Naast uitvoerder en componist van 5 boeken “Pièces de viole”, was Marin Marais (1656-1728) ook een operacomponist. Hij componeerde nl. 4 Tragédies en musique, “Alcide ou Le Triomphe d’Hercule” (1693) (samen met Louis Lully, de oudste zoon van Jean-Baptiste), “Ariane et Bacchus” (1696), “Alcyone” (1706) en “Sémélé” (1709). Rijk aan tal van contrasterende personages en situaties, dramatische muziek en kleurrijke orkestraties, was “Ariane en Bacchus” een van de meesterwerken, na deze van Lully.
Een Tragédie lyrique of Tragédie (mise) en musique, was het belangrijkste operagenre aan het Franse hof in de 17de– en 18de eeuw. Het genre werd door Lully (foto) ontwikkeld uit elementen van de Franse tragedie, het komedieballet, het ballet de cour en de Italiaanse opera, en werd later stilistisch voortgezet door Rameau. Opera was nl. in de loop van de 17de eeuw, zowel bij het hof als bij het muziekminnend publiek, heel populair geworden in Parijs. In 1669, werd aan de koning toestemming gevraagd tot de oprichting van een speciale voor de opera geschikte schouwburg. Deze kreeg officieel de naam Académie d’opéra en werd in 1671 geopend. De eerste stukken die werden opgevoerd waren van Robert Cambert en Perrin. Maar Perrin moest naar de gevangenis vanwege een schuldprobleem en Cambert kreeg al spoedig concurrentie van Lully, die in 1672 de privileges van Perrin overnam en van de koning toestemming kreeg tot de oprichting van de overkoepelende “Académie Royale de Musique”, waarvan hij de directeur werd. In 1673 nam hij ook de privileges van Cambert over en kwam de koninklijke schouwburg volledig onder zijn beheer.
Marin Marais (foto) kende de muziek van Lully zeer goed. Hij speelde immers als “Ordinaire de la chambre du roy pour la viole”, gamba in het “petit chœur” (continuo) van het instrumentaal ensemble van de Académie Royale de Musique, dat geleid werd door Lully. Door er zijn persoonlijke toets aan toe te voegen, werd de muziek van zijn eigen Tragédies net zo belangrijk als het theateraspect en namen karakteristieke dansen nog meer een substantiële plaats in, wat aanleiding gaf tot nog meer passages voor het met veel houtblazers (hobo’s en fagotten) uitgebreid, instrumentaal ensemble.
Marin Marais componeerde zijn “Tragédie en musique, en un prologue et cinq actes, avec divertissements”, op een libretto van de verder onbekende, Saint-Jean, geïnspireerd door de tragedie “Ariane” van Thomas Corneille (foto) (de broer van Pierre Corneille), en de heroïsche comédie van Jean Donneau de Visé, “Les Amours ou le Mariage d’Ariane et de Bacchus”. Thomas Corneille en de Visé hadden reeds samengewerkt aan libretti voor theaterwerken van Charpentier.
Het libretto was gebaseerd op het verhaal over Ariadne, de dochter van koning Minos van Kreta, die zich bij Bacchus beklaagt dat haar geliefde Theseus haar heeft achtergelaten op het eiland Naxos. Ariadne had Theseus nl. geholpen bij het ontsnappen uit het labyrint (de draad van Ariadne) van de Minotaurus, op voorwaarde dat hij dan met haar zou trouwen en samen met haar zou terugkeren naar Athene. Theseus wist te ontsnappen maar liet haar achter op het eiland Naxos. Bacchus zou haar daar op het strand gevonden hebben en haar tot zijn vrouw hebben gemaakt, waardoor ze onsterfelijk werd en zo ook een godin werd.
Dit bekend liefdesverhaal tussen de goden, beschreven door Ovidius in het verhaal over de Minotaurus in het 8ste boek van zijn Metamorfosen, bood voldoende gelegenheid voor contrasterende dramatische situaties, gedragen door inventieve muziek met recitatieven, aria’s, koren en kleurrijke, orkestrale passages. Door een overvloed aan personages (in totaal achtentwintig) verminderde weliswaar de mogelijkheid tot psychologische ontwikkeling van elk van hen. Elf zangers delen zelfs verschillende rollen. Sommigen moeten zelfs vier tot zes personages interpreteren.
Rolverdeling:
Judith van Wanroij: Ariane
Véronique Gens: Junon / La Nymphe de la Seine
Mathias Vidal: Bacchus / Un Songe
Hélène Carpentier: Terpsichore / Dircée / Un Songe
Marie Perbost: La Gloire / Corcine
Mathieu Lécroart: Géralde / Jupiter
David Witczak: Adraste
Tomislav Lavoie: Le Roi / Un Sacrificateur
Philippe Estèphe: Pan / Le Deuxième matelot / Lycas / Phobétor / Phantase / Alecton
Marine Lafdal-Franc: L’Amour / Elise / La Naxienne
David Tricou: Un Plaisir / Un Suivant du Roi / Le Premier matelot / Mercure
Marin Marais Ariane et Bacchus Judith van Wanroij, Marie Perbost Hélène Carpentier Véronique Gens, Mathias Vidal, Matthieu Lécroart, David Witczak, Tomislav Lavoie Philippe Estèphe Les Chantres du Centre de Musique Baroque de Versailles Le Concert Spirituel, Hervé Niquet 2 cd ALPHA926