In navolging van zijn complete werken van Beethoven, die bijdroegen aan een vernieuwde visie op de symfonische muziek van de Romantiek, brengt Jordi Savall nu zijn eerste Schubert-cd uit met een versie die ontdaan is van de zwaarte van een bepaalde traditie om een meer passende dynamiek en een evenwicht te benadrukken van secties en timbres van historische instrumenten.

Mozart componeerde zijn eerste symfonie op 8-jarige leeftijd en zijn laatste drie symfonieën toen hij 32 was. Beethoven componeerde zijn eerste symfonie op 29-jarige leeftijd en zijn laatste op 50-jarige leeftijd. Schubert componeerde zijn eerste symfonie in 1813, op 16-jarige leeftijd, zijn Onvoltooide symfonie in 1822 op 25-jarige leeftijd, en zijn laatste Grote symfonie in C in 1828, op 31-jarige leeftijd. In die jaren was Beethoven meer dan 50 jaar oud en op het hoogtepunt van zijn faam als componist en schepper van een revolutionaire symfonische stijl, terwijl Schubert, in 1821-1822, nog weinig bekend was als componist van symfonieën.

Helaas, pas na zijn overlijden maakten de symfonieën van Franz Schubert indruk in de muziekgeschiedenis. Want, in feite vond de eerste openbare uitvoering van een van Schuberts symfonieën, pas plaats tijdens een herdenkingsconcert enkele weken na het overlijden van de componist, op 19 november 1828. Het werk dat bij die gelegenheid werd uitgevoerd was zijn Symfonie nr. 6, D589, de ‘Kleine C majeur’, terwijl zijn twee onbetwiste meesterwerken dienaangaande, de ‘Grote C majeur’ en de ‘Onvoltooide’, moesten wachten tot respectievelijk 1838 en 1865 voor ze werden uitgevoerd. De zes symfonieën die deze voorafgingen in de lijst van voltooide werken werden alle gecomponeerd tussen 1813 en 1818, terwijl Schubert nog maar 21 jaar oud was. In een stijl die vooral gericht was op Haydn en Mozart, waren ze jeugdig in de beste zin van het woord en vertoonden ze een ontwapenende frisheid.

De eerste twee (volledige) bewegingen, (Allegro moderato en Andante con moto), van de “Onvoltooide” zijn bekend, maar de eerste twintig maten van het begin van een geheel of gedeeltelijk georkestreerd scherzo bestaan ook in manuscriptvorm, evenals een niet georkestreerde schets van hetzelfde scherzo, die eindigt aan het begin van het trio (midden episode van het scherzo). De B mineur Symfonie/Sinfonie in h-Moll D 759, (“De Onvoltooide/”Unvollendete”), zou bewust onvoltooid gebleven zijn, omdat Schubert zijn twee bewegingen vorm gaf naar analogie van een tweedelige autobiografische vertelling, “Mein Traum”, gelijktijdig geschreven met de symfonie. Terwijl de eerste helft van “Mein Traum” vertelt over het overlijden van zijn moeder en zijn problematische relatie met zijn vader, betreedt de tweede helft een magisch, romantisch rijk, waarin uiteindelijk een verzoening met zijn vader tot stand komt.

Ongeveer 150 jaar lang werd aangenomen dat Schubert zijn Negende symfonie, zijn indrukwekkende “Große Sinfonie in C-Dur”, D 944, niet lang voor zijn overlijden in 1828 componeerde. Aan het eind van de 20ste eeuw werd weliswaar ontdekt dat hij het meeste van dit werk drie jaar eerder componeerde en het in 1826 en 1827 herzag. Meerdere aanwijzingen geven trouwens aan dat Schubert in de zomer van 1825 in Gmunden en later in Bad Gastein, aan een symfonie in C werkte. Deze symfonie zou niet een verloren gegane „Gmunden-Gasteiner Sinfonie“ geweest zijn, maar wel de hier opgenomen “Grosse C-Dur”. Terwijl ook zijn financiën enigszins verbeterden, was het jaar 1825, na een periode van slechte gezondheid, een beter jaar voor Schubert. Van veel van zijn werken, waaronder deze schitterende symfonie, heeft Schubert weliswaar nooit een uitvoering gehoord. Toen het in 1827 werd gerepeteerd in de Gesellschaft der Musikfreunde in Wenen, klaagden de strijkers erover dat passages waarin een ritmische figuur obsessief wordt herhaald, vooral in de finale, onspeelbaar waren…

Jordi Savall besloot de cd de titel “Transfiguratie” te geven omdat, zoals hij uitlegt, ze altijd verrast waren door Schuberts vermogen om deze wezenlijk innerlijke en spirituele dimensie te ervaren, deze vorm van transfiguratie, die hij zo eenvoudig samenvatte in een zin die in maart 1824 in zijn dagboek stond, “Mijn scheppingen zijn de vrucht van mijn muzikale kennis en mijn pijn”. “Terwijl wat ons het meest opviel aan het creatief proces van Beethoven, nl. zijn buitengewone verbeeldingskracht en revolutionaire inspiratie, was het in het geval van Schubert, de intieme en broederlijke relatie van de componist met lijden en dood, wat we het meest ontroerend vonden.”

Schubert Transfiguration Symphonie Inachevée Nº8 en si mineur Grande Symphonie Nº9 en ut majeur Le Concert des Nations Jordi Savall 2 cd AliaVox  AVSA9950