In haar gedurfd en radicaal boek, onderzoekt Angela Saini de wortels van het patriarchaat, de maatschappijvorm waarin (alleen) mannen de macht hebben, en onthult ze de complexe geschiedenis van mannelijke dominantie, van de prehistorie tot het heden. Een baanbrekende verkenning van de oorsprong, de geschiedenis van genderonderdrukking en de poging om het te begrijpen en vooral, van de inspanningen om het te bestrijden!

Eeuwenlang zagen samenlevingen, mannelijke dominantie als natuurlijk. Maar wat als we niet aannemen dat mannen altijd over vrouwen regeerden? Als we de ongelijkheid van de seksen als iets breekbaars beschouwen dat steeds opnieuw moet worden afgedwongen? Angela Saini vertelt radicaal over wat we “Patriarchaat” noemen. Ze onderzocht de oorsprong van mannelijke heerschappij in de vroegste menselijke nederzettingen, in culturele praktijken van over de hele wereld en de nieuwste gegevens van de wetenschap. Het resultaat is een uitermate boeiende, uitgebreide geschiedenis van het patriarchaat.

Angela Saini beschrijft nl. in detail hoe het patriarchaat zich op verschillende tijdstippen en op verschillende manieren heeft ingeburgerd in de samenleving, en toont vooral aan dat dit niet altijd het geval is geweest. Hoewel mannelijke macht misschien wel universeel lijkt, is het dat nl. niet. Vrouwen zoals Nairs van Kerala, de Khasis van Meghalaya of de Mosuo van West-China, hebben in matrilineaire samenlevingen, vaak een aanzienlijke vrijheid uitgeoefend (en in sommige gevallen nog steeds) op het gebied van seks, arbeid, opvoeding van kinderen en eigendom. Zelfs binnen patriarchale samenlevingen is het patriarchaat niet consistent. Het manifesteert zich in verschillende vormen, die in de loop van de tijd veranderen. In de moeilijke strijd om de machtsvergoeding tussen de seksen, gaat het om op feiten gebaseerde argumenten. De blik van Saini heeft het potentieel om wereldbeelden te veranderen over de relatie tussen mannen en vrouwen. Zelfs als de rechten van vrouwen tegenwoordig opnieuw worden aangevallen, geeft Saini hoop dat het patriarchaat meer wankel is dan het vaak lijkt.

Hoewel ze laat zien dat matrilineaire samenlevingen een breder scala aan opties kunnen bieden, suggereert Saini niet dat het automatisch beter wordt als vrouwen de leiding hebben. Het idee dat vrouwen van nature zachtaardig, geweldloos, dieper verbonden met de natuur enzovoort zijn, is zelf patriarchaal en belichaamt opnieuw dat essentialisme waarop het hele gebouw rust. “Deze overtuigingen persen vrouwen over de hele wereld in één enge versie van wat vrouwen zijn, en worden ongemakkelijk wanneer duidelijk wordt dat individuen niet altijd in deze divisies passen”, schrijft Saini. “Wat dit soort gender-essentialisme doet … is negeren dat vrouwen ook in staat zijn tot wreedheid, dwang en geweld. Ook mannen kunnen koesterend en creatief zijn”.

Vanuit historisch perspectief blijkt dat dominante, patriarchale structuren minder vanzelfsprekend zijn dan het vandaag lijkt. Volgens de analyse van Saini heeft de wetenschap herhaaldelijk de ondersteunende mannelijke dominantie opgegeven. Het biedt echter ook de feiten om te argumenteren tegen onrechtvaardigheden tussen de seksen. “Angela Saini vertelt radicaal over de oorsprong wat we patriarchaat noemen. Gebaseerd op uitgebreide interviews met vooraanstaande experts blaast ze nieuw leven in debatten over de oorsprong van het patriarchaat. Saini laat zien hoeveel theorievorming over de wortels van genderongelijkheid een ‘racket’ is, gebaseerd op wankele veronderstellingen over de menselijke biologie en sociale normen, en dient om te naturaliseren wat het zou moeten proberen in twijfel te trekken: de penetratie van huishoudens en familierelaties door roofzuchtige systemen van macht en uitbuiting.

Saini verweeft interviews met experts in genetica, archeologie, geschiedenis, sociologie en literatuur, evenals sociale en juridische activisten, met genuanceerde interpretaties van sleutelmomenten in de geschiedenis van vrouwen om te begrijpen hoe onderdrukking wordt genormaliseerd en patriarchaat bijna onvermijdelijk. Gevuld met belangrijke verhalen en de gegevens die eraan ten grondslag liggen, helpt “The Patriarchs” ons te worstelen met de grote vragen over de diepe geschiedenissen en huidige strijd om macht, genderverhoudingen en de ervaringen van vrouwen in een wereld die er vaak op uit lijkt ons in bedwang te houden.

In haar heel ontwapenend en zeer toegankelijk boek, neemt Angela Saini u mee op een uitgebreide rondleiding door de natuur, geschiedenis en hedendaagse manifestaties van het patriarchaat. Het proza is sprankelend, de informatie is rijkelijk gedocumenteerd en inzichten zijn en citaten er in overvloed. “The Patriarchs” is dan ook essentiële lectuur voor iedereen die geïnteresseerd is in hoe de erfenis van het verleden, de relaties tussen vrouwen en mannen bleef en blijft vormgeven, en hoe vrouwen hebben geworsteld om dit juk van zich af te werpen. “The Patriarchs, How Men Came to Rule” werd vertaald door Alxander van Kesteren.

De Britse wetenschapsjournaliste en omroepster, Angela Saini (1980), heeft een masterdiploma in Engineering van de Universiteit van Oxford en in Science and Security van het Department of War Studies van King’s College London. Ze werkte als verslaggever en presentator voor de BBC, schreef o.a. voor The Guardian, New Scientist en Wired UK en heeft ook verschillende radio- en televisiedocumentaires geproduceerd en gepresenteerd, waaronder een BBC Radio 4- documentaire over biobrandstoffen en een BBC World Servicedocumentaire over de impact van klimaatverandering op de Indiase landbouw. Saini’s schrijven en rapporteren richt zich op de manier waarop wetenschap met de samenleving omgaat, met name op de manier waarop deze gemarginaliseerde groepen beïnvloedt, en ze wordt voor haar werk geprezen door een breed scala aan organisaties en instellingen.

In 2008 won ze een Prix CIRCOM voor haar onderzoek naar nepuniversiteiten, met de nadruk op Isles International University. Ze werd in 2009 uitgeroepen tot European Young Science Writer of the Year en in 2012, won ze de Association of British Science Writers Award voor het beste nieuwsbericht gepubliceerd in 2011. Ze was tussen 2012 en 2013, een Knight Science Journalism Fellow aan het Massachusetts Institute of Technology en in 2015, won ze de Amerikaanse Vereniging voor de Bevordering van de Wetenschap Gold Award. Eerder schreef ze “Superior: The Return of Race Science”, “Inferior: How Science Got Women Wrong-and the New Research That’s Rewriting the Story”, en “Geek Nation: How Indian Science is Taking Over the World”.

Angela Saini De Patriarchen De oorsprong van ongelijkheid 352 bladz. uitg. Ten Have ISBN 9789025908850