Vóór 30 november 1943, werd Etty Hillesum (1914- ca. 30 november 1943), op 29-jarige leeftijd, in Auschwitz vermoord. Op 9 maart 1941, was de dan 27-jarige Etty Hillesum begonnen aan een dagboek. Terwijl de nazi’s haar als Joodse vrouw in Amsterdam steeds openlijker vervolgden, getuigde zij van een imponerende geestelijke vrijheid. Haar aantekeningen over liefde, erotiek, familierelaties, vriendschap, geloof, zinloze haat en lotsverbondenheid waren hoogstpersoonlijk, zeldzaam eerlijk, en tegelijkertijd volstrekt universeel. 
De joods-Nederlandse Esther (Etty) Hillesum uit Middelburg, studeerde rechten in Amsterdam en volgde een studie Slavische talen in Amsterdam en Leiden. Door de anti-Joodse maatregelen van de bezetter kon ze haar studie weliswaar niet voltooien. Tot haar vertrek naar Kamp Westerbork voorzag ze in haar levensonderhoud door privélessen Russisch te geven. Ze had twee broers, Mischa (foto), een begaafd pianist en componist (het wonderkind met een engelengezicht), en Jaap (Jacob), een arts. Van het gezin zou niemand de nazi-gruwel overleven. Lees dienaangaande “Mischa’s spel en de ondergang van familie Hillesum” van J.W. Regenhardt (Balans, 2012).
Sinds de eerste publicatie van haar dagboeken en brieven, hebben de geschriften van Etty Hillesum wereldwijd miljoenen lezers geïnspireerd. Maar wie was zij eigenlijk? Welke vrouw van vlees en bloed ging schuil achter haar mooie woorden? Ze werd nog geen dertig jaar. Maar wat ze schreef, is nog steeds een bron van inspiratie voor miljoenen. Haar dagboeken en brieven, die over de hele wereld werden vertaald en gepubliceerd, spreken nog altijd onverminderd tot de verbeelding. Najaar 1943 werden twee brieven illegaal uitgegeven onder de schuiltitel ‘Drie brieven van den kunstschilder Johannes Baptiste van der Pluym’ (1843-1912). Na deze eerste uitgave verschenen de twee brieven in 1959 in het literaire tijdschrift Maatstaf, met een inleiding van David Koning. Ook werden ze in 1962 door uitgeverij Bakker/Daamen als boekuitgave gepubliceerd (drie drukken in één jaar), en in 1977 nog als Bulkboek. De familie Smelik had de dagboeken in bewaring en deed aanvankelijk vergeefse pogingen om er een uitgever voor te interesseren. Pas in 1981 werd een bloemlezing uit Hillesums dagboeken uitgegeven onder de titel ‘Het verstoorde leven’. Het boek werd onmiddellijk veel gelezen en is in achttien talen vertaald. In 1986 verscheen een volledige uitgave van haar dagboeken en brieven onder de titel ‘Etty’.
Welke vrouw gaat schuil achter de mythe die anderen vaak van haar maakten? Judith Koelemeijer volgde het spoor ver terug. Zij werkte de afgelopen jaren intensief aan de voltooiing van een meesterlijke biografie, gebaseerd op diepgravend onderzoek in binnen- en buitenland. Zij reisde van Westerbork naar Amerika, van Israël naar Polen, interviewde tal van mensen en deed vele verrassende ontdekkingen in archieven en op zolders. Haar onderzoek werpt een nieuw licht op Etty Hillesum, haar Russische moeder, haar jeugd in Deventer, haar studententijd, haar vrienden en liefdes, de oorlogsjaren in Amsterdam en Westerbork, en het einde in Auschwitz. Etty had besloten niet onder te duiken: ze wilde het lot van haar volk delen. Maar waarom, wat was de achtergrond van deze opmerkelijke keuze? En hoe kunnen we haar indrukwekkende getuigenis begrijpen in de context van die tijd, Etty’s familieleven en haar brede vriendenkring?
In Etty Hillesum, dat leest als een meeslepende roman, zet Judith Koelemeijer het kort maar intens leven van Etty Hillesum op een glasheldere en aangrijpende manier in een nieuw licht. Judith Koelemeijer wist een schat aan nog onbekend materiaal te verzamelen. In deze biografie geeft zij een verrassend nieuw perspectief op Etty’s rusteloze jeugd, haar linkse studentenjaren, en haar uiteindelijke keuze om ‘het lot van haar volk te delen’ en niet onder te duiken. Etty Hillesum blijkt iemand met vele gezichten, getekend door een beladen familiegeschiedenis, waaraan zij zich tenslotte tóch weet te ontworstelen. Etty Hillesum – Het verhaal van haar leven is de meeslepende geschiedenis van een jonge, gepassioneerde vrouw die ook onder de meest gruwelijke omstandigheden trouw bleef aan haar idealen en zichzelf.
Judith Koelemeijer (°1967) is schrijver van literaire non-fictie. Zij brak in 2001 door met haar familiegeschiedenis Het zwijgen van Maria Zachea, waarvan meer dan 350.000 exemplaren werden verkocht. Ook haar volgende boeken, Anna Boom (2008) en het autobiografische Hemelvaart – Op zoek naar een verloren vriendin (2013) werden bestsellers. Haar werk werd onder meer bekroond met de NS Publieksprijs en het Gouden Ezelsoor/best verkochte literaire debuut.
Judith Koelemeijer Etty Hillesum Het verhaal van haar leven 574 bladz. uitg. Pelckmans geïllustreerd ISBN 9789463821742