Alle 684 schilderijen die aan Rembrandt zijn toegeschreven of ooit werden toegeschreven, zijn in dit 496 pagina’s tellend boek bijeengebracht. Rembrandt, de meester: eindelijk volledig..

In het Mauritshuis bevindt zich één van de belangrijkste collecties Rembrandt-schilderijen ter wereld. Een prominente plaats is ingeruimd voor ‘De anatomische les van dr. Nicolaes Tulp’, dat in 1828 door toedoen van koning Willem I, in het Mauritshuis terecht was gekomen. Het wordt omringd door werken van leerlingen en tijdgenoten. Het museum had toen nog vier andere Rembrandts in de collectie (niet te zien in het schilderij van Heijligers), die al in de 18de eeuw door de Hollandse stadhouders Willem IV en Willem V waren verworven. Er bevonden zich toen maar negen aan Rembrandt toegeschreven schilderijen in Nederlandse musea, zodat het Mauritshuis meer dan de helft bezat. Tegenwoordig zijn er twee Rembrandtzalen in het Mauritshuis, de ene gewijd aan het vroege werk en de andere aan zijn latere periode. Daar zijn er in totaal elf schilderijen van de meester te zien, die nu door het museum als eigenhandig worden beschouwd. Zeven andere werken die ooit als Rembrandt in de collectie kwamen, zijn inmiddels gelabeld als ‘atelierkopie’, ‘toegeschreven aan’ of ‘omgeving van Rembrandt’.

Het Mauritshuis heeft ook een grote reputatie opgebouwd op het gebied van het Rembrandt-onderzoek. Museumdirecteur Abraham Bredius (1855-1946) (foto) gold als de grootste Rembrandt-kenner van zijn tijd. Hij wist talrijke werken van de meester voor het Mauritshuis te verwerven, meestal betaalde hij die uit eigen middelen om ze vervolgens in langdurig bruikleen te geven. De door hem samengestelde oeuvrecatalogus, die in 1935 verscheen, bepaalde decennialang het beeld dat men van Rembrandts werk had. In 1978 verscheen het baanbrekend boek ‘Rembrandt in het Mauritshuis’, het resultaat van tien jaar interdisciplinair onderzoek naar alle Rembrandts in de collectie onder leiding van oud-directeur Ary Bob de Vries. Dit was een van de eerste keren dat de resultaten van materiaal technisch én kunsthistorisch onderzoek naar een grote groep schilderijen van dezelfde kunstenaar werden gecombineerd, een werkwijze die inmiddels standaard is geworden.

De vijf oeuvrecatalogi van 1935, 1966, 1969, 1984, 1986, de zes delen van het Corpus van het Rembrandt Research Project (rrp), waarvan het laatste als oeuvrecatalogus is samengesteld en hier wordt aangeduid als ‘Van de Wetering’, en dat van 2019, werden systematisch doorgenomen en in een overzicht samengebracht. Zo ontstond de reeks van 684 schilderijen die op naam van Rembrandt staan of hebben gestaan. In het overzicht worden de gegevens vermeld en voorzien van een kort commentaar, waarbij de kwestie Rembrandt of niet Rembrandt en opinies over onderwerp en datering steeds worden toegelicht.

Ook is alle informatie rondom de schilderijen, voor zover bekend, volledig opgenomen. Waar zijn ze, wat werd erover geschreven. Titels, maten, signaturen en verblijfplaatsen zijn gecontroleerd. Elk schilderij heeft een korte tekst over toeschrijving, voorstelling en datering. Vaak is de mening van de samensteller over deze soms heikele kwesties toegevoegd. Er zijn hier zelfs enkele vroeger afgeschreven schilderijen aan Rembrandt toegekend. Het onderzoek voor dit boek heeft jaren in beslag genomen. Een uitgebreid register achterin helpt bij het zoeken naar specifieke schilderijen.

In het boek staan de portretten eerst geordend naar Zelfportretten en portretten van Rembrandts familie, De moeder, De vader, De zuster, Saskia Uylenburgh en Hendrickje Stoffels, Titus van Rijn en De broeder. In Portretten III staan de Mansportretten en in Portretten IV staan de Vrouwenportretten. Deze worden gevolgd door Groepen, Genrestukken, Landschappen en dieren, Geschiedenis, mythologie en allegorieën, Bijbel, Oude Testament en Nieuwe Testament en de Bijbelse personen. Om het boek te vervolledigen werden de bewaarplaatsen, index op namen en literatuur opgenomen. Een magistrale uitgave !

Jeroen Giltaij Het grote Rembrandt boek Alle 684 schilderijen 469 bladz. uitg. wbooks 978 94 625 8499 0