Ontdek, André-Ernest-Modeste Grétry, “Andromaque”, door het Chœur en Orchestre du Concert Spirituel o.l.v. Hervé Niquet, op het label Glossa. Meesterlijk ! | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.

Grétry’s “Andromaque”, een Tragédie lyrique, die zich afspeelt in Epirus, na de Trojaanse oorlog, één van Grétry’s meest verrassende en mooiste werken, werd voor het eerst opgevoerd in de Académie royale de musique in Parijs, op 6 juni 1780. Ontdek op deze opname het meesterwerk in een schitterende uitvoering o.l.v. Hervé Niquet. In deze opname is nl. alles duidelijk en helder, elegant en genuanceerd en sterk emotioneel, en de actie gaat onder de gedreven leiding van Hervé Niquet, naar zijn tragische climax.

Tussen 1765 en 1803, componeerde André-Ernest-Modeste Grétry (1741-1813) wel 70! opera’s en vernieuwde de Franse Tragédie lyrique. Zijn “Andromaque” was bv. bijna helemaal doorgecomponeerd terwijl de oudere werken van Lully en zijn navolgers, weinig onderscheid maakten tussen recitatief en aria. Bij Grétry werd het recitatief een melodische declamatie, begeleid en ondersteund door het orkestrale. Grétry dacht nl., zoals Richard Wagner decennia later, niet in termen van aria’s, maar in termen van scènes. Hij overtrof zelfs de grote Gluck door de verschillende elementen, aria’s, ensembles en koren, samen te voegen tot een continu discours, dat voor die tijd revolutionair was en de roemrijke, 19^de eeuwe, Franse Grand Opéra aankondigde, anticiperend op Berlioz.

Grétry had zich in 1767, op aanraden van Voltaire, in Parijs gevestigd. Zijn eerste opera daar was ‘Les Mariages samnites’ (1768, herwerkt 1776), naar “Le château du prince de Conti” van Jean-François Marmontel. Dit was niet meteen een succes, maar Mozart componeerde in 1786, wel een reeks van acht variaties op de aria, ‘Dieu d’amour’ uit dit werk (KV 352/374c). Met zijn volgende opera’s, o.a. “Zémire et Azor”, “Céphale et Procris ou L’Amour conjugal” en “L’Embarras des richesses”, oogstte Grétry meer succes en werd hij een van de meeste geliefde theatercomponisten. Hij blonk vooral uit in het genre van de opéra comique en werd een graag geziene gast aan het Franse hof. Koningin Marie-Antoinette werd zelfs de doopmeter van Antoinette, één van zijn dochters. Grétry was in 1771 gehuwd met Jeanne-Marie Grandon, de dochter van de kunstschilder, Charles Grandon, uit Lyon. Na de Franse Revolutie wist Grétry in de gunst te komen van het nieuw bewind en was zelfs een van de aller eersten die door Napoleon benoemd werd tot chevalier de la Légion d’honneur.

Het Frans libretto van “Andromaque” was een aanpassing van het toneelstuk van Jean Racine door Louis-Guillaume Pitra (1735-1818). “Andromaque” was daarenboven de enige opera die Grétry componeerde in de vorm van een Tragédie Lyrique. Hij was nl. dé toonaangevende componist van de Opéra Comique en “Andromaque”, zijn opera over de vrouw van Hektor, was zijn enige tragische opera voor de Académie Royale de Musique. In de jaren 1770, had Christoph Willibald von Gluck een reeks beroemde werken geproduceerd voor deze Académie, waaronder “Iphigénie en Aulide”, “Armide” en “Iphigénie en Tauride”.

“Andromaque” was voor Grétry een hele uitdaging, omdat het gegeven over de voorbeeldige moeder, een van de meest gerenommeerde en meest uitgevoerde toneelstukken was in het Frans repertoire. Ook Antonio Caldara en Giuseppe Sarti, hadden beiden op een libretto van Apostolo Zeno, het gegeven reeds tot opera verwerkt. Grétry vertrouwde op de dichter, Louis-Guillaume Pitra, om de tragedie van Racine in te korten en aan te passen, werkte snel en componeerde zijn Tragédie in nauwelijks 30 dagen!

Het proces om het voltooid werk op het podium te krijgen ging echter veel langzamer. De Académie Royale de Musique wou aanvankelijk “Andromaque” brengen in mei 1778, maar er ontstond een geschil met de Comédie-Française, die beweerde dat het exclusieve rechten had op het toneelstuk van Racine. Nadat dit was opgelost, verplaatste de Académie de première naar april 1780, maar moest deze opnieuw uitstellen toen de sopraan, Rosalie Levasseur, die de titelrol zou zingen, ziek werd. De eerste opvoering vond uiteindelijk plaats op 6 juni 1780. De reactie van het publiek was gemengd. Het werk werd bekritiseerd omdat het te veel koren, te weinig dansen en een veel te tragisch einde had.

Weet dat Astyanax, de zoon van de Trojaanse prins Hektor en zijn vrouw Andromache, als baby tijdens de val van Troje, door Achilleus’ zoon Neoptolemos/Pyrrhus, van de stadswallen werd gegooid, waarna hij Hektors weduwe Andromache als zijn buit en bruid meenam… Later nam Neoptolemos, Hermione, een dochter van koning Menelaos en Helena van Sparta, tot vrouw, waarna hij vermoord werd door Orestes, de zoon van Agamemnon en Klytaimnestra en de broer van Elektra. Ook de critici hielden niet van de stijlverandering van Grétry. Grétry reageerde daarop door de derde akte van “Andromaque” te herzien door een spectaculair huwelijksfeest toe te voegen om een gelukkig einde te bieden. Deze tweede versie werd in 1781 opgevoerd met meer succes, maar verdere programmering werd afgebroken door een brand in de Opéra, waarna “Andromaque” helaas nooit nieuw leven werd ingeblazen.