Op de cd staan 2 composities van Serafino Razzi en 2 motetten en de Sinfonia al Sepolcro van Vivaldi, afgewisseld met gregoriaans, een Sinfonia funebre van Pietro Antonio Locatelli (1695-1764), en een Laude van Francesco Soto de Langa (ca. 1534-1619). Ontdek een betoverende uitvoering!

Tijdens zijn verblijf in Italië componeerde Händel de psalmtoonzettingen “Dixit Dominus”, “Laudate pueri Dominum” en “Nisi Dominus” voor de vespers. Hij behandelde ze volgens het Venetiaans model met verwijzingen naar het Gregoriaans. “Nisi Dominus” werd voor de feestelijkheden van de Heilige Maagd Marie van de berg Karmel in 1707 gecomponeerd en combineerde kracht en schittering. Een karakteristiek die overigens ook op grote schaal terug te vinden is in Dixit Dominus, “De heer sprak tot mijn heer” (psalm 110), waarschijnlijk gecomponeerd in opdracht van kardinaal Carlo Colonna. Wat opvalt is de rijkdom aan klank rondom bepaalde woorden, bv. bij het hamerend effect op ‘conquassabit’ of bij ‘Tu es sacerdos’, en de combinatie van cantus firmus en contrapunt. De première van Dixit Dominus voor vijfstemmig (SSATB) koor en solisten, was in 1707 in de Santa Maria in Montesanto aan de Piazza del Popolo in Rome. Händel was toen 22 jaar oud.

Met de psalm Nisi Dominus (“Als de Heer”) vermaant de koning-profeet Salomon zijn volk om hun geloof en hun vertrouwen in God te stellen, door hen te verzekeren dat ze het succes van hun leven alleen van hem kunnen verwachten, en dat het nutteloos is om te werken zonder de aanwezigheid van God aan zijn zijde. Deze psalm is onder meer ook op muziek gezet door de Antonio Vivaldi (waarschijnlijk rond 1716).

Vivaldi, de meester van de menselijke emoties, van de kerk tot het operahuis, van tragedie tot vreugde, had op zijn beurt het onmiskenbaar talent om onmiddellijk herkenbare gevoeligheid en expressiviteit, in onnavolgbare kleuren en met slechts enkele noten, te verklanken. De religieuze muziek van Vivaldi was heel veelzijdig en afwisselend. Afhankelijk van het aantal musici waarover hij beschikte, componeerde hij zijn leven lang, religieuze muziek voor solisten, een koor en een of twee orkesten, voor solisten, twee koren en twee orkesten, voor een solo stem met orkest, of voor één solo stem met enkel continuo. In “Deus Tuorum Militum” (RV 612) bv. respecteerde Vivaldi de definitie van de hymne zoals de Gregoriaanse traditie het wilde, dat wil zeggen, hij gebruikte dezelfde muziek voor elke strofe en voegde er een instrumentaal refrein aan toe dat diende als een refrein tussen strofen en de herhalingen, evenals een introductie en een conclusie. De stemmen werden ondersteund door de continuo en een concert hobo.

Aan Antonio Vivaldi werd in 1711 de compositie van een werk ter ere van de Maagd toevertrouwd door de parochie van de kerk van Santa Maria della Pace in Brescia, de geboorteplaats van zijn vader, Giovanni Battista Vivaldi. Het werk ging in deze kerk in première op 18 maart 1712, ter gelegenheid van het feest van de zeven smarten van de Maagd Maria. Vivaldi’s Stabat Mater raakte in de vergetelheid en werd zoals veel van zijn werken, in de eerste helft van de 20ste eeuw, herontdekt, en werd voor het eerst sinds 1712, in september 1939, in het kader van de Settimana Vivaldiana, uitgevoerd door Alfredo Casella, in Siena. Vivaldi’s Stabat Mater is van kleinere afmetingen dan het Stabat Mater van Pergolesi, aangezien slechts één solist (alt) tussenbeide komt, en bovendien slechts tien van de twintig verzen van de originele sequentie Stabat mater dolorosa, werden getoonzet.

Vivaldi’s religieuze muziek, o.a. het oratorium, “Juditha Triumphans”, diverse Gloria’s, een Stabat Mater, de psalmen Nisi Dominus (twee toonzettingen) en Beatus Vir, het Magnificat, of Dixit Dominus, was heel veelzijdig en afwisselend. Vivaldi componeerde bv. 3 toonzettingen van Psalm 110, Dixit Dominus. Ze omvatten een toonzetting voor vijf solisten, dubbel koor en orkest, RV 594, een andere voor vijf stemmen, vijfstemmig koor en orkest, RV 595, en een voor vijf solisten, koor en orkest, RV 807, dat hier bewerkt werd voor het Sanctus en Benedictus, eerder toegeschreven aan Baldassare Galuppi (1706-1785).

Vivaldi’s Gloria RV 589 is één van de meest opbeurende composities uit de geschiedenis van de religieuze muziek. Het is een vreugdevolle lofprijzing met momenten die variëren van feestelijke schittering tot diepe droefenis. Vivaldi componeerde dit tweede gezang van het ordinarium van de Mis waarschijnlijk in 1715 in Venetië, voor het koor van het Ospedale della Pietà (foto’s). De heerlijk zonnige natuur en de kenmerkende melodieën en aanstekelijke ritmen, gaven het een onmiddellijke, universele aantrekking.

(Fra) Serafino Razzi (1531-1613) was een Italiaanse dominicaan die in 1563 een grote verzameling carnavalsliederen publiceerde in het lauda (lied) genre. Razzi’s collectie Libro primo delle laudi spirituale is een mengelmoes van stukken van verschillende leeftijd en karakter uit de muziek van Florence. Het bevat 91 lauda-toonzettingen voor één tot vier stemmen. Razzi reisde veel en hield dagboeken bij van zijn reizen. Razzi’s zus was de beeldhouwer en non Maria Angelica Razzi. Zij werkte voornamelijk in klei om devotionele terracotta figuren te maken.

Francisco Soto de Langa was een zanger, uitgever en componist. Een kleine exponent van de lauda en priester van de Congregatie van het Oratorium waar hij was aangesloten bij St. Fillippo Neri en Giovanni Animuccia. Soto de Langa was verbonden aan het pauselijk koor in Rome van 1562 tot aan zijn pensionering in 1611. Langa, naar verluidt de eerste castraat die de pauselijke kapel betrad, speelde een belangrijke rol in de postume bewaring van Juan Navarro’s Psalmi, Hymni ac Magnificat totius Ann. Er is een belangrijke verzameling laudi spiritualii bewaard gebleven, waarvan echter slechts enkele met enige zekerheid aan de Langa kan worden toegeschreven.

De uitvoerders zijn Eva Zaïcik (foto), Vincent Dumestre, Le Poème Harmonique, Deborah Cachet, sopraan, Benoît-Joseph Meier en Francisco Mañalich, tenor, en Virgile Ancely, bas. Naast de andere schitterende, vocale solisten, brengt Eva Zaïcik hier met haar heldere mezzosopraanstem, tonale zuiverheid, strak gecontroleerd vibrato en vloeiende virtuositeit, een prachtuitvoering van Vivaldi’s motetten Invicti Bellate en Nisi Dominus. Niet te missen!

Tracklist:

Serafino Razzi O Vergin Santa

Francisco Soto De Langa Giesù diletto sposo

Anonymous Nisi Dominus

Antonio Vivaldi Sinfonia in B Minor, RV 169

Antonio Vivaldi Invicti, bellate, RV 628

Serafino Razzi O dolcezza

Pietro Antonio Locatelli Sinfonia funebre in F Minor, D.2.2

Antonio Vivaldi Nisi Dominus, RV 608

Nisi Dominus Vivaldi – Razzi Eva Zaïcik (mezzo), Le Poème Harmonique, Vincent Dumestre cd ALPHA724