessandro Melani (1639-1703) was de broer van de componist Jacopo en de castraatzanger Atti. Melani, geboren in Pistoia, begon op 11-jarige leeftijd te zingen in de kathedraal van Pistoia en bleef daar tien jaar totdat hij maestro di capella werd in Orvieto in 1663 en Ferrara in 1665. Hij keerde terug naar Pistoia in december 1666 om zijn broer te vervangen als maestro di capella van de kathedraal in juni 1667.

De volgende oktober werd hij benoemd tot maestro di capella van de Basilica di Santa Maria Maggiore in Rome. Hij bleef daar tot juli 1672, toen hij de maestro werd van San Luigi dei Francesi, en bleef in die rol tot zijn dood 31 jaar later. Samen met Bernardo Pasquini en Alessandro Scarlatti, was hij een van de belangrijkste componisten die in de 17e eeuw in Rome actief waren. Hij behoort ook tot de tweede school van Romeinse operacomponisten die begon met de opera Il Girello van zijn broer in 1668. Hij wordt vandaag vooral herinnerd vanwege zijn grote productie van liturgische muziek die hij schreef terwijl hij op verschillende muzikale posten in Rome diende. Van bijzonder belang is het grote aantal meerkorige motetten, dat hij produceerde en zijn acht aan hem toegeschreven oratoria. Drie gepubliceerde collecties van zijn liturgische muziek overleven vandaag, samen met tal van motetten uit andere gepubliceerde volumes. Een aantal originele manuscripten zijn ook bewaard gebleven.

Als paus zette Clemens IX (foto) zijn interesse in de kunsten voort. Hij verfraaide de stad Rome met beroemde werken in opdracht van Gian Lorenzo Bernini, waaronder de engelen van de Ponte Sant’Angelo en de zuilengalerij van de Sint-Pietersbasiliek. Enigszins ongebruikelijk voor pausen uit die tijd, had Clemens IX zijn naam niet weergegeven op monumenten die hij bouwde. Hij opende ook het eerste openbaar operahuis in Rome en voor de carnavalsvieringen van 1668 gaf hij Antonio Maria Abbatini van het Sixtijns Kapelkoor, de opdracht om zijn Italiaanse vertaling van een Spaans religieus drama La Baltasara op muziek te zetten. Deze productie had decors ontworpen door Bernini. Clemens schreef overigens ook libretti voor opera’s van o.a. Virgilio Mazzocchi, de broer van de bekendere Domenico Mazzocchi.

Melani was een favoriete componist van kardinaal Giulio Rospigliosi (later paus Clemens IX). Het pauselijk conclaaf van 1667 gaf hem de opdracht om een opera (titel nu onbekend) te componeren voor het Carnaval van 1668. Zijn volgende opera, “L’empio punito” (in opdracht van Maria Mancini) (foto), ging een jaar later in première op Carnaval en was met name de eerste opera met het onderwerp van Don Juan. In 1686 werkte hij samen met Scarlatti en Pasquini aan de opera Santa Dimna. In 1685 componeerde hij een oratorium, Golia abbattuto, voor koning Jan III van Polen. Het werk is geschreven om de overwinning van de Heilige Liga tegen de Turken te vieren, hij kreeg de opdracht door de inspanningen van paus Innocentius XI (foto)

Dit in combinatie met het feit dat de neven van Alessandro rond deze tijd deel uitmaakten van de kleine adel in Toscane, heeft ertoe geleid dat sommige geleerden speculeren dat politiek een rol speelde in de gebeurtenissen rond de commissie van 1685. Melani schreef in 1690 nog een opmerkelijk oratorium, Lo scisma nel sacerdozio (nu verloren gegaan), voor Francesco II d’Este. Van alle aan hem toegeschreven oratoria was Il fratricidio di Caino de meest uitgevoerde. Hij genoot ook het beschermheerschap van Ferdinando II de’ Medici, groothertog van Toscane en hij werd in 1695 vermeld als een van de ‘gevierde professoren in de muziek beschermd door de prins van Toscane’. Hij overleed in Rome op 64-jarige leeftijd.

De virtuoze violist Emmanuel Resche, gepassioneerd door Italiaanse barokmuziek, herschept dit buitengewoon muziekfestival en vervangt het door de Cantate ter ere van de koning van Frankrijk, gecomponeerd door Alessandro Melani. Hier wordt de Romeinse barokke pracht herboren die het hof van Frankrijk zo kenmerkte, maar ook een zekere Händel die het zich zou herinneren voor zijn Music for the Royal Fireworks…

Het Hemiolia Ensemble is in residentie in het Grand Théâtre de Calais en wordt ondersteund door DRAC Hauts de France, Spedidam, Eaux de Calais en Expert Juridique Santé Lille. Met de steun van de Jumpstart Jr. Foundation (Amsterdam), kreeg Emmanuel Resche-Caserta, een viool van Francesco Ruggeri (ca.1628-1698), in bruikleen.

Tracklist:

-Strepiti sonori

-Sinfonia grande con le trombe

-Sonata soavissima

-Sinfonia mesta per i violini

-Sonata con l’eco

-Alessandro Melani: Cantata per la sera con sinfonie

Corelli : Sinfonia maestosa con ogni stromento

Corelli Melani Trionfo Romano Fête romaine en l’honneur de Louis XIV Emmanuelle De Negri  Ensembles EXIT & Hemiola Emmanuel Resche-Caserta cd Château de versailles CVS 071