Het Panoconcerto nr. 2 van Rachmaninov markeerde, na de rampzalige première van zijn Eerste symfonie, een heropleving van zijn creatieve krachten. Op die première in 1897, werd zijn eerste symfonie nl. slecht uitgevoerd en bespot door critici. In combinatie met problemen in zijn privéleven, raakte Rachmaninov in een diepe depressie en kon niet meer componeren… Met meer dan 35 miljoen! Views, is Anna Fedorova’s live uitvoering van Rachmaninovs 2e pianoconcerto, het meest bekeken klassiek concerto op YouTube.
De combinatie van virtuositeit en lyriek heeft 2de het concerto tot één van zijn meest gevierde werken gemaakt. Als gevolg van slechte kritieken op zijn eerste symfonie in 1897, verkeerde de 24-jarige Rachmaninov in een lange periode van depressiviteit. Rachmaninov ging uiteindelijk in behandeling bij de vooruitstrevende psychotherapeut Nikolaj Vladimirovitsj Dahl (1860-1939) (foto), waar hij onder meer een hypnosebehandeling onderging.
De dokter was muzikaal en speelde altviool en de therapie slaagde erin Rachmaninovs creativiteit te herstellen. In de herfst van 1900 begon hij dank zij de hypnose van dr. Dahl, aan een tweede pianoconcert. Rachmaninov componeerde eerst het “Adagio sostenuto” en een energiek en dynamisch “Allegro scherzando”. Deze beide bewegingen werden als zodanig in Moskou op 2 december 1900 in première gespeeld door Rachmaninov zelf als solist en zijn neef Aleksandr Siloti (1863-1945) als dirigent. Op 21 april 1901 was het manuscript van het volledig pianoconcert voltooid. De première was op 9 november 1901. Als dank droeg Rachmaninov zijn meesterlijk concerto op aan dr. Nikolaj Dahl. Dahl behandelde ook Chaliapin, Scriabin, en Stanislavsky.
Sergei Rachmaninovs Piano Concerto No. 3, op. 30, werd gecomponeerd in de zomer van 1909. Het werk ging in première in november van dat jaar in New York City met de componist als solist en de New York Symphony Society o.l.v. Walter Damrosch. Het werk heeft de reputatie één van de technisch meest uitdagende pianoconcerti te zijn in het klassiek pianorepertoire. Rachmaninov componeerde het concerto in Dresden en voltooide het op 23 september 1909. Vanwege zijn moeilijkheid wordt het concerto gevreesd door veel pianisten. Josef Hofmann, de pianist aan wie het werk werd opgedragen, heeft het zelfs nooit publiekelijk uitgevoerd. Hij zei “dat het niet voor hem was”… Wegens tijdsgebrek kon Rachmaninov het werk niet oefenen in Rusland. In plaats daarvan oefende hij het op een stil toetsenbord dat hij met zich meebracht terwijl hij op weg was naar de Verenigde Staten. Het meesterwerk ontving in januari 1910, een tweede uitvoering o.l.v. Gustav Mahler, een ervaring die Rachmaninov koesterde. Vanaf de jaren 1930, werd dit derde concerto populair, grotendeels dankzij de belangenbehartiging van de onvergetelijke Vladimir Horowitz.
De première van de eerste versie van Rachmaninovs (“’Amerikaans”) 4de Pianoconcerto vond plaats in 1927. Leopold Stokowski dirigeerde het Philadelphia Orchestra met de componist zelf aan de piano. Rachmaninov droeg dit concerto op aan zijn goede vriend, de Russische componist Nikolaj Medtner (1880-1951) en Medtner droeg op zijn beurt zijn eigen Tweede Pianoconcerto op. 50 dat ook in 1927 in première werd gespeeld, op aan Rachmaninov. In 1924 had Rachmaninov een concerttour voor Medtner naar de Verenigde Staten en Canada georganiseerd. Rachmaninovs Concerto werd bij de première in 1927 echter met matig enthousiasme en negatieve kritiek ontvangen. Dit leidde tot verschillende herwerkingen tot de definitieve versie in 1941. In 1942 namen Rachmaninov en zijn vrouw Natalya hun intrek in een monumentaal huis (foto) in Beverly Hills.
“Rachmaninov componeerde zijn 4de Pianoconcerto negen jaar na zijn emigratie, daarna werd het twee keer herzien door de componist. Het vertegenwoordigde de verandering van het tijdperk, een afscheid van het verleden en een duik in een behoorlijk angstaanjagende toekomst. “Het 2e Concerto vertegenwoordigt wedergeboorte en wederopstanding van de geest, hoop en licht. Iets wat we tegenwoordig allemaal zo hard nodig hebben. Ik ben het Sinfonieorchester St. Gallen, dirigent Modestas Pitrenas en opnametechnicus Jared Sacks erg dankbaar voor de meest inspirerende dagen die we samen in St. Gallen hebben doorgebracht”(Anna Fedorova).
Anna Fedorova is één van de beste jonge pianistes ter wereld. Van jongs af aan toonde ze een aangeboren muzikale maturiteit en uitstekende technische vaardigheden. Haar internationale concertcarrière ging van start toen ze nog maar een kind was en het publiek was over de hele wereld verbluft door de diepgang en kracht van haar muzikale expressie. Critici hebben Anna’s kenmerkende ‘lieve bescheidenheid en wilde uitdrukking’ geprezen, die de luisteraars volledig verraste. In september 2013 speelde de Oekraïense pianiste Anna Fedorova, Rachmaninovs 2de pianoconcerto bij de opening van het seizoen van de Sunday Morning Concerts-serie in de Grote Zaal van het Koninklijk Concertgebouw.
Binnen twee en een half jaar ontving de opname van dit concert meer dan 9 miljoen views op YouTube en werd zeer geprezen bij bekende musici. In november 2015 keerde ze terug om op te treden in de Grote Zaal van het Concertgebouw in de serie Sunday Morning Concerts met Rachmaninovs Pianoconcerto nr 3. Dit concert werd opnieuw live getoond op tv, internet en was te horen op radio. Deze sublieme cd is het vervolg op Anna’s 2020-release van Rachmaninoff’s Piano Concerto No.1 met hetzelfde orkest en dezelfde dirigent. Anna rondt haar Rachmaninoff-cyclus af met de release van het 3de pianoconcerto in het voorjaar van 2023.
In Nederland, waar Fedorova woonachtig is, heeft ze tientallen Oekraïense vluchtelingen geholpen aan huisvesting, instrumenten, werk en onderwijs. Haar eigen ouders wonen sinds het begin van de oorlog samen met Fedorova en haar man Nicholas in hun appartement in Amsterdam. De woningnood onder de vluchtelingen is hoog, zeker nu we ruim vijf maanden verder zijn. Alle huisvesting die haar wordt aangeboden voor haar ouders, geeft ze aan andere vluchtelingen. Sinds de invasie heeft Fedorova de facto een aantal van haar internationale concerten omgezet in benefietconcerten door haar honorarium te doneren, waarbij haar vergoeding rechtstreeks werd overgemaakt aan de nationale humanitaire hulporganisaties van het land waar de concerten plaatsvonden.
Dankzij het Ministerie van Cultuur- en Informatiebeleid van Oekraïne wordt het de mannelijke musici tijdelijk toegestaan om de wapens neer te leggen, hun instrumenten op te pakken en het land te verlaten. Dit is in een opmerkelijke demonstratie van de kracht van kunst. Het geld dat met de tournee wordt opgehaald, gaat naar Oekraïense artiesten. Ook komen er veel Oekraïense vluchtelingen op deze concerten af, om elkaar een hart onder de riem te steken. De emotie die in de zalen hangt is zowel hartverscheurend als hartverwarmend.
De Litouwse koor- en orkestdirigent, Modestas Pitrėnas (° 1974), uit Vilnius, studeerde van 1989 tot 1993, koordirectie aan de Juozas Tallat Kelpša Muziekschool bij G. Čiurilaitė en aan de Lietuvos muzikos akademija (LMA) bij Lionginas Abarius. Van 1995 tot 1996 voltooide hij zijn bachelordiploma (koor- en operadirectie) met onderscheiding aan het Salzburg Mozarteum (Walter Hagen-Groll en Karl Kamper) en van 1997 tot 1998 het masterdiploma koordirectie aan het LMA bij Abarius. Vanaf 1997 studeerde hij symfonie en operadirectie bij Juozas Domarkas. Vervolgens gaf hij van 2000 tot 2004, les aan het seminarie van Vilnius en was hij directeur van het seminariekoor. In 2001 werd hij art director en dirigent van het symfonieorkest aan de Balys Dvarionas Music School.
Sinds 2003 is hij docent orkestdirectie aan de Lietuvos muzikos ir teatro akademija. Van 2006 tot 2011 was hij chef-dirigent van het Kaunas Symphony Orchestra, en daarna van de Letse Nationale Opera in Riga. Sinds 2015 is hij chef-dirigent en artistiek leider van het Lithuanian National Symphony Orchestra in Vilnius. Hij had concertreizen in de VS, Israël, Japan en China. In het seizoen 2010/11 maakte hij zijn debuut met Mozarts Die Zauberflöte bij de Opera van Keulen en dirigeerde hij Puccini’s Il trittico bij de Deutsche Oper am Rhein. Hij dirigeerde Werther en Tosca in Riga, L’elisir d’amore en Die Walküre in Vilnius, Salome en La Wally in het St. Gallen Theater, en Stravinsky’s Le rossignol in de Nationale Opera van Warschau.
Rachmaninoff Piano concertos Nos. 2 & 4 Anna Fedorova Sinfonieorchester St. Gallen Modestas Pitrenas cd Channel Classics CCS42522
Rachmaninoff Piano Concerto No. 3 Youth Symphony Silvestrov The Messenger Anna Fedorova Sinfonieorchester St. Gallen Modestas Pitrenas cd Channel Classics CCS45023