Jordi Savall zet zijn verkenning van de oosterse muziek en die van het Middellands Zeegebied voort met Orpheus 21, het instrumentaal en vocaal ensemble dat hij oprichtte, dat muzikanten met verschillende culturele achtergronden samenbrengt. De uitdrukking “Ex Oriente Lux”, die de titel Oriente Lux inspireerde, verwijst in de eerste plaats naar het licht dat altijd opkomt in het Oosten, maar verwijst ook naar het spiritueel licht, dat voortkomt uit de ideeën en de culturele en spirituele tradities van de oudheid, beschavingen van het Nabije en Verre Oosten. Dat is de reden waarom de fundamentele bijdragen van de mondelinge tradities van de oosterse muziek aan de ontwikkeling van onze middeleeuwse muziektradities en in dialoog daarmee, het Orpheus 21-project hebben geïnspireerd.

Dit alweer buitengewoon project, dat ontstond als een sociaal en cultureel initiatief ter ondersteuning van professionele vluchtelingen en immigrantenmuzikanten in Europa, vond plaats in 2017 en 2018, dankzij de medewerking van Waed Bouhassoun en Moslem Rahal (foto), twee uitzonderlijke Syrische muzikanten. Samen met hen werd een origineel programma samengesteld, waarbij in deze live-opname het symbolisch thema, “Paden van ballingschap en hoop”, wordt gepresenteerd.

Een groep geweldige muzikanten uit Syrië, Bangladesh, Wit-Rusland, Marokko en Turkije kwam samen bij de ontwikkeling van dit project. Met de medewerking en begeleiding van solisten van Hespèrion XXI, evenals de Syrische muzikanten Waed Bouhassoun en Moslem Rahal, en Savall zelf, voerde Orpheus 21, een opmerkelijk pedagogisch en artistiek project uit rond jonge gevluchte muzikanten, gehuisvest in verschillende steden in Europa, met als doel een stem te geven aan deze diversiteit van eeuwenoude muzikale erfenissen, die in de herinnering van iedereen bewaard blijven.

“Laten we niet vergeten”, zo vertelt Savall, “dat velen van hen, die vandaag de dag gedwongen worden vluchteling of immigrant te worden in ons buitensporig angstige en ongeneeslijke Europa, de dragers zijn van een ongeschreven herinnering, van een rijke muziekcultuur die op het punt staat te verdwijnen. Omdat deze cultuur afkomstig is uit regio’s die jarenlang verwoest zijn door verschrikkelijke oorlogen, door blinde terreur of wreed kolonialisme”.

“Dit grote muzikale fresco”, zo vervolgt hij, “is ook bedoeld als eerbetoon aan de slachtoffers van de oorlog in Syrië, die op het moment van schrijven zijn twaalfde jaar ingaat. Er blijft weinig hoop bestaan op het bereiken van een rechtvaardige oplossing na elf jaar van onmenselijk conflict, dat meer dan een half miljoen doden heeft geëist, zes miljoen binnenlandse ontheemden, vijf miljoen vluchtelingen die gedwongen zijn naar het buitenland te vluchten, en een land – Syrië – dat tientallen jaren nodig heeft om te herstellen.

Zoals Milan Kundera ons eraan herinnert in “Het boek van de lach en de vergetelheid”, is een van de meest tragische fouten van menselijke wezens, hun groot vermogen tot geheugenverlies. Daarom stellen wij deze dubbel cd voor met de opname van het concert van “muziek tegen de vergetelheid” gegeven op 10 maart 2019, in de Pierre Boulez-zaal van de Philharmonie de Paris. Wij zijn ervan overtuigd dat, dankzij de inzet en de kunst van al deze muzikanten, de kracht van de emotie en de schoonheid van deze muziek, die zowel eeuwenoud is als zeer actueel, ons net als het lied van Orpheus, meer gevoelig en genereus ondersteunt”.

“Orpheus 21” is een intercultureel project van educatieve en creatieve actie, ten gunste van jonge vluchtelingen en immigranten, ontworpen en ingericht door Jordi Savall. Het ensemble ontstond in 2016, naar aanleiding van de ontmoeting tussen Jordi Savall en gevluchte muzikanten. Deze artiesten, van Koerdische, Syrische, Soedanese, Marokkaanse of zelfs Afghaanse afkomst, staan garant voor het artistiek, cultureel en betekenisvol geheugen van hun land, dat vandaag de dag zo vaak wordt bedreigd. Ondanks de verschillende talen en repertoires komt hun muziek samen, vult elkaar aan en brengt mensen in harmonie samen. Hun cultuur wordt gevoed door contact met anderen, stemmen en instrumenten verenigen zich rond een gemeenschappelijk thema.

De muzikanten zijn:

Neset Kutas & Percussie (Koerdisch)

Rebal Alkodari: Zanger, verschillende talen (Syrië)

Shahab Azinmehr: Tar & Setar Zanger (Iran)

Yannis Papaioannou: Zanger, Saz & Oud (Griekenland)

Georgi Dimitrov: Qanun (Bulgarije)

Waed Bouhassoun: Zanger & Oud (Syrië)

Moslem Rahal: Ney (Syrië) (muzikant en artistiek leider)

Tracklist:

CD1

1. Sadher Lau Banailo More Boiragi – chant traditionnel de Bangladesh

Azmari Nirjhar

2. La rosa enflorece – chant traditionnel séfarade

Rebal Alkhodari et tous

3. Mîrkut – chant de tradition kurde

Rusan Filiztek

4. Ya Ghazaly – chant traditionnel (Muwashshah) de Syrie

Abo Gabi et tous

5. Canarios – Michael Praetorius, Terpsichore, 1612

6. Şeferdîn– chant religieux yézidi de tradition kurde

Rusan Filiztek

7. Al-bint el shalabiyya – chant traditionnel d’Irak

Rebal Alkhodari

8. Longa Riad (Farah Faza) – instrumental arabe (Riad Sombati, 1906-1981)

9. Yâ habîbî – chant traditionnel d’Alep, Syrie

Meriem Moubine

10. ‘Al maya, ‘Al maya – chant traditionnel de Syrie

Rebal Alkhodari et tous

CD2

1. El Rey Nimrod – instrumental, traditionnel sépharade d’Israël

2. Sabiha – chant traditionnel du nord de la Syrie

Ibrahim Keivo

3. As for tall – chant du Liban (Marcel Khalife, 1950)

Yacine Karboa

4. Lamounî – chant traditionnel du Maroc et de Tunisie

Imad Amrah

5. Laïli Djân – chant traditionnel d’Afghanistan

Azmari Nirjhar et Rebal Alkhodari

6. Hal Asmar – chant traditionnel de Syrie

Abo Gabi

7. Ya Mariam el bekr – chant à la Vierge de Syrie

Waed Bouhassoun

8. Kevok – danse et chant de tradition kurde

Ruşan Filiztek et Ibrahim Keivo

9. Apo xeno meros – chant traditionnel de Grèce

Üsküdar – chant traditionnel d’Istanbul

Improvisation – Bangladesh

Azmari Nirjhar

Ghazali tal jàhri – instrumental, traditionnel du Maroc

Tous les musiciens ensemble

10. ‘Al maya, ‘Al maya – chant traditionnel de Syrie (bis)

Rebal Alkhodari et tous

Oriente Lux Dialogue des âmes · Diálogo de almas Dialogue of souls Hesperion XXI Jordi Savall 2 cd Alia Vox  AVSA9954