In 1923 kwam de naoorlogse periode ten einde en sloeg de stemming om naar wat de “roaring twenties” zouden worden, op weg naar de crash weer vijf jaar later. Het was een crisisjaar. In Duitsland culmineerden de bezetting van het Ruhrgebied, de enorme inflatie en de dreigende instorting van de Weimarrepubliek, in Hitlers Bierkellerputsch. In Spanje en Turkije kwamen sterke mannen aan de macht en in de VS was er een president die letterlijk de schandalen niet overleefde. Bijna overal kwam reactionair nationalistisch rechts op, zelfs in verzuild Nederland, waar links een pyrrusoverwinning boekte door de Vlootwet te torpederen.
Maar, het jaar 1923 was ook het jaar waarin de ontdekking van insuline werd gevierd met een omstreden Nobelprijs, Time Magazine de nieuwswereld veranderde, Nijmegen een katholieke universiteit kreeg, Toetanchamon een rage werd en de grote Kantō-aardbeving Tokio verwoestte. “1923. Het jaar van de omslag” plaatst al deze ontwikkelingen in hun historische context en samenhang, en roept de vraag op waarom veel van de ontwikkelingen van honderd jaar geleden nog zo onaangenaam herkenbaar zijn.
“In dit boek”, zo lezen we, “bepalen concrete gebeurtenissen de tijdlijn, ook als ze in het grote verhaal enkel tussenstops bleken; alles wat zich in dit overvolle jaar ontrolde, had een voorspel en een naspel. Juist de oorzaken en gevolgen van de gebeurtenissen bieden perspectief en inzicht in de vele onderlinge verbanden. De ondertitel van dit boek poneert niet alleen dat er veel gebeurde in 1923, maar ook dat de wereld er na dit jaar anders uitzag. Dat er sprake was van een cesuur: het einde van de wereld na de oorlog, het begin van de rest van de jaren twintig: een fundamentele omslag. Het doel van dit boek is echter niet om de geschiedenis van de oorlogsafloop of van Weimar te beschrijven, dat is in het Nederlandse taalgebied al op superieure wijze gedaan door Patrick Dassen. Ik beperk me tot een omgevingsschets van 1923 die poogt de gebeurtenissen van het jaar te plaatsen en te begrijpen. De binnenlandse politiek van de Verenigde Staten, Engeland, Frankrijk, maar ook van Turkije en Spanje was minder spectaculair dan wat de Duitsers ons voorschotelden, maar op hun eigen merites beoordeeld net zo interessant en gevolgrijk”.
De auteur heeft het o.a. over het verdrag van Versailles, het Teapot Dome-schandaal, de Bezetting van het Ruhrgebied, het verbond van Actualisten en het Verdrag van Lausanne, President Warren Harding, aardbeving in Japan, Staatsgreep in Spanje, de ontdekking van insuline en Turkije dat een republiek werd. Het boek is voorzien van een gedetailleerd jaaroverzicht per maand en de bibliografie is na een algemene bibliografie, geordend rond thema’s die in het boek aan bod komen, Duitsland, Verbond van Actualisten en de Verenigde Staten, Toetanchamon, Time, Lausanne, Japan en Spanje, de Katholieke Universiteit Nijmegen, insuline, de Vlootwet en Turkije.
Frans Verhagen (1954) is journalist en historicus, gespecialiseerd in de Verenigde Staten. Hij behaalde zijn doctoraal rechten en zijn kandidaats sociologie in Groningen, een Masters in Internationale Betrekkingen aan Columbia University in New York, en promoveerde in 2015 aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij was jarenlang Amerikacorrespondent voor Knack, de VARA en de Volkskrant Amsterdammer. Tussen 1993 en 2003 was Frans Verhagen uitgever in eigen beheer en hoofdredacteur van het kwartaalblad Amerika. Hij is hoofdredacteur van www.meiguo.nl, een site over Amerika en Nederlandse politiek en tegenwoordig schrijft hij naast opiniestukken voor Nederlandse dagbladen vooral voor De Groene Amsterdammer. Verhagen publiceerde eerder bij Veen Media, Nieuw Amsterdam en Bert Bakker. Hij publiceerde negentien goed ontvangen boeken, waaronder De geschiedenis van de Verenigde Staten en biografieën van Lincoln, de Kennedy’s en de Roosevelts.
Frans Verhagen 1923 Het jaar van de omslag 288 bladz. geïllustreerd Boom uitgevers Amsterdam.