Mozart componeerde zijn laatste drie symfonieën in de zomer van 1788 voor een reeks abonnementsconcerten in het nieuw casino aan de Spiegelgasse in Wenen. Deze concerten hebben naar alle waarschijnlijkheid nooit plaatsgevonden. Er is trouwens geen bewijs dat deze symfonieën überhaupt zijn uitgevoerd tijdens het leven van Mozart, hoewel de kans groot is dat de symfonie in sol klein nr. 40, K550, ten minste één keer is gespeeld.

Mozart componeerde zijn laatste drie symfonieën (nrs. 39-41) in een tijd dat hij in armoede was verzonken, regelmatig geld leende van zijn vriend, de textielhandelaar, Michael Puchberg (1741-1822) en huishoudelijke artikelen verpandde. De afgelopen jaren organiseerde hij veel concerten in Wenen en was hij ook een veelgevraagd docent. Vervolgens had hij in Praag de enorme bijval genoten van zijn Le Nozze di Figaro (1786) en Don Giovanni (1787). Nu had hij echter moeite om abonnees te vinden voor de publicatie van drie strijkkwintetten en werd hij geconfronteerd met wat het einde leek te zijn van zijn Weense concerten. Ongetwijfeld herinnerde hij zich de waarschuwing van graaf Karl Arco, kamerheer van het hof van zijn toenmalige werkgever, de aartsbisschop van Salzburg: ‘De reputatie van een man hier [Wenen] duurt maar heel kort… na een paar maanden willen de Weners iets nieuws’.  Mozart was zijn geboortestad snel ontgroeid, terwijl zijn onverholen minachting voor de lompe manier van doen van de aartsbisschop niets voor hun werkrelatie deed. Ondanks de waarschuwing van graaf Arco was zijn drang om naar Wenen te vertrekken onlesbaar.

Blijkbaar plande Mozart in juni 1788 een abonnementsreeks voor concerten in Wenen, waarvoor hij speciaal zijn laatste drie symfonieën componeerde, maar er is absoluut geen bewijs dat de uitvoeringen daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. In een brief aan Michael Puchberg, geschreven in juni van dat jaar, maakt hij melding van een aanstaande reeks concerten, maar er wordt aangenomen dat slechts één van de drie werken (mogelijk nr. 40) tijdens het leven van de componist werd uitgevoerd – in april 1791 in het Weense Burgtheater.

Volgens Alfred Einstein componeerde Mozart zijn 39ste symfonie naar het voorbeeld van de Symfonie nr. 26 van Michael Haydn (Salzburg, 1783). In 1762 werd Michael Haydn (foto), de jongere broer van Joseph Haydn,  benoemd tot concertmeester en dirigent van de bisschop in Salzburg. Dit ambt bekleedde hij 43 jaar lang. In Salzburg raakte hij bevriend met Mozart, die zijn werk zeer waardeerde.

Na deze drie symfonieën keerde Mozart nooit meer terug naar de symfonie als genre. Mozart overleed overigens in december 1791. De drie symfonieën werden gecomponeerd voor een vergelijkbare orkestbezetting met enkele kleine verschillen. In de 39ste zijn er geen hobo’s, terwijl er in de 40ste geen klarinetten, trompetten en pauken zijn. Mozart zou in een herziene versie klarinetten toevoegen aan de 40ste. Alle instrumenten zijn daarentegen wel aanwezig in de indrukwekkende 41ste. Met uitzondering van de menuetten en de tweede beweging van de Symfonie nr. 39, werden alle bewegingen van de drie symfonieën, in de klassieke sonatevorm gecomponeerd.

De melancholische symfonie nr. 40, die al meer dan twee eeuwen door het publiek wordt bewonderd, is bijna kamermuziek in termen van het orkest. In de dromerige tweede beweging zijn de partijen van de strijkers dicht aan elkaar geweven, zoals in liefdesduetten van Italiaanse opera’s uit die tijd. Het beroemd dramatische menuet contrasteert met een ceremonieel trio. Tot op zekere hoogte doet de finale denken aan de geest van de gepassioneerde en onstuimige Afscheidssymfonie nr. 45 uit 1772, van Joseph Haydn. De lichte, transparante, dansante maar bijwijlen ook dramatische geest en de perfecte balans tussen strijkers en blazers, van deze uitvoering, is een niet te missen streling voor het oor. Bravo!

Petr Popelka (1986), die zijn muzikale opleiding zowel in zijn geboortestad Praag als in Freiburg kreeg, heeft zich ondertussen gevestigd als een van de meest geliefde en veelgevraagde dirigenten van zijn generatie. Tussen 2010 en 2019, was hij plaatsvervangend eerste contrabassist van de Sächsische Staatskapelle Dresden. Naast zijn werk als dirigent is hij ook componist. Met het seizoen 2024/2025 wordt hij chef-dirigent van de Wiener Symphoniker en momenteel is hij chef-dirigent en artistiek directeur van het Praags Radio Symfonie Orkest. Eerder bekleedde hij de functie van chef-dirigent van het Noorse Radio Orkest in Oslo.

Het Noors Radio Orkest (Kringkastingsorkestret, afgekort KORK) is een radio-orkest aangesloten bij de Norwegian Broadcasting Corporation (Norsk rikskringkasting AS, of NRK). De belangrijkste basis is de Store Studio op het hoofdkantoor van de NRK in Oslo. De huidige hoofdadministrateur van het orkest is Rolf Lennart Stensø. Sinds 2018 bestaat KORK uit negenenvijftig muzikanten. KORK werd in 1946 opgericht met vierentwintig muzikanten in het orkest, uit ensembles die voorheen onder leiding stonden van Øivind Bergh en Gunnar Knudsen. Øivind Bergh was van 1946 tot 1976 de eerste chef-dirigent. Het orkest verzekerde zich aanvankelijk van zijn reputatie met uitvoeringen van amusementsmuziek en lichte klassiekers. Sverre Bruland, KORK’s tweede chef-dirigent van 1976 tot 1988, bevestigde de toewijding van het orkest aan het presenteren van hedendaagse Noorse muziek.

Tussen 2013-2014 en 2020, was Miguel Harth-Bedoya de chef-dirigent van het orkest. In het najaar van 2019 dirigeerde Petr Popelka KORK voor het eerst als gast. In november 2019 kondigde KORK de benoeming aan van Popelka als volgende chef-dirigent, met ingang van het seizoen 2020-2021. Popelka beëindigde zijn ambtstermijn bij KORK aan het einde van het seizoen 2022-2023.  KORK heeft commercieel opgenomen voor labels als Pro Musica, Bridge Records en Finlandia. Naast concerten en commerciële opnames treedt het orkest jaarlijks op tijdens het Nobelprijsconcert voor de Vrede. KORK heeft ook gewerkt op het gebied van de populaire muziek, zoals het begeleiden van het Eurovisie Songfestival in Noorwegen in 1986 en 1996, evenals verschillende activiteiten op het gebied van rock en jazz. In 2011 ontving KORK de Telenor Cultuurprijs Boundless Communication.

W.A. Mozart Symphonies Nos. 39 & 40 Norwegian Radio Orchestra Petr Popelka – conductor cd Lawo Classics LWC 1258