“Pedro I of Brazil, Te Deum – Credo” o.l.v. Fabio Mechetti, op het label Naxos. Een grandioze ontdekking!

Dom Pedro I (1798-1834) was de eerste keizer van Brazilië, die in 1822 zijn onafhankelijkheid van Portugal uitriep. Pedro I, een begenadigd musicus, is een van de weinige monarchen die bekend is geworden als componist. In 1832 werd in Parijs een uitvoering van zijn Ouverture georganiseerd, waarbij sommigen in het publiek ervan overtuigd waren dat het werk door Rossini was gecomponeerd, terwijl zijn “Hino da Independência do Brasil” (‘Hymne aan de onafhankelijkheid van Brazilië’) nog steeds een van de meest geliefde volksliederen van het land is.

Het huis Bragança, een Portugees adellijk geslacht van koningen, keizers, prinsen en hertogen, regeerde over Portugal en Brazilië. Dom Pedro, de vierde zoon van prins João van Portugal en zijn echtgenote, Carlota Joaquina van Spanje, werd in Lissabon geboren. Zijn muzikaal talent erfde hij van zijn Bragança -voorouders, onder wie João IV (1604-1656), (een leerling van de Portugese componist, Manuel Cardoso (1566-1650)), die ook componist was, en de grootste muziekbibliotheek in Europa bezat. João IV was zelfs mogelijks de componist van de melodie die we nu nog kennen als het kerstlied, “Adeste Fideles” of “Komt allen tezamen”.

Ook Pedro’s vader, João VI (1767-1826), waardeerde muziek boven alle andere kunstvormen en regelde dat zijn zoon les zou krijgen van de beroemdste Portugese (opera)componist van die tijd, Marcos Portugal (1762-1830) (foto). In 1808 zeilde de negenjarige Pedro met het hele Portugese hof naar Brazilië omdat het zich strategisch terugtrok van de oprukkende Napoleontische troepen. Marcos Portugal arriveerde drie jaar later en hervatte zijn onderwijstaken bij de koninklijke prinsen, voor wiens lessen hij aria’s uit zijn beroemdste opera’s transcribeerde.

Dom Pedro di Bragança (Pedro I do Brasil/Pedro IV de Portugal) (foto) was gehuwd met aartshertogin Leopoldine van Habsburg-Lotharingen (foto), de vijfde dochter en het zesde kind van keizer Frans II en keizerin Maria Theresia van het Heilig Roomse Rijk en Oostenrijk, en de zus van o.a. de Franse keizerin Marie Louise, de tweede echtgenote van Napoleon Bonaparte. Hun oudste dochter, Maria da Gloria (1819-1853), koningin van Portugal (Dona Maria II) (foto), huwde eerst met August van Leuchtenberg, de oudste zoon van Eugène de Beauharnais, en na diens overlijden, met Ferdinand van Saksen-Coburg-Gotha, de broer van koning Leopold I van België.

Door dit huwelijk werd de dynastie in Portugal, het huis Bragança-Saksen-Coburg en Gotha. Hun nakomelingen hebben tot 1910, tot de laatste koning, Emanuel II (die in 1913, huwde met Augusta Victoria, prinses van Hohenzollern-Sigmaringen), toen de monarchie werd opgeheven, onder de naam Saksen-Coburg en Gotha. Koningin Elisabeth, de derde koningin der Belgen, echtgenote van de Belgische koning Albert I, was een dochter van Carl Theodor in Beieren en Maria José van Bragança, prinses van Portugal, een dochter van koning Michaël I van Portugal. Elisabeth was het metekind en de nicht van keizerin Elisabeth van Oostenrijk-Hongarije, bekend als “Sisi”. De Oostenrijkse keizerin was nl. de oudere zuster van Carl Theodor, en was dus de tante van de Belgische koningin Elisabeth.

Naar verluid was Pedro (foto) een begenadigd zanger en dirigent en speelde hij piano, fluit, klarinet, viool, contrabas, trombone, harp en gitaar. Hij kreeg zijn eerste compositielessen van Haydns favoriete leerling, Sigismund von Neukomm (1778-1858), die in 1816, naar Rio de Janeiro kwam. In november van datzelfde jaar verwees de Oostenrijkse componist in zijn catalogus naar fantasieën geïnspireerd door walsen geschreven door Pedro, werken die helaas verloren zijn gegaan. Nadat hij op 7 september 1822 de onafhankelijkheid van Brazilië had uitgeroepen, regeerde de prins het land als Pedro I tot april 1831, toen hij afstand deed voor zijn zoon, Pedro II (1825-1891). Na het overlijden van João VI was hij ook korte tijd als Pedro IV, koning van Portugal, maar ook hier had hij afstand gedaan van de troon, in dit geval ten gunste van zijn oudste dochter, Maria da Glória (1819-1853). Pedro overleed in september 1834, 35 jaar oud, een paar maanden na het einde van de oorlog die hij had gevoerd om Maria op de troon te herstellen, die was toegeëigend door zijn broer Dom Miguel. Nadat hij Portugal had bevrijd van de dreiging van het absolutisme, herstelde hij een constitutionele monarchie, waardoor hij bekend werd als ‘de Bevrijder’.

Hoewel veel vorsten kunst- en muziekliefhebbers zijn geweest, zijn er maar weinig bekend als componisten. Staatszaken en een voortijdige dood verhinderden Pedro I echter een grote catalogus op te bouwen. Qua omvang zijn de belangrijkste van zijn werken de missen en zijn Te Deum, en twee patriottische liederen – de Hino da Independência (‘Independence Anthem’) en de Hino da Carta (‘Constitution Anthem’). Dit laatste, dat in verschillende publicaties van die tijd verscheen, was tussen mei 1834, toen de oorlog tegen prins Miguel eindigde, en de proclamatie van de Eerste Portugese Republiek in 1910, het officieel volkslied van Portugal. Een van Pedro’s meest uitgevoerde werken, is zijn Credo do Emperador (‘Emperor’s Credo’), dit is de titel van het manuscriptvolume dat is gearchiveerd in de Metropolitan Cathedral van Rio de Janeiro, evenals het Credo, de Sanctus- en Agnus Dei-bewegingen van Pedro’s Missa de Nossa Senhora do Carmo (‘Mis van Onze-Lieve-Vrouw van de berg Karmel’).

Het werk is in Es (-Groot), een toonaard die de voorkeur geniet van vrijmetselaars omdat de voortekening van 3 bémols  een driehoek vormt op de notenbalk die de Drie-eenheid of de drie stadia van vrijmetselaars-initiatie symboliseert: leerling, gezel en meester-metselaar. De liberale ideeën van Dom Pedro waren in overeenstemming met de vrijmetselaars- en Verlichtingsidealen, en hij werd in oktober 1822 geïnstalleerd als Grootmeester van het Grand Orient van Brazilië. Terwijl hij in 1832 in Parijs was, zamelde hij fondsen in en organiseerde hij troepen om te vechten tegen de legers van zijn broer, woonde Pedro regelmatig optredens bij in het Théâtre Italien. Daar ontmoette hij Rossini (1792-1868) (foto), die toen directeur van het operagebouw was en die de koninklijke componist vroeg of hij een partituur had die daar kon worden uitgevoerd. Jaren later (april 1866) schreef Rossini aan Pedro’s zoon, keizer Pedro II, over deze gebeurtenis: “Tijdens het al te korte verblijf van Zijne Majesteit de Keizer Dom Pedro in Parijs, regelde ik de uitvoering in het Théâtre Italien van een charmante ouverture die hij had geschreven. Het was een groot succes, en aangezien ik uit discretie de componist niet heb genoemd, kwamen er een aantal complimenten op mijn pad, misschien in de veronderstelling dat ik zelf bovengenoemde ouverture had geschreven. Die fout zal zijn verheven zoon niet mishagen, die mij misschien, in zijn herinnering, een beetje van de terecht gevierde koffie van zijn land zou sturen”. De Ouverture werd hoogstwaarschijnlijk in 1821 gecomponeerd en is nog steeds het enige orkestwerk van Pedro I dat tot op heden is ontdekt.

Het manuscript van het Te Deum, gecomponeerd eind 1820, draagt de volgende onvoltooide opdracht: ‘Te Deum laudamus voor vier stemmen en groot orkest, aangeboden aan koning João door zijn zoon, de koninklijke prins Pedro d’Alcântara, hertog van Bragança, die componeerde het voor de geboorte …’ Dit suggereert dat de tekst had moeten worden aangevuld met de geboortedatum van de toekomstige troonopvolger, de oudste zoon van Dom Pedro, Dom João Carlos: 6 maart 1821. En in feite weten we uit een bericht in de Gazeta do Rio de Janeiro dat een Te Deum van Pedro werd uigevoerd in de Koninklijke Kapel ter gelegenheid van de doop van de jonge prins op 27 maart 1821 onder leiding van Marcos Portugal.

Het manuscript van “Hino da Independencia do Brasil” uit 1822, oorspronkelijk getiteld “Imperial and Constitutional Anthem”, wordt bewaard in de archieven van het Braziliaans Historisch en Geografisch Instituut (IHGB), in Rio de Janeiro, waaraan het in 1861 werd geschonken door Francisco Manuel da Silva (1795-1865), de componist van de melodie van het Braziliaans volkslied, “Ouviram do Ipiranga as margens plácidas”. U ontdekt “Hino da Independencia do Brasil” hier in een arrangement van de Braziliaanse componist, dirigent, leraar en fagottist, Antônio de Assis Republicano (1897-1960) (foto), die naast het Braziliaans volkslied, ook het volkslied van Maranhão (Mairi) van Antônio Carlos dos Reis Rayol (1855-1905) (foto) orkestreerde. De tekst van “Hino” is van de Braziliaanse journalist, politicus en dichter Evaristo Ferreira da Veiga (1799-1837) (foto).

De vocale solisten zijn Carla Cottini, sopraan (foto), Luisa Francesconi, mezzosopraan (foto), Cleyton Pulzi, tenor en Licio Bruno, bas-bariton. Concentus Musicum de Belo Horizonte (Iara Fricke Matte, koorleider) en het Minas Gerais Philharmonic Orchestra staan o.l.v. Fabio Mechetti.

De Braziliaanse dirigent, Fabio Mechetti (1957) heeft masterdiploma’s in directie en compositie van de Juilliard School of Music. In 1989 won hij de Malko International Conducting Competition in Denemarken. In de Verenigde Staten was Mechetti assistent-dirigent van het National Symphony Orchestra (Washington, DC) en vaste dirigent van de San Diego Symphony. Hij was de muzikaal leider van het Syracuse Symphony Orchestra (1992–1999), de Spokane Symphony (1993–2004) en de Jacksonville Symphony (1999–2014). Bij de Spokane Symphony heeft Mechetti de titel dirigent-laureaat en bij de Jacksonville Symphony heeft hij de titel emeritus dirigent. In 2008 werd Mechetti de stichtende muziekdirecteur en chef-dirigent van het Minas Gerais Orquestra Filarmônica in Belo Horizont. In 2014-2015, was hij chef-dirigent van het Malaysian Philharmonic Orchestra.

Tracklist:

Credo (ca. 1821)

Ouverture (ca. 1821)

Te Deum (1820) (World Premiere Recording)

Hino da Independência do Brasil (1822) (Arr. Antônio de Assis Republicano, 1897–1960)

Pedro I of Brazil Te Deum Credo Carla Cottini Luisa Francesconi Cleyton Pulzi Licio Bruno Concentus Musicum de Belo Horizonte Minas Gerais Philharmonic Orchestra Fabio Mechetti cd Naxos 8.574404

https://www.stretto.be/2022/10/05/serenata-brazilian-music-for-chamber-orchestra-gomes-nepomuceno-braga-miguez-in-de-reeks-the-music-of-brazil-van-het-label-naxos-feest/