Neo Rauch (°1960) uit Leipzig was een prominente wegbereider van de terugkeer van de figuratie binnen de beeldende kunst. In de jaren ’90 van de vorige eeuw veroverde hij de kunstwereld met zijn figuratieve schilderijen. Zijn schilderijen vielen toen weliswaar buiten de boot van de hedendaagse kunst omdat ze niet abstract en niet conceptueel waren…Met teksten van Hubertus Gassner, Hans den Hartog Jager, Ralph Keuning, Bettina Krause en Uwe Tellkamp, wordt in “Die Mitte”, een mooi beeld van het oeuvre van deze Duitse schilder voorgesteld.
Neo Rauch studeerde van 1981 tot 1986 schilderkunst bij Arno Rink (1940-2017 aan de Hochschule für Grafik und Buchkunst in Leipzig in de nog communistische DDR. Van 1986 tot 1990 voltooide hij zijn kunstopleiding bij Bernard Heisig (1925-2011) (foto), die schilderde in de lijn van Max Beckmann, Otto Dix, en Oskar Kokoschka. Van 1993 tot 1998 assisteerde Rauch Arno Rink aan de Academie van Leipzig, om in 2005 zelf hoogleraar te worden. Rauchs eerste expositie, waar hij de aandacht op zich wist te vestigen, was de groepstentoonstelling Junge Künstler im Bezirk Leipzig van 1986 in het Lindenau-Museum in Altenburg in de DDR. Enkele andere exposities vonden plaats in Leipzig: 1997 in het Museum der bildende Künste (kunstprijs van de Leipziger Volkszeitung) en 2000 in de Galerie für Zeitgenössische Kunst; Wolfsburg: 2006 in het Kunstmuseum Wolfsburg (retrospectieve tentoonstelling); New York: 2007 in het Metropolitan Museum of Art (expositie para).
Rauch vertegenwoordigde Duitsland in 2001 tijdens de Biënnale van Venetië en nam in 2004 deel aan de Biënnale van São Paulo. Het werk van Rauch bevindt zich in Duitsland onder andere in de kunstcollectie van het Neues Museum Nürnberg. In 2002 won hij de The Vincent van Gogh Biennal Award for Contemporary Art in Europe. In 2013 kreeg hij een eerste Belgische solotentoonstelling in het Paleis voor Schone Kunsten (Brussel, België): Neo Rauch. The Obsession of the Demiurge. Selected Works 1993-2012. In 2018 is een overzicht van 25 jaar schilderkunst te zien in Museum de Fundatie in Zwolle op de tentoonstelling ‘Neo Rauch Dromos Schilderijen 1993-2017’ Het museum heeft de werken Gewitterfront en Tal aangekocht.
Neo Rauch studeerde in Leipzig in de tijd dat Duitsland en Europa nog gedeeld waren. De concentratie in Leipzig op het schilderen plaatste de kunst die daar ontstond buiten de modes van de internationale kunstwereld. Het werk van Neo Rauch doorbrak dit isolement en werd vanaf de jaren negentig van de vorige eeuw wereldwijd bejubeld. De complexe schilderijen van Neo Rauch transporteren de kijker naar een herkenbare wereld, die na een eerste gevoel van houvast, bij nadere beschouwing verwarring en soms verontrusting veroorzaakt. Het menselijk bestaan in al zijn gelaagdheid, in interactie en in isolement, golft ons tegemoet in vele gedaanten, vaak geworteld in het Midden–Europa van vervlogen tijden. Neo Rauch vult zijn schilderijen met zijn droombeelden, visioenen, begeleiders en reisgenoten. Zijn schilderijen verbinden hun dynamiek met ons levensgevoel. Zij worden onderdeel van ons, huisgenoten, alsof ze ademen, die iedere dag denkimpulsen kunnen geven door hun indringende aanwezigheid of troost brengen. In het werk van Neo Rauch wordt de kracht van de kunst gevierd en het schilderen en het kijken naar schilderijen als levensnoodzaak geproclameerd.
Zijn voorliefde voor strips, zijn afkomst uit de DDR en het nieuwsgierige makende, ongrijpbare karakter van zijn verhaallijnen versterken nog eens het Raadsel Rauch. Hij is een prominente wegbereider van de grote terugkeer van de figuratie binnen de beeldende kunst, en met én door hem verwierf Leipzig een internationale reputatie als stad van de schilders. Die Mitte is een overzicht van Rauchs meest recente schilderijen, in combinatie met een bijzondere categorie uit zijn vroege werk – de reeks tondi die hij in 1993 en 1994 maakte.
Neo Rauch beweegt zich door de tijd, en verzet zich juist zo tegen het lineaire verstrijken daarvan. Hij verbindt zonder aarzelen tijden, betekenissen, stijlen en motieven met elkaar tot een diep persoonlijk universum. Zijn schilderijen zijn mythische en tegelijk intens realistische werelden, instabiel en vol onrust, en geven aanleiding tot eindeloos veel interpretaties. Rauch nodigt je als kijker uit je diep persoonlijk te verhouden tot zijn schilderijen. Zodra je zijn wereld bent binnengetreden verlies je stap voor stap je grip, totdat alles wat zeker lijkt, ineens onzeker is. Zijn schilderijen zijn een mysterieuze en persoonlijke reis, die verwarring veroorzaakt en tegelijkertijd houvast biedt, doordat de reisgenoten en begeleiders van Rauch ook de kijker omarmen. 
De tondi uit 1993 en 1994 markeren het begin van Rauchs huidige beeldtaal. Hij maakt deze reeks ronde schilderijen na een indringende droom, die een fundamentele verandering in zijn benadering van de schilderkunst teweeg brengt. Voor die tijd weifelt Rauch een tijd lang welke kant hij uit moet gaan, de droom is een wegwijzer uit zijn onderbewuste om terug te keren naar de basis, de figuratie, en om de abstractie los te laten.
Na de tondi maakt de tentoonstelling een sprong van 25 jaar. In zijn meest recente schilderijen lijkt Rauch steeds meer terug te grijpen naar de tijd van de Verlichting en de Romantiek, naar de 18de en 19de eeuw. Hier zoeken zijn figuren naar evenwicht, naar dromen en kunst, en binden ze gedecideerd de strijd aan met ideologen en herrieschoppers. Tijdreiziger Rauch lijkt de 20ste en 21ste-eeuwse verwarring en aftakeling te becommentariëren, binnen de hoopgevende coulissen van de 18de en 19de eeuw.
“Die Mitte” is de tweede tentoonstelling die Museum de Fundatie aan Rauchs schilderkunst wijdt. In 2018 was nl. “Neo Rauch – Dromos” te zien, een overzicht van zijn schilderijen van 1993 tot en met 2017. Neo Rauch Dromos Schilderijen 1993-2017 was een belangrijke retrospectieve die startte bij de eerste solotentoonstelling van Neo Rauch in 1993 bij Galerie Eigen + Art in Leipzig, om vervolgens een precies beeld te geven van de ontwikkelingen in zijn oeuvre tot nu toe. Eén van de vroegste schilderijen was naamgever van de tentoonstelling. Dromos is een begrip uit het oude Egypte voor de door sfinxen geflankeerde weg die leidt naar de tempel. In de tentoonstelling waren ook schilderijen uit de privéverzameling „Perlmutt“ van Neo Rauch en Rosa Loy te zien, wat het privékarakter van de tentoonstelling benadrukte.
Tentoonstelling nog t/m 8 januari 2023 in Museum de Fundatie Zwolle.
Naast de schilderijen is ook zijn werk op papier indrukwekkend. Het zijn de grote kleurrijke voorstellingen in olieverf op papier van Rauch die in Assen te zien zijn. Ook is er aandacht voor de bijzondere kleinere werken op papier. Het gaat om litho’s, potlood-, pen- en viltstifttekeningen die een intiemere blik op het werkproces van de Meistermaler bieden. Het werk op papier is nog niet vaak tentoongesteld. Juist dit onderdeel van het oeuvre van Rauch staat in deze tentoonstelling centraal. In totaal omvat de tentoonstelling ongeveer honderd werken op papier die voor het grootste deel nog niet eerder in Nederland getoond zijn. De tentoonstelling Neo Rauch – Wegzehr past in de reeks tentoonstellingen die het Drents Museum heeft georganiseerd met kunst van de Neue Leipziger Schule. Eerder waren in deze serie onder andere solotentoonstellingen te zien van Rosa Loy, David Schnell, Matthias Weischer en Kristina Schuldt. Bij de tentoonstelling verschijnt het gelijknamig boek Neo Rauch – Wegzehr, Werken op papier. Daarin leest u o.a. een interview van Harry Tupan met Neo Rauch.
Tentoonstelling nog tot en met 26 maart 2023 in het Drents Museum.
Neo Rauch – Die Mitte 112 bladz. geïllustreerd uitg. Waanders ISBN 9789462624405
Harry Tupan & Kyllikki Zacharias Neo Rauch Wegzehr 160 bladz. Nederlands/Duits geïllustreerd uitg. Waanders ISBN 9789462624412