In “Alle wegen leiden naar Babel” beschrijft Daan Nijssen de voorgeschiedenis van de Zijderoute. Want de Zijderoute ontstond niet vanuit het niets. In het Midden-Oosten waren al duizenden jaren complexe handelsnetwerken aanwezig waarvan Babel, in het oude Mesopotamië, het kloppend hart was. Hier ontstond een niet-aflatende vraag naar luxegoederen, die de drijvende kracht vormde achter de opkomst en ondergang van wereldrijken, en de beschavingen van Mesopotamië, Egypte, India, China en Rome voorgoed met elkaar verbond.
Het gebied ten oosten van de Middellandse en de Zwarte Zee tot aan de Himalaya, dwars door Centraal-Azië tot diep in China en India, was duizenden jaren het middelpunt van de aarde. Het is de bakermat van onze beschaving, waar meer dan 2500 jaar v. Chr. metropolen ontstonden als Harappa en Mohenjodaro met een bevolking, die in de tienduizenden liep en met straten, die waren aangesloten op een geavanceerd rioleringssysteem. Het was ook het gebied van de zijderoutes, handelsroutes maar ook verbindingswegen, waarlangs opvattingen, religies, ideeën, cultuur én ziektes zich konden verspreiden.
De zijderoute was één van de belangrijkste verwezenlijkingen in de geschiedenis van beschavingen. Langs deze route circuleerden niet alleen de commerciële caravans, maar ook de diverse culturen met hun spirituele waarden en religieuze ideeën. De zijderoute was één van de wegen waar langs de relatie tussen de volkeren van het Oosten en het Westen groeide. Door de handel in zijde was er een technologische, economische, artistieke en culturele communicatie tussen afgelegen geografische gebieden. Een manier om kennis over te brengen, culturen en gebruiken uit te wisselen. De zijderoute (“Seidenstraße”) werd als concept bedacht door de Duitse ontdekkingsreiziger, geoloog en geograaf, Ferdinand von Richthofen (1833-1905) (foto) in zijn boeken over China, “China. Ergebnisse eigener Reisen und darauf gegründeter Studien” (5 delen + 2 atlassen), gepubliceerd in Berlijn tussen 1877 en 1885, om een netwerk van wegen te definiëren dat terug ging tot de 2de eeuw voor Christus.
In 128 v.Chr. bereikte de Chinese diplomaat Zhang Qian de stad Bactra, een handelsknooppunt en een smeltkoes van culturen gelegen in het huidige Afghanistan. Hij was door zijn keizer naar het verre westen gestuurd om bondgenoten te zoeken, maar vooralsnog had hij weinig succes gehad. Zhang Qian merkte dat er in Bactra veel vraag was naar Chinees zijde en kwam op het idee het zelf naar het verre westen te brengen. Zhang Qians aansporing wordt vaak beschouwd als het begin van de bekende Zijderoute, maar uit zijn verslaggeving blijkt dat er in het Midden-Oosten al een levendig handelsnetwerk aanwezig was, met als kloppend hart: de oude stad Babel.
In 5 hoofdstukken gaat Daan Nijssen in op de duizenden jaren lange voorgeschiedenis van wat we nu de Zijderoute noemen en toont hij aan hoe vóór de Zijderoute, goederen, technologie, kennis, kunst en religie de weg tussen oost en west al hadden gevonden. Al in het vierde millennium voor Christus was nl. de vraag van de stedelijke bevolking van Mesopotamië naar luxegoederen van buitenaf groot. Deze honger naar handelsgoederen vormde een belangrijke motor achter de opkomst en ondergang van wereldrijken in het gebied en zorgde er uiteindelijk voor dat de beschavingen van de Oude Wereld blijvend met elkaar verbonden raakten.
“Dit verhaal”, schijft Nijssen, “begint in Mesopotamië waar in het vierde millennium v. Chr. de eerste steden opkwamen. Onder de stedelijke bevolking ontstond een niet-aflatende vraag naar goederen van buitenaf, die de bevolking van Mesopotamië in contact bracht met de bevolking van de Levant en het Iraanse Hoogland en later ook met de bevolking van Egypte en het Indusdal. Deze vraag naar goederen van buitenaf vormde ook een belangrijke motor achter de opkomst en ondergang van wereldrijken en zorgde er uiteindelijk voor dat de beschavingen van de Oude Wereld definitief met elkaar verbonden raakten”. Een aanrader.
Daan Nijssen (1989) studeerde Oudheid aan de VU, waar hij zich specialiseerde in de geschiedenis van het Oude Nabije Oosten. Hij werkt nu als zelfstandig tekstschrijver en publicist met een immense eruditie, gespecialiseerd in de geschiedenis van het Oude Nabije Oosten en Centraal-Azië, de geschiedenis van ideologie en antropologie. Hij publiceerde onder meer in ‘Ancient History Magazine’, Ancient World Magazine en op Sargas. Daan Nijssen debuteerde zeer succesvol met ‘Het wereldrijk van het Tweestromenland’, zie link onderaan.
Daan Nijssen Alle wegen leiden naar Babel De voorgeschiedenis van de Zijderoute 334 bladz. geïllustreerd uitg. Omniboek ISBN 9789401918510