Veel van zijn klaviersonates, componeerde Joseph Haydn gedurende een periode van ongeveer 15 jaar, vóór zijn 40ste verjaardag. De vroegste van zijn ondertussen in totaal 80 bekende klaviersonaten, dateren waarschijnlijk uit zijn jeugd in de jaren 1750. De laatste werd voltooid in de zomer van 1795. Christian Zacharias koos voor de nrs. Hob. XVI: 21, 44, 39 en 46.

Halverwege de 18de eeuw werd de Weense muziek voornamelijk verspreid in de vorm van manuscriptkopieën, gemaakt door kopiisten. Pas in 1774, publiceerde Joseph Haydn zijn eerste verzameling van zes sonates. Deze werd onmiddellijk herdrukt en in Londen verscheen zelfs een versie met vioolbegeleiding, gearrangeerd door Charles Burney. Tussen 1766 en 1795, componeerde Joseph Haydn om en bij de 62 klaviersonaten. Tussen 1773 en 1784 (de Sonates nrs. 34 tot 56) kalmeerde de Sturm und Drang beroering en kwam er een zeker zacht muzikaal gemoed in Haydns werk, terwijl ook zijn pianistische stijl verzachtte. De klaviersonaten van Haydn worden doorgaans in 8 perioden onderverdeeld, de vroege sonaten van voor 1766, de sonaten uit de jaren 1766-1772, 6 Sonaten op. 13 voor Fürst Nikolaus Esterházy (1773) en 6 Sonaten op. 14 (1776), de sonaten uit de jaren 1776-1783, 6 Sonaten op. 30,”den Fräulein Katharina und Marianna Auenbrugger gewidmet” (1780), 3 sonaten voor Prinses Marie Esterházy (1784), 2 sonaten van rond 1790, en de 3 Engelse sonaten (1794).

Haydn droeg zijn “Sechs Sonaten op. 30” op aan Katharina en Marianna Auenbrugger. De dochters van de beroemde arts Leopold Auenbrugger stonden in Wenen hoog aangeschreven als pianistes en componistes. Beiden waren leerlingen van Haydn en Salieri. In 1780 droeg Haydn zijn zes pianosonaten op. 30 op aan de twee zussen (Hob.XI: 35-39 en 20). Vader Auenbrugger was in 1774 getuige op Salieri’s huwelijk en schreef het libretto voor zijn Lustspiel “Der Rauchfangkehrer” (De schoorsteenveger) (1781). In tegenstelling tot de twee eerdere collecties pianosonaten, die expliciet bedoeld waren voor klavecimbel, componeerde Haydn zijn sonaten op. 30 voor pianoforte.

In 1780 publiceerde Haydn, na op. 13 en op. 14, een derde verzameling pianosonaten als op. 30. In tegenstelling tot de twee eerdere bundels pianosonaten, gecomponeerd voor klavecimbel, componeerde Haydn deze sonaten voor pianoforte. Terwijl de sonaten nrs. 1-5 in late jaren 1770 of vóór 1780 gecomponeerd zijn, gaat de ontstaansgeschiedenis van de Sonate in do klein terug tot het jaar 1771. Vanaf de sonate nr. 33 Hob.XVI.20, gebruikte Haydn de term sonate. Voorheen sprak hij over divertimenti en partita’s.

De Sonate in Es, Hob. XVI/49 uit 1789/90, bv., markeerde het begin van Haydns late stijl met veelvuldig gebruik van afwisseling tussen staccato en legato. De overgangen werden vloeiender in vergelijking met zijn vroegere werken, met meer uitgebreide eerste en tweede bewegingen, en een kortere derde beweging. De sonate werd opgedragen aan Maria Anna von Genzinger en werd gepubliceerd met als titel “Grande Sonate per il Fortepiano, op. 69”. Op het handschrift stond aanvankelijk “per la stimatissima Signora Anna de Jerlischeck”, maar uiteindelijk eerde Haydn, Maria Anna von Genzinger met het werk. Op 11 juli schreef Genzinger aan Haydn vanuit Wenen, dat ze de sonate heel erg goed vond, maar ze vroeg hem om de kleine midden episode in het Adagio, waar de linkerhand de rechterhand kruist, te vereenvoudigen. Haydn beloofde het te wijzigen, maar het is er nooit van gekomen. De bijzondere sonate 50 uit 1794 werd opgedragen aan de toen bekende pianiste, Therese Jansen Bartolozzi.

Christian Zacharias speelt op deze cd, 4 Klaviersonaten van Haydn op de befaamde Steinway “Manfred Bürki”, uit 1901. Deze schitterende concertvleugel, eigendom van het label, MDG, (Musikproduktion Dabringhaus und Grimm) in Detmold, zorgt met zijn warme diepte en briljante, hoge tonen, voor een intense luisterervaring.

De fenomenale, Duitse pianist en dirigent, Christian Zacharias (1950), studeerde piano bij Irene Slavin in Karlsruhe en Vlado Perlemuter in Parijs. Hij behaalde in 1969 de tweede prijs op het Concours de Genève, werd in 1973 onderscheiden bij de Van Cliburn International Piano Competition, en won in 1975 de eerste prijs op het Concours Ravel in Parijs. Hierna begon hij een internationale carrière. Hij speelde kamermuziek met onder meer het Alban Berg Quartett, het Guarneri Quartet, Heinrich Shiff en Frank Zimmermann, en maakte vele plaatopnamen, waaronder in 1979, de 33 sonates van Domenico Scarlatti. Hij begon zijn carrière als dirigent in 1992 met het Orchestre de la Suisse Romande in Genève en maakte zijn debuut in de Verenigde Staten met het Los Angeles Philharmonic Orchestra. Ondertussen is hij artistiek leider van het Orchestre de Chambre de Lausanne en een belangrijke gastdirigent van het Göteborg Symfonie Orkest.

Haydn Sonatas Christian Zacharias Piano SACD MDG 940 2257-6