Samen met Volker Schlöndorff, Alexander Kluge, Rainer Werner Fassbinder en Wim Wenders was Werner Herzog, eigenl. Werner Stipetić (°1942), geboren in München, een van de belangrijkste regisseurs van de Duitse naoorlogse auteursfilm die vanaf eind jaren zestig furore maakte in de internationale cinema. Zijn films kenmerkten zich door een bevreemdende kijk op de alledaagse werkelijkheid die onze culturele vooringenomenheden in twijfel trekken.

Zo speelde “Auch Zwerge haben klein angefangen” zich helemaal in een commune van dwergen af. Aguirre vertelde het verhaal van een Spaanse conquistador die langzaam gek werd in het Amazone-oerwoud, “Jeder für sich und Gott gegen” ging over Kaspar Hauser, een volwassen vondeling zonder verleden en opvoeding, die tot een ‘beschaafd’ mens werd opgevoed maar de wereld vanuit een heel eigen ‘wilde’ logica bleef bekijken. “Wo die grünen Ameisen träumen/Where the Green Ants Dream” speelde zich af tussen de aboriginals in Australië…

Telkens richtte Herzog zich op de buitenstaander, die iets doet dat door de buitenwereld niet begrepen wordt. Zelf maakte hij zo begin jaren 80 een voettocht door Europa, van München naar Parijs. Daarover schreef hij het verslag “Vom Gehen im Eis” (Ned. vertaling “Over een voettocht door de kou”, uitg. Bert Bakker). Een filmmaker zoals Herzog onderscheidde zich in zijn preoccupatie met het ‘onthullend’ beeld. Met buitengewone beelden van bijvoorbeeld een vlinder op de hand van een acteur (“Aguirre, der Zorn Gottes”), of brandende oliebronnen tegen een zwarte hemel (“Lektionen in Finsternis”) poogde Herzog de kijker een pre-linguïstisch inzicht te geven. Herzog zag dit als een vorm van verzet tegen de banaliteit van de hedendaagse beeldcultuur. Hij werkte regelmatig samen met de legendarische, Duitse acteur Klaus Kinski, met wie hij trouwens tussen 1972 en 1987, vijf films maakte. In 1995 emigreerde Herzog naar de Verenigde Staten, waar hij 4 jaar later trouwde hij met de 28 jaar jongere, Russisch-Amerikaanse fotografe, Lena Pisetski (°1970) (foto), nu mevrouw, Lena Herzog. Ze wonen in Los Angeles

Herzogs “Het schemeren van de wereld” is het waargebeurd verhaal van Hiroo Onoda, die tijdens de Tweede Wereldoorlog als jonge soldaat in het Japanse leger dient. Omdat hij niet weet dat Japan zich heeft overgegeven aan de Verenigde Staten, blijft hij nog dertig jaar lang een onbeduidend eiland in de Stille Oceaan verdedigen. Hij vecht zowel met de meedogenloze natuur als met zijn eigen demonen. Of het nu gaat om de lichtflitsen van nieuwe satellieten in de lucht of spraakfragmenten van een gestolen radio, Onoda stelt zijn beeld van de eeuw samen uit minuscule sporen. Als de oorlog voor hem eindigt is Onoda een oude man. De grote auteur en filmmaker Werner Herzog ontmoette de man met dit bijzonder verleden in de jaren negentig, zelf in Japan. Zijn eerste boek is dan ook een gloeiende, bewegende beeldendans van de zin en onzin van ons bestaan. “Das Dämmern der Welt” werd vertaald door Marion Hardoar

Wie was en bleef Werner Herzog? Wie is die man die voor zijn films op alle continenten zijn leven riskeerde, voortdurend op zoek naar nieuwe uitdagingen? In “Ieder voor zich en God tegen allen, Herinneringen” vertelt hij over opgroeien op het Beiers platteland en liften naar Soedan, over bijklussen voor de NASA, voor rodeo’s en als wapensmokkelaar, over het realiseren van grootse filmproducties voor minimale budgetten, over ongelukken en de altijd dreigende dood – hepatitis, auto’s die over de kop slaan, een storm op vierduizend meter hoogte in de Andes, Klaus Kinski die op de set van Fitzcarraldo wild om zich heen schiet. “Ieder voor zich en God tegen allen”, dat verscheen rond de tachtigste verjaardag van Werner Herzog, beschrijft een leven vol avonturen en grenservaringen, alsof Herzogs leven, zijn beste film was. De titel “Jeder für sich und Gott gegen alle” nam hij trouwens over van zijn film uit 1974. Deze film was gebaseerd op het waargebeurd levensverhaal van de Duitse vondeling Kaspar Hauser, een jongeman die in 1828 op dook in Neurenberg. Hij kon spreken noch lopen, maar was in het bezit van een brief. Later verklaarde Hauser dat hij zijn hele leven lang vast had gezeten in een kelder. Nu pas was hij vrijgelaten zonder enige reden. De theoloog Georg Friedrich Daumer trachtte hem te integreren in de maatschappij. “Jeder für Sich und Gott gegen alle” werd vertaald door Jan Sietsma.

Werner Herzog Ieder voor zich en God tegen allen 367 bladz. uitg. De Arbeiderspers ISBN 9789029541060

Werner Herzog Het schemeren van de wereld  bladz. 111 uitg. De Arbeiderspers ISBN 9789029523660