Weinig mensen hebben de geschiedenis van België en Nederland zo beïnvloed als de Spaanse koning Filips II (1527-1598). Vanuit de vesting El Escorial hield de vorst de teugels strak in handen van het grootste rijk van de 16de eeuw. Hij voerde oorlog tegen het Ottomaanse Rijk, Engeland en de Nederlanden en zijn religieus fanatisme, zijn centralisatiepolitiek en zijn hard optreden tegen de Nederlandse Opstand, leidden uiteindelijk tot de scheiding van de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden, en de grenzen die we vandaag kennen.
Filips was de oudste zoon van keizer Karel V en Isabella van Portugal. Zijn grootouders langs vaderszijde waren Filips de Schone en Johanna van Castilië. Hij trouwde 4 keer. Eerst met zijn nicht, Maria van Portugal (1527–1545), dan met Maria I van Engeland (1516–1558), de oudste dochter van koning Hendrik VIII, vervolgens met Elisabeth van Valois (1545–1568), dochter van koning Hendrik II van Frankrijk en Catharina de’ Medici, en uiteindelijk met Anna van Oostenrijk (1549-1580), de dochter van zijn eigen zus! Filips II had nog willen trouwen met de 40 jaar jongere Margaretha (1567-1633), nog een andere dochter van zijn zus Maria, maar zij smeekte hem non te mogen worden… Hij kreeg acht kinderen bij 3 van zijn vrouwen, onder wie Isabella, die huwde met Albrecht van Oostenrijk en Filips (III), zijn opvolger als koning van Spanje. Vier van zijn 5 kinderen uit zijn laatste huwelijk overleefden de kindertijd niet.
In het boek, “Filips II en de strijd om Europa”, schetst een groep van wel 25 eminente historici en kunsthistorici een rijkgeschakeerd beeld van Filips II en zijn tijd, geïllustreerd met afbeeldingen van schilderijen, kaarten en prenten. U leest hoe Filips zorgvuldig zijn reputatie probeerde op te bouwen bij zijn onderdanen, maar uiteindelijk te boek kwam te staan als een incestueuze kindermoordenaar en een kolonialistische tiran, dat hij met geslepen diplomatie en bulderende kanonnen, het katholiek geloof verdedigde tegen de Ottomanen, en dat innovatie in militaire tactieken, bouwwerken en materialen, het Spaanse Rijk in de woelige 16de eeuw groot hielden, ondanks een vrijwel lege schatkist…
Het boek bestaat uit 3 delen, “Filips II: man en mythe”, “Te wapen!” en “Oorlog, strijd en materiële cultuur”. Na het woord vooraf van Michel Jaupart (directeur van het War Heritage Institute), en Geoffrey Parker (in 1978 publiceerde hij een biografie van Filips II), en de inleiding, “Filips II en zijn tijd”, door de historicus en onderzoeker bij het War Heritage Institute, Kevin Gony, gaat het in het eerste deel over de strijd tegen de burgeroorlog en de opstand in de Nederlanden (G. Janssens), de reputatie van koning Filips II (Y. Rodriguez Pérez), de gewapende portretten van Filips II als koninklijk propaganda-instrument (E. Trizzullo), diplomatieke relaties tussen het Westen en het Ottomaanse rijk (M. Duran), de administratie ten tijde van Filips II (H. Deceulaer), en de Tachtigjarige Oorlog in historische penningen (J. van Heesch).
In deel 2 beschrijven de auteurs Filips II en zijn ‘Leger van Vlaanderen’, vernieuwingen in tactiek en uitrusting (P. Lierneux), de verschuiving van de wapenproductie en -handel van de Zuidelijke naar de Noordelijke Nederlanden (J. Punt), gewapende gilden (N. Peeters), de Spaanse citadel in Antwerpen (P. Lombaerde), Spaanse commandanten tijdens de Opstand in de Lage Landen (R. Fagel), Driehoeksmeting in de oorlogsvoering (A. Meskens), militaire aangelegenheden in de Waalse provincies van de Nederlanden (Ph. Bragard), de perceptie van het Ottomaanse Rijk (A. Born) en de Ottomaanse visie op de Slag bij Lepanto (N. D. Kut).
In deel 3 leest u over de harnassen van Filips II (S. Smets) in de Brusselse Hallepoort, de wieg van de verzameling wapens en harnassen (L. Wullus), de oorlogen van Filips II in de Lage Landen in beeld gebracht (tekenaars op het slagveld) (P. Martens), wapens en oorlogen in de iconografie van Pieter Bruegel de Oude (N. P. Baptiste), 17de-eeuwse strijdtaferelen (L. Kelchtermans), muziek in oorlogstijd onder Filips II (A.-E. Ceulemans & F. Degroote), de boekenkist van Willem van Oranje: de Zuidelijke Nederlanden als bakermat van het krijgskundige boek in de Lage Landen (L. Ph. Sloos), en als epiloog, over de Belgisch-Nederlandse grens als territoriale erfenis van Filips II (B. De Ridder).
Filips II en de strijd om Europa, Oorlog en opstand in de zestiende eeuw Kevin Gony & Natasja Peeters, (red.) 331 blad. geïllustreerd uitg. Lannoo ISBN 9789401486460