De Slag bij Actium in 31 v.Chr. voor de westkust van Griekenland, die bijna 200.000 mensen het leven kostte, was een scharnierpunt in de geschiedenis. Octavianus, de latere keizer Augustus, won de zeeslag van misschien wel het bekendste liefdespaar uit de geschiedenis, Marcus Antonius en Cleopatra. Hun vloot werd bijna geheel verslagen, waarna Marcus Antonius en Cleopatra, zelfmoord pleegden. Hun drie gezamenlijke kinderen werden in Rome opgevoed door Octavia, de zus van Octavianus en ex-vrouw van Marcus Antonius. Hadden Marcus Antonius en Cleopatra gewonnen, dan was wellicht het bijzonder intellectuele Alexandrië, de hoofdstad geworden van het Romeinse Rijk. Hoogleraar geschiedenis Barry Strauss vertelt op meeslepende wijze het verhaal.

Marcus Antonius was de zoon van de praetor Marcus Antonius Creticus en Julia Antonia. Van moederszijde was hij een verre neef van Caesar. Na de moord op Caesar vormde Antonius met Octavianus (de toekomstige Augustus) en Lepidus, een officiële politieke alliantie, die bekend staat als het tweede triumviraat. Imperator Caesar Augustus (Rome, geboren als Gaius Octavius (Thurinus)), die zich na zijn adoptie door zijn oudoom Gaius Julius Caesar (Octavianus of Augustus) noemde, was de eerste princeps van het Romeinse rijk.

Na de moord op Julius Caesar in 44 voor Chr., probeerde een groep aristocratische leiders, de Romeinse staat te leiden. De aanhangers van Caesar onder leiding van Marcus Antonius, versloegen weliswaar de moordenaars en Brutus en Cassius pleegden zelfmoord. De strijd die volgde ging over wie nu de Romeinse keizer zou zijn. Octavianus, de achterneef van Julius Caesar, vocht tegen Marcus Antonius. Antonius was weliswaar naar het oosten verhuisd om in Alexandrië, Egypte, Efeze en Athene te gaan wonen met zijn vrouw, de Egyptische koningin Cleopatra VII. Haar culturele erfenis was dat het Grieks afstamde van haar familie Ptolemaeus, die het Macedonisch rijk verdeelde na de dood van Alexander de Grote. Antonius en Cleopatra hadden samen drie kinderen voor ze zelfmoord pleegden na hun totale nederlaag in de rampzalige zeeslag. Er waren nl. honderden schepen bij betrokken, evenals 200.000 krijgers en matrozen. Door de overwinning van Caesar Augustus (Octavianus die regeerde als de eerste Romeinse keizer van 27 voor Christus tot 14 na Chr.) op Antonius en Cleopatra, bleef de macht en het centrum van het rijk in het Westen en voor het verder verloop van de geschiedenis, helaas niet in het oostelijk deel van de Romeinse gebieden.

Barry Strausss vertelt het aangrijpend verhaal van een van de belangrijkste en toch weinig bekende oorlogen uit de geschiedenis, waarvan de uitkomst, de toekomst van het Romeinse rijk, bepaalde. Zijn boek is trouwens geen typische, militaire geschiedenis. Strauss geeft nl. ook de boeiende politieke en sociale context, die leidde tot de strijd en vertelt ook wat er op dat moment gebeurde in de Romeinse Republiek, naast achtergrondinformatie over de hoofdrolspelers (Octavianus, Antonius, & Cleopatra) en hun belangrijkste generaals en senatoren. Goed leesbaar voor een leek met (enige) kennis van de late Republiek en het vroeg rijk, biedt hij een duidelijk beeld van hoe tumultueus deze periode wel was. Fascinerend. In het boek vernemen we trouwens ook in welke mate, verraad, moed, bedrog, politiek inzicht en natuurlijk weer seks, een belangrijke rol speelden in het leven van de hoofdrolspeler, Octavius, wiens zus trouwde met Marcus Antonius om informatie aan haar broer te rapporteren… Zeker lezen! “The War that Made the Roman Empire: Antony, Cleopatra, and Octavian at Actium” werd vertaald door Roelof Posthuma.

De Amerikaanse historicus, Barry Strauss (°1953) ontving bachelors, masters en doctoraten in geschiedenis van Cornell en Yale. Hij woonde en studeerde in Griekenland, Duitsland en Israël, heeft veel gereisd in Italië, Turkije, Kroatië, Cyprus, Jordanië, Tunesië en andere landen met klassieke locaties, en nam ook deel aan archeologische opgravingen. Hij spreekt en leest zeven talen, en afgezien van een korte periode als krantenverslaggever, werd hij docent aan de universiteit. Aan Cornell University is hij nl. hoogleraar Geschiedenis (Bryce and Edith M. Bowmar Professor in Humanistic Studies) en voorzitter van de afdeling Geschiedenis. Als voormalig directeur van Cornell’s Peace Studies Program, is hij daarenboven momenteel directeur en tevens oprichter van het Program on Freedom and Free Societies.

Barry Strauss De geboorte van het Romeinse keizerrijk Marcus Antonius, Cleopatra en Octavianus in de Slag bij Actium 368 bladz. uitg. Omniboek ISBN 9789401918756