De beroemde markiezin de Pompadour, al bijna twintig jaar de favoriet van koning Lodewijk XV, regeerde over de kunsten aan het hof. Rameau, die ze zo bewonderde, was alomtegenwoordig. Hij kreeg een specifieke opdracht voor het Théâtre des Petits Appartements, waar de markiezin zelf zong te midden van een gezelschap van amateurs en professionals. Het resultaat was “Les Surprises de l’Amour”, waaraan het ensemble Les Surprises zijn naam ontleent. Op het programma staan de proloog “Le Retour d’Astrée” tot “Les Surprises de l’Amour” en “Les Sybarites”.

“Les Surprises de l’Amour” werd gecomponeerd om het Verdrag van Aix-la-Chapelle te vieren en ging in première tijdens de opening van het derde seizoen van haar Théâtre des Petits Appartements voor de inhuldiging van de nieuwe locatie van het theater op de Grand Escalier des Ambassadeurs in het paleis van Versailles. Madame De Pompadour zelf zong twee van de originele sopraanrollen, Urania en Venus. In zijn eerste vorm bestond het werk uit een allegorische proloog met betrekking tot het Verdrag van Aix-la-Chapelle, “Le retour d’Astrée”, en twee entrées, “La lyre enchantée” en “Adonis”. “Les surprises de l’amour” was het eerste opéra-ballet dat Rameau speciaal componeerde voor het Théâtre des Petits Appartements. Het was echter niet bijzonder succesvol. De decors, kostuums, machines en de nieuwe theaterzaal werden wel bewonderd, maar de opera zelf bracht de koning ertoe openlijk te geeuwen en te bekennen dat hij “liever een komedie had gewild”.

Het werk werd nieuw leven ingeblazen in de Opéra van Parijs in 1757 om de nieuwe directeurs, François Francœur en François Rebel, in te huldigen. De proloog, die niet langer relevant was, werd geschrapt en in de plaats kwam een nieuwe ouverture. Ook de twee oorspronkelijke entrées werden grondig herzien. “Adonis” werd omgedoopt tot “L’enlèvement d’Adonis” en een derde entrée, “Anacréon”, werd toegevoegd. De originele “La lyre enchantée” werd vervangen door een versie van “Les sibarites”, een acte de ballet van Rameau op een libretto van Jean-François Marmontel, voor het eerst uitgevoerd in 1753. De verschillende entrées werden op verschillende tijdstippen verwisseld voor latere uitvoeringen en elk deel van “Les surprises de l’Amour” maakte het tripartiete werk een waarschijnlijke bron van materiaal voor de programma’s van fragmenten die populair werden in de jaren vóór de revolutie.

Onder de deskundige leiding van Louis-Noël Bestion de Camboulas presenteert het ensemble hier de allereerste opname van het ballet “Les Surprises de l’Amour”, in de originele versie uit 1748, inclusief de proloog getiteld “Le Retour d’Astrée”, gekoppeld aan een andere opdracht voor een van de jaarlijkse residenties in Fontainebleau, “Les Sybarites” (1753), een acte de ballet waarvan het belangrijkste paar, Hersilide en Astole, doet denken aan de koning zelf en zijn favoriet. Een eersteklas vocale line-up brengt deze twee werken weer tot leven. De originele versie van Les Surprises de l’Amour” bestond uit een proloog en twee entrées, “La lyre enchantée” en “Adonis”. Voor de heropleving van 1757 liet Rameau de proloog weg en voegde een derde entree toe, “Anacréon”. Hij had trouwens in 1754 ook al een opera gecomponeerd onder de titel Anacréon op een libretto van Louis de Cahusac, weliswaar met een heel ander plot. Beide werden verbonden door de figuur van de oude Griekse lyrische dichter Anacreon. William Christie en Marc Minkowski hebben de Anacréon uit 1757 afzonderlijk opgenomen. De volledige Les surprises de l’Amour uit 1757 verscheen pas op een Glossa cd o.l.v. van Sébastien d’Hérin in 2013.

Het podium van “Les Sybarites” toont een amfitheater bedekt met bomen die een prieel vormen. Op de achtergrond is een troon bedekt met een baldakijn van bloemen. Koningin Hersilide zit op de troon. De mensen van Sybaris vieren de kroning van hun nieuwe koningin (koor: “Régnez, mortelle schattige”). Agis en Philoé vertrouwen erop dat ze de Sybarite-traditie van toewijding aan plezier zal handhaven. Hersilide belooft dat haar heerschappij liefde en geluk zal brengen. De Sybarite-festiviteiten worden plotseling onderbroken door het lawaai van de oorlog (koor: “Quel bruit se mêle à nos concerten!”). Agis brengt nieuws dat de naburige stad Crotone Sybaris binnenvalt. Hersilide is onverschrokken en vertelt haar mensen bloemen aan te bieden aan de strijdlustige Crotoniates. Alleen gelaten, bidt ze tot Cupido om haar te helpen (Air: “Tendre Amour, prête-moi tes armes”). De Crotoniates arriveren onder hun leider Astole, die de bloemen van de Sybarites afwijst en hen beschuldigt van verwijfdheid (“Peuple efféminé, cœurs timides”). Maar als hij Hersilide ziet, begint hij verliefd op haar te worden. Astole zegt dat hij is gekomen om de Sybarieten te leren hun luiheid af te werpen en een dorst naar glorie te verwerven, maar hij is verontrust als hij merkt dat hij bezwijkt voor de charmes van Sybaris. Uiteindelijk stemt hij ermee in om de Sybarieten volgens hun eigen wetten te laten leven en bekent hij de macht van Cupido. De opera eindigt met de Sybarites en de Crotoniates samen vieren.

Rolverdeling:

Astrée/Hersilide: Marie Perbost, sopraan

Philoé: Eugénie Lefebvre, sopraan

Un Plaiser: Jehanne Amzal, sopraan

Vulcain: Philippe Estèphe, bariton

Le Temps/Astole: David Witczak, bariton

Agis: Clément Debieuvre, haute-contre

Rameau Chez La Pompadour. Le Retour d’Astree. Les Sybarites Marie Perbost, David Witczak, Eugenie Lefebvre, Jehanne Amzal, Philippe Estephe, Clement Debieuvre Ensemble Les Surprises Louis-Noel Bestion de Camboulas cd Alpha 876