Benjamin Alard vervolgt zijn verkenning van Bachs oeuvre voor klaviersolo en concentreert zich hier op werken die verband hielden met de eerste vrouw van de componist, Maria Barbara, en haar vroegtijdig overlijden in 1720. Deze box bevat Bachs Inventies en Sinfonias, zijn Franse Suites, transcripties van enkele van zijn Vioolsonaten en van Partita’s viool solo, en 5 Préludes uit “L’Art de toucher le clavecin” van François Couperin, gespeeld op clavichord en klavecimbel.

Na Mühlhausen en Weimar (1707-1716), volgden in het leven van Johann Sebastian Bach, rivaliserende vorsten, Italiaanse invloeden en hofintriges in Köthen, dat omwille van zijn landelijke ligging, “Koeien-Köthen” (foto) werd genoemd, Bach was daar van 1717 tot 1723, in dienst van Leopold von Anhalt-Köthen (foto), vorst van Anhalt-Köthen. Hoewel het hof calvinistisch was, spendeerde Leopold het meeste geld aan muziek. Leopold had o.a. een schitterend muziekensemble samengesteld met virtuozen uit Berlijn en zelf speelde hij viool, viola da gamba en klavier.

Johann Sebastian Bach werkte maar zes jaar als hofmuziekdirecteur in de stad Köthen, maar desondanks wordt deze periode beschouwd als zijn meest creatieve periode. Er ontstonden nl. grote instrumentale cycli, de beroemde Brandenburgse Concerten, kamermuziek en concerti. Vijf jaar eerder overleed de Pruisische koning Friedrich I in Berlijn. Zijn toenmalig hoforkest werd na de gebruikelijke rouwperiode opgeheven en veel musici waren op zoek naar werk. Onder hen bevonden zich de voorganger van Bach in Köthen, Augustin Reinhard Stricker (ca. 1675–1719), de violist Joseph Spieß (?–1730) en de voormalig concertmeester van het Berlijns hoforkest, Johann Georg Linike (ca. 1680-1762). Allen wilden ze naar Köthen om er in het hoforkest te spelen. Zo ontstond in Köthen een collectief van buitengewone virtuozen, die elkaar in hun spel wilden overtreffen. Er werd geëxperimenteerd en het improviseren werd aangemoedigd.

Augustin Reinhard Stricker was de voorganger van Johann Sebastian Bach als kapelmeester aan het hof van Leopold, prins van Anhalt-Köthen en de toegewijde van Johann Matthesons verhandeling “Das beschützte Orchester” uit 1717. Zijn eerste gedocumenteerde dienstverband begon in februari 1702 toen hij werd aangesteld als Cammer-Musicus in de nieuw opgerichte Hofkapelle van koning Frederik I van Pruisen in Berlijn. Zoals toen gebruikelijk was, werd het orkest na het overlijden van Frederik I in 1713 met het voltallig personeel van het hof ontslagen. Enkele van de nu werkloze musici zouden spoedig worden aangenomen door de jonge prins Leopold, die net vanuit Italië naar Köthen was teruggekeerd. In 1714 stichtte de prins een Hofkapelle en benoemde Stricker tot Kapellmeister. Stricker zou deze functie ongeveer drie jaar bekleden. Begin 1717 nam Stricker nl. ontslag om te verhuizen naar het hof van Saksen-Coburg in Gotha.

Johann Georg Linike kwam vanuit een muzikaal gezin uit de Mark Brandenburg en was een leerling van Johann Theile in Berlijn. Tijdens de treurplechtigheden van de koningin Sophie Charlotte van Hannover trad hij op als violist en tot 1713, was hij tweede kapelmeester van de muziekkapel aan het hof in Berlijn. In 1713 vertrok Linike naar Weißenfels, waar hij tot 1721, kapelmeester in de hofkapel van hertog Johan George van Saksen-Weißenfels werd. Mogelijk had hij in die periode ook contact met de Kapelle van Bach in Köthen. Linike’s broer, Christian Bernhard (1673-1751), was immers cellist in die kapel.

Reeds tijdens zijn periode in Weimar (1708-1717) verkende Bach de suite als vorm in zes Franse suites en in de grote suites met de titel Partita’s en een Ouverture. De verkenning van Bach van de structurele en expressieve mogelijkheden van de suite als vorm, was zeer uitgebreid. De suites bleken opmerkelijk veelzijdige muzikale creaties te zijn die een breed scala aan stemmingen en stijlen omvatten in allemandes, courantes, bourrée’s en gigues, tot de quasi-improviserende préludes en de beschouwende intensiteit van de langzame en statige sarabande.

De term Franse Suites kwam niet van Bach maar van Friedrich Wilhelm Marpurg (1718-1795) (foto) vermoedelijk vanwege het feit dat Bach allerlei Franse ‘galanterieën’, zoals een air of een menuet, toevoegde aan de standaarddansen, allemande, courante, sarabande en gigue. Afschriften van de suites uit de omgeving van Bach bevatten veel versieringen waarvan we niet echt weten of dit wel de praktijk was van Bach.

“L’art de toucher le clavecin” van François Couperin (1668-1733) (foto) werd in 1716 gepubliceerd als handleiding voor de Franse stijl en geeft belangrijke aanwijzingen voor het spelen van het klavecimbel aangaande vingerposities en versieringen. De préludes zijn uitgeschreven improvisaties in de stijl van de préludes non mésurée. Bachs Inventies en Sinfonias, BWV 772–801, zijn 15 tweestemmige contrapuntische stukken, gecomponeerd in Köthen, en 15 driestemmige, voltooid in Leipzig. Ze werden oorspronkelijk geschreven als “Praeambula” en “Fantasiae” in het Klavierbüchlein für Wilhelm Friedemann Bach, zijn oudste zoon, en later herschreven als muzikale oefeningen voor zijn studenten.

De Franse klavecinist en organist, Benjamin Alard (°1985) uit Rouen, speelde vanaf zijn zeven jaar piano, om vervolgens orgel te studeren aan het Conservatorium van Rouen bij Louis Thiry en François Ménissier. Klavecimbel studeerde hij verder in Lisieux bij Elisabeth Joyé en in Parijs (Conservatorium van het zevende arrondissement). Hij trok vervolgens naar de Schola Cantorum Basiliensis, waar hij studeerde bij Jean-Claude Zehnder (orgel) en Andrea Marcon (klavecimbel). Hij behaalde er zijn einddiploma’s in 2006 met felicitaties vanwege de jury die werd voorgezeten door Gustav Leonhardt. Pas 19, behaalde hij in 2004 de Eerste prijs van het internationaal klavecimbelconcours in het kader van het Festival Musica Antiqua in Brugge. In 2005 werd hij titularis van het nieuwe Bachorgel Bernard Aubertin in de kerk van Saint-Louis-en-l’Île in Parijs (ingespeeld in 2005 door Michel Chapuis). In 2007 won hij ook nog de Eerste prijs in het orgelconcours van Freiberg.

Alard wordt beschouwd als een van de meest getalenteerde klavecinisten van zijn generatie en speelde reeds op prestigieuze festivals als Printemps des Arts en Folle journée de Nantes, Festival de Saintes, Festival Radio-France Montpellier, Midis du Louvre, Sommets musicaux de Gstaad, Davos Festival, BOZAR Brussel, Cité de la Musique, Auditori de Barcelona, Oude Muziek Utrecht, Festival Musica Antiqua Brugge. Hij trad op met onder meer La Petite Bande (dir. Sigiswald Kuijken), Capriccio Stravagante (dir. Skip Sempé), Venice Baroque Orchestra (dir. Andrea Marcon), Il Gardellino (dir. Marcel Ponseele).

Johann Sebastian Bach The Complete Works for Keyboard, Vol. 8 Köthen, 1717-1723 For Maria Barbara Benjamin Alard Harpsichord & Clavichord 3 cd harmonia mundi HMM90246971