In Vlaanderen zijn Hans Mortelmans en Koen De Cauter, vertolkers van het oeuvre van Brassens. Mortelmans brengt het werk zelfs in zijn eigen, Antwerpse vertaling. Een kleine twee jaar na de honderdste verjaardag van Georges Brassens, presenteert Hans Mortelmans nu zijn onconventionele biografie over het leven en werk van de grote vriend van de dichters. In zijn boek loopt hij in de voetsporen van Brassens en toont plaatsen, gebeurtenissen en chansons, die een licht werpen op deze sympathieke dwarsligger in de geschiedenis van het Frans chanson. Daarnaast vertaalde hij talrijke chansons en liedfragmenten van Brassens in toegankelijk Nederlands.
Als er één ‘chansonnier’ was die geen moeite had om door de tijd te reizen, was het wel Georges Brassens (1921-1981), met aan de ene kant zijn buitengewoon repertoire van meer dan 200 chansons en aan de andere kant zijn zeer bijzondere, originele, eenvoudige liedkunst, zijn typische stem, een gitaar, eventueel een tweede gitaar en een contrabas. Brassens was vooral een stem, een originele stem, de stem van een verteller, van een dichter die lyrisch verhalen vertelt die verbazen. Er was ook een gitaar bij die stem die een loutere begeleiding leek, maar harmonieën bood die effectief en subtiel, perfect geplaatst werden om de kracht van de woorden uit te drukken en te vergroten.
Wie kent en houdt nu niet van Le Gorille, Chanson pour l’Auvergnat, Les Amoureux des bancs publics, Brave Margot, Fernande of Les copains d’abord? Maar, de innemende troubadour, Brassens had ook een donkere kant. Dit onthulde een meer politieke en radicale Brassens in kronieken die de jonge Brassens, nog onbekend, onder verschillende pseudoniemen, Géo Cédille, Charles Brenns, Georges, Charles Malpayé, Pépin Cadavre of Gilles Colin, aan een bekend anarchistisch weekblad, “Le Libertaire” had toevertrouwd. Hij verkondigde duidelijk zijn afkeer van de samenleving, hypocrisie en allerlei vormen van slavernij (de politie, het leger, geld, religie, politiek).
De auteur-compositeur-interprète Brassens uit het lieflijke Sète, was in de eerste plaats de grote interprète, in een traditie die verschillende eeuwen terugging, barden en minstrelen, zangers van teksten en gedichten, bewonderaars van Villon, Ronsard, Hugo, Nerval, Béranger, Vadé en Rousseau, een zanger die begreep dat de Franse taal nog mooier werd als ze gezongen werd. Deze tekstliedjes, ballades en klachten, gezangen en romances kwamen uit de praktijk van de troubadours, waar de dichter zijn literaire omleidingen in de muziek claimde, en “Monsieur Brassens”, de vertegenwoordiger was van deze immense, onuitputtelijke rijkdom, die het uniek Frans ‘chanson’ was voor meer dan duizend jaar.
Een stem, een hangsnor, een gitaar, een pijp en een paar schriften vol onvergetelijke schuine, anarchistische, dolkomische maar ook tedere liederen. Meer had Brassens niet nodig om onsterfelijk te worden in Frankrijk en ver daarbuiten. Veertig jaar na zijn overlijden worden zijn gezongen gedichten meer dan terecht, nog steeds beschouwd als parels. Het prachtboek van Hans Mortelmans is dan ook een ongelooflijke meerwaarde om de meest tedere, innemende, ontwapenende en meest lieflijke bard (nog) beter te leren kennen. Bravo!
Hans Mortelmans (foto) werd geboren in Lier (1970) en groeide op in Wommelgem. In het najaar van 1989, leerde hij zijn vrouw Joke kennen en ook de chansons van Georges Brassens. Het waren twee gelukkige ontmoetingen. Een paar jaar later kocht hij op de rommelmarkt een oude Franse Larousse en begon met het vertalen van zijn teksten. Hij kreeg plezier in Brassens’ spel met taal, cultuur en geschiedenis en bedacht allerlei variaties op zijn bonte verhalen.
Hans Mortelmans Brassens 215 bladz. uitg. epo ISBN 978 94 6267 460 8
https://www.stretto.be/2017/04/06/saint-germain-des-pres-franse-chansons/