De menselijke soort bestaat al honderdduizenden jaren, maar het inzicht dat we kunnen klussen aan onze moraal is relatief nieuw. We zijn er nog niet zo handig in. Bovendien hebben we alleen gammel gereedschap: ons feilbaar verstand. Toch kunnen we onze opvattingen over goed en kwaad aanscherpen. In zijn verbluffend interessant boek zet Klaas Rozemond de beste verbeterideeën uit de filosofie op een rij. Via o.a. Socrates, Plato, Hobbes, Kant, Hegel en Rawls, ontdekt u dat morele verbetering nodig en mogelijk is. Wie de morele lat hoger legt, wordt bovendien gelukkiger!

“Kun je jezelf verbeteren?” zo lezen we. “Die vraag is veel ruimer dan de vraag of je je moreel wilt verbeteren. Je kunt jezelf immers op allerlei gebieden verbeteren en de vraag hoe je dat kunt doen, is ook relevant voor je morele verbetering.” In navolging van Richard Sorabji onderzocht Klass Rozemond de Wil, verbetering en moraal, het verlangen naar verschillende soorten gewetensvrijheid, de eigen grenzen van de vrijheid zelf, protesten tegen het ’terroriseren’ van het geweten, gewetensdilemma’s, de waarde van het geweten voor de mens, de secularisatie en de betrouwbaarheid ervan en manieren om dit te verbeteren. Deze historische kwesties leven vandaag, met nieuwe zorgen over onderwerpen als gewetensbezwaren, de kracht van het geweten of het evenwicht tussen gewetensvrijheid, religie en meningsuiting. Het resultaat is een verbluffend uitgebreide kijk op een centraal onderdeel van ons moreel begrip. De kritische zelfevaluatie heeft immers een lange filosofische traditie die teruggaat tot de stoïcijnen uit de klassieke oudheid.

“Begin bij een kritische zelfevaluatie en kijk hoe je jezelf in moreel opzicht kunt verbeteren”, schrijft Rozemond. “Vanuit die opvatting heb ik onderzocht in hoeverre de filosofie daarbij kan helpen en dit boek is het verslag van dat onderzoek. Wanneer ik over ‘je’ spreek, bedoel ik daarmee allereerst mezelf. Het gaat me erom hoe ik mezelf in moreel opzicht kan verbeteren en daarom ben ik op zoek gegaan naar de filosofische ideeën die mij het beste leken voor de morele verbetering van mezelf. Mijn uitgangspunt daarbij is dat ik mezelf inderdaad op allerlei punten wil verbeteren, hoewel ik ook heel vaak het gevoel heb dat me dat toch niet lukt en ik liever een zak friet met mayonaise eet of in het vliegtuig stap naar een ver vakantieoord dan me zorgen te maken om mijn eigen gezondheid en de klimaatverandering.” “Ik wil ook onderzoeken”, zo gaat het verder, “of ik met de ideeën van de filosofie belemmeringen zoals wilszwakte, eigenbelang, weerzin, tijdgebrek en andere bezwaren kan overwinnen.” Om dit alles te duiden en te staven heeft hij het over morele verbetering van misdadigers, de ontwikkeling van parochiale naar universele moraal, zelfbeschikking en zelfverbetering, Plato’s verbeteridee en de evolutie van de moraal, en over een beter natuurbewustzijn. Zeker lezen!

Klaas Rozemond is filosoof en jurist en werkt als universitair hoofddocent strafrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij publiceerde eerder het standaardwerk ‘Het menselijke kwaad’ over de vraag wat dat kwaad inhoudt. In ‘Het zelfgekozen levenseinde’ pleitte hij voor het recht om over je eigen levenseinde te beschikken. Samen met Jet Nijkamp en Co Woudsma publiceerde hij ‘Het aardse leven’ met zijn epicurische levensfilosofie en het meermalen herdrukte ‘Filosofie voor de zwijnen’ over het geluk van mens en dier. Dat laatste boek haalde de shortlist van de Socratesbeker.

Klaas Rozemond De beste filosofische ideeën om je moraal te verbeteren 240 bladz. uitg. Noordboek  ISBN 9789056156787