Benjamin Britten,“The Turn of the Screw”, door La Monnaie Chamber Orchestra o.l.v. Ben Glassberg, op het label Alpha. | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.

“The Turn of the Screw” is een 20^ste-eeuwse Engelse kameropera op een libretto van Myfanwy Piper (1911-1997), de vrouw van de kunstenaar John Piper, die sinds 1935, als decorontwerper, een vriend was van Benjamin Britten. Myfanwy schreef ook de libretti van Brittens “Owen Wingrave”, (1971, BBC Television), eveneens gebaseerd op een kortverhaal van Henry James, en “Death in Venice”, 1973, Aldeburgh Festival, Snape, Suffolk, gebaseerd op de novelle, “Der Tod in Venedig” van Thomas Mann.

Na vooral in de jaren ’30, heel wat toneelmuziek te hebben gecomponeerd, componeerde Benjamin Britten tussen 1945 en 1973, wel 14 opera’s. In de 28 jaar tussen “Peter Grimes” en “Death in Venice”, veranderde Brittens muzikale stijl, toen hij elementen van atonaliteit introduceerde, hoewel hij in wezen een tonale componist bleef, en van oosterse muziek, met name gamelan maar ook oosterse harmonieën. De Britten-Pears Foundation beschouwt de opera’s van de componist als “misschien wel het meest substantiële en belangrijkste deel van zijn compositorisch nalatenschap”. De opera’s van Britten zijn daarenboven stevig verankerd in het internationaal repertoire. Volgens Operabase worden ze wereldwijd meer uitgevoerd dan die van enige andere componist, geboren in de 20^ste eeuw, en alleen Puccini en Richard Strauss komen voor hem als de lijst wordt uitgebreid tot alle opera’s die na 1900 zijn gecomponeerd.

Het Strijkkwartet nr. 3 in G, op. 94, was Brittens laatste, voltooide grote werk en zijn laatste voltooide instrumentale compositie. Het werd gecomponeerd in oktober–november 1975. Het recitatief waarmee de laatste beweging opent, bevat vijf muzikale citaten uit zijn (laatste) opera “Death in Venice” uit 1973. De afsluitende Passacaglia bv. (een van Brittens favoriete muziekvormen) is gebaseerd op een muzikaal motief uit die opera. De titel van die beweging, “La Serenissima”, was afgeleid van de historische status van de voormalige Republiek Venetië als soevereine republiek.

“The Turn of the Screw” werd gecomponeerd in opdracht van de Biënnale van Venetië en ging in wereldpremière in september 1954, in het Teatro La Fenice in Venetië. De opera beleefde zijn Engelse première in oktober 1954, door de Sadler’s Wells Opera in Londen en de Amerikaanse première volgde in maart 1958, in het New York College of Music.

Niets is wat het lijkt in het oud Engels landhuis van Bly. Een nieuwe gouvernante neemt haar functie in en ontdekt dat de kinderen onder invloed zijn van de geesten van de vorige gouvernante en haar verdorven minnaar. Terwijl de ene verontrustende gebeurtenis zich na de andere ontvouwt, worden de vragen dringender, welke verschrikkingen hebben hier voor haar komst plaatsgevonden? Zijn de kinderen onschuldig? Zien we echt wat we zien?

“The Turn of the Screw”, gebaseerd op het vreemd spookverhaal van Henry James (foto), is een psychologische thriller in de vorm van een kameropera. Het Orchestre de la Monnaie, onder leiding van de Britse dirigent, Ben Glassberg, nam dit werk op in een enscenering die lovende kritieken kreeg. De twee leidende zangers, Julian Hubbard en Sally Matthews, op deze in de studio opgenomen versie, zijn meer dan overtuigend. Samen stuwen ze de verbeelding van het publiek tot ondraaglijke spanningsniveaus, tot… “The turn of the screw”.

Beschreven als een van de meest dramatisch aansprekende Engelse opera’s, bevat de opera, in twee bedrijven, een proloog en zestien scènes, variaties op het twaalf-noten ‘Screw’-thema. Typisch voor Britten, was de combinatie van tonaliteit en dissonantie. Thematisch speelt het stuk een centrale rol in een regel die is ontleend aan het gedicht ‘The Second Coming’, van W.B. Yeats, ‘De ceremonie van onschuld is verdronken’. Voor de kindermuziek noteerde Britten woorden en melodie uit een aantal traditionele Engelse kinderliedjes, waaronder “Tom, Tom, the Piper’s Son” en “Lavender’s Blue”. Van bijzonder belang is Miles’ nummer ‘Malo’.

De Engelse dirigent, Benjamin Glassberg (°1994), ging naar de Mill Hill School en na het behalen van een muziekdiploma aan de Universiteit van Cambridge, studeerde hij directie bij Sian Edwards aan de Royal Academy of Music in Londen. In 2017 won hij op 23-jarige leeftijd de Grand Prix op de 55e Internationale Besançon-wedstrijd voor jonge dirigenten. Hij is momenteel muziekdirecteur van de Opéra de Rouen, chef-dirigent van “Glyndebourne on Tour”, en gastdirigent van het Orchestre National de Lyon.