Op deze cd speelt de gevierde Nederlandse violiste, Maria Milstein, samen met Otto Tausk en Phion, (de fusie van het Orkest van Gelderland & Overijssel), Prokofjevs 2 Vioolconcerti,. “De muziek van Prokofjev”, vertelt Maria Milstein, “bevat grenzeloze fantasie en rijkdom. De eerste keer dat ik Oistrakhs opname van het Eerste Concerto hoorde, maakte dat een onuitwisbare indruk op me. De twee concerti zijn zeer verschillend en vertegenwoordigen afzonderlijke fasen in het leven van Prokofjev. De poëtische, hemelse sfeer van het Eerste Concert is een uitnodiging naar dromenland. Het tweede concerto zet daarentegen een ernstige en sombere toon uit in de openingsmelodie.”
Sergei Prokofjev begon aan zijn Vioolconcert nr. 1 in D, op. 19, in 1915, als een concertino, maar legde het werk opzij om aan zijn opera “De Speler” te werken . Hij werkte verder aan het concerto in de zomer van 1917, en het werd op 18 oktober 1923, in première gespeeld in de Opera van Parijs, door Marcel Darrieux (1891-1989) en het Parijs Opera Orkest o.l.v. Serge Koussevitzky. Igor Stravinsky maakte zijn debuut als dirigent op hetzelfde concert. Hij dirigeerde toen nl. de première van zijn eigen Octet voor blaasinstrumenten. De violist, Joseph Szigeti zat in de zaal en was zo onder de indruk dat hij het Concerto op zijn repertoire zette. Het jaar daarop boekte Szigeti succes toen hij het Concerto in Praag speelde met Fritz Reiner als dirigent, waarna hij ermee toerde door Europa en de Verenigde Staten. De Amerikaanse première in april 1925, werd gespeeld door Richard Burgin, de concertmeester van het Boston Symphony Orchestra, opnieuw onder leiding van Koussevitzky. De legendarische première van het werk in de Sovjet-Unie was amper drie dagen na de première in Parijs. De uitvoerders waren toen twee 19-jarigen, Nathan Milstein en Vladimir Horowitz, die de orkestpartij op piano speelde.
Prokofjevs Vioolconcerto nr. 2 in sol klein, op. 63, ging op 1 december 1935 in het Teatro Monumental in Madrid in première, door de Franse violist Robert Soetens (1897-1997) en het Symfonieorkest van Madrid onder leiding van de Spaanse violist, componist en dirigent, Enrique Fernández Arbós (1863-1939) (foto), een gewezen leerling van Henri Vieuxtemps en Joseph Joachim. Prokofjev componeerde het concerto na de eerste uitvoering van zijn Sonate voor twee violen op. 56 uit 1932, door Soetens en Samuel Dushkin, die hem ontzettend beviel. Dushkin had onlangs een concerto voor zich laten componeren door Igor Stravinsky, dus deed Prokofjev nu hetzelfde voor Soetens. Prokofjev was op concerttournee met Soetens terwijl hij aan het concerto werkte. Hij schreef later, “Het aantal plaatsen waar ik het concerto heb geschreven, toont het soort nomadisch concerttourleven aan dat ik toen leidde. Het hoofdthema van de 1ste deel werd geschreven in Parijs, het eerste thema van het 2de deel in Voronezh (in het zuiden van Centraal-Rusland), de orkestratie werd voltooid in Bakoe, en de première vond plaats in Madrid”.
De eerste twee Britse uitvoeringen van het concerto waren opnieuw met Soetens, in 1936, onder leiding van Sir Henry Wood en in 1938, onder leiding van Prokofjev zelf. Soetens speelde het werk over de hele wereld, en eindigde met de première in Zuid-Afrika in 1972, toen hij 75 jaar oud was. Soetens bleef trouwens in het openbaar optreden tot hij 95! was en overleed in 1997, 100 jaar oud…
Het 2de Concerto is conventioneler dan de vroege gedurfde avantgarde composities van de componist. Het begint met een eenvoudige vioolmelodie die verwant is aan traditionele, Russische volksmuziek. Deze gracieuze vioolmelodie vloeit door de hele tweede beweging en eindigt met het oorspronkelijk vioolthema, dat opnieuw opduikt in het somber laag register van het orkest, nu begeleid door de soloviool. Het thema van het rondo uit de derde beweging doet opvallend denken aan Spanje, met elke keer dat het thema verschijnt, het geklik van castagnetten.
Carolina (Lina) Codina, Prokofjevs eerste vrouw (foto), was nl. een sopraan van Russisch-Catalaanse oorsprong. Haar vader, een tenor, was geboren in Barcelona en zijzelf in 1897 in Madrid. Ze had Prokofjev horen spelen en ontmoet in Chicago in 1918, en ze waren in 1923, gehuwd in het Beierse Ettal. Prokofjev noemde haar, alluderend op haar stem, “Ptachka” (vogeltje). Prokofjev had naderhand echter een verhouding met de 25-jarige, joodse Mira Mendelson (foto’s), die definitief leidde tot de scheiding van zijn vrouw.
Op 20 februari 1948, zou Lina gearresteerd worden op verdenking van spionage. Ze had nl. geld willen opsturen naar haar moeder in (fascistisch) Spanje. Ze werd veroordeeld tot 20 jaar strafkamp, maar werd vrijgesproken na Stalins dood, waarna ze de Sovjet-Unie kon verlaten en in Londen ging wonen. Na de “Grote Vaderlandse oorlog”, was vanaf 1947, in de USSR, het huwelijk met vreemdelingen nl. verboden en zelfs eerder gesloten huwelijken werden onwettig verklaard. Sommigen geloven zelfs dat Prokofjev gedwongen werd te breken met zijn vrouw. In 1948 huwde hij de joodse Mira Mendelson (foto), die voor hem 3 opera-libretti en het scenario van zijn ballet, “De Stene Bloem” schreef.
De joods-Russische violiste, Maria Milstein werd In 1985, geboren Moskou in een familie van musici. Haar grootvader Yakov Isaakovitsj Milstein (1911-1981) was musicoloog en een invloedrijk pianodocent aan het Tsjaikovski Conservatorium in Moskou. Haar vader Sergej Milstein is pianist, haar moeder Natalia Tolstaya is altvioliste en haar broer Sergej junior is violist, Ze Studeerde in Amsterdam bij Ilya Grubert, in Londen bij David Takeno en in Waterloo (België) bij Augustin Dumay. Ze was de oprichtster van het prijswinnend Van Baerle Trio met Hannes Minnaar (piano) en Gideon den Herder (cello) en treedt uitvoerig op in Europa op locaties als het Concertgebouw in Amsterdam, BOZAR in Brussel, Musikverein in Wenen, Philharmonie in Keulen en Cité de la Musique in Parijs.
Als soliste speelde ze samen met orkesten, waaronder Amsterdam Sinfonietta, Nederland Radio Philharmonic, Nationaal Orkest van België, Den Haag Philharmonic en Brussels Philharmonic met dirigenten als Vasily Petrenko, Giancarlo Guerrero, Michel Tabachnik en Reinbert de Leeuw. Haar debuut-cd, “Sounds of War”, met pianiste Hanna Shybayeva, voor Cobra Records, werd zeer geprezen en won de Edison Klassiek Prijs 2015 voor Beste Kamermuziekalbum. Maria Milstein speelt op een viool van Michelangelo Bergonzi (Cremona, ca. 1750) met een strijkstok van Nicolas Léonard & François Xavier Tourte, in bruikleen van het Nederlands Muziekinstrumenten Fonds en geeft les aan het conservatorium van Amsterdam.
De Nederlands dirigent, Otto Tausk (1970) studeerde viool bij Viktor Liberman en István Párkányi. Hij studeerde orkestdirectie bij Jurjen Hempel en Kenneth Montgomery en daarna studeerde hij verder bij de Litouwse dirigent en pedagoog Jonas Aleksa aan het conservatorium van Vilnius. Tausk was van 2001 tot 2007 vaste dirigent van het Ensemble MAE. Daaraan voorafgaand was hij vier jaar lang assistent-dirigent van Valeri Gergiev bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Tausk maakte zijn debuut als invaller voor Gergiev bij diens orkest van het Mariinskitheater tijdens het Gergiev Festival in 2003 en in 2004, maakte Tausk zijn debuut bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest (met de symfonie nr. 5 van Tsjaikofski).
Van 2007 tot aan de opheffing in 2012 was Tausk chef-dirigent van Holland Symfonia. In 2012 maakte hij zijn debuut bij zowel het Koninklijk Concertgebouw Orkest als het Los Angeles Philharmonic, waar hij het seizoens-openingsconcert dirigeerde van de Green Umbrella-serie met de wereldpremière van chants oubliés van Georg Friedrich Haas. In juni 2006 leidde Tausk een productie van De Nederlandse Opera van de première van de opera After Life van Michel van der Aa, de opening van het Holland Festival van dat jaar. In juli 2018 werd Tausk chef-dirigent van het Vancouver Symphony Orchestra als opvolger van Bramwell Tovey. Tegelijk werd zijn benoeming bekendgemaakt tot chef-dirigent van Phion, het fusieorkest van Het Gelders Orkest en het Orkest van het Oosten.
Prokofiev Violin Concertos Maria Milstein Phion Orchestra Otto Tausk cd Channel CCS45223