De Turkse pianist en componist Fazıl Say wordt op deze cd bijgestaan ​​door zijn oude vriend, de violist Friedemann Eichhorn, in een programma met Duits repertoire uit het midden van de 19e eeuw. Beïnvloed door Liszt zijn Say’s ingenieuze transcripties van de Prelude en Liebestod uit Wagners Tristan und Isolde hier te horen in wereldpremière-opnames. De samengestelde F-A-E-sonate van Dietrich, Schumann en Brahms kom je zelden in zijn geheel tegen, terwijl Schumanns Vioolsonate nr. 1, hoewel geschreven in een tijd van ongeluk, momenten van glorieuze schoonheid en intimiteit bevat. Schumanns eerste Vioolsonate op.105, brandend van inspiratie, drukte de innerlijke spanning van de componist uit, bewegend tussen de gedrevenheid en de twijfel die hij samenvatte in de twee literaire archetypen, Florestan en Eusebius. Alle drie vioolsonates dateren uit de jaren kort voor zijn ineenstorting, zelfmoordpoging en daaropvolgende opname in het gesticht in Endenich, waar hij zijn laatste dagen doorbracht, beroofd van het gezelschap van zijn geliefde Clara. Het eerste privé-optreden was in oktober 1851 door Clara Schumann en Wilhelm Joseph von Wasielewski (foto). Robert Schumann had nl. in 1850, Wasielewski aangesteld als concertmeester van de Düsseldorfse Musikverein. Hij ontwikkelde al snel een sterke band met de Schumanns en speelde kamermuziek met hen in het openbaar en privé.

De sonate kreeg uiteindelijk zijn officiële première door Clara Schumann en Ferdinand David in maart 1852. Niet echt tevreden over deze eerste sonate en ondanks zijn fragiele psychische toestand, vond Schumann toch nog de creatieve energie om in een zeer korte tijd, opnieuw een gepassioneerd kamermuziekwerk te voltooien. Net als in de eerste sonate werden in de tweede sonate, de koortsachtige expressieve en introverte taal, een rusteloze uitdrukking, zelfs in de langzame beweging, waar de viool en de piano onophoudelijk en obsessief met elkaar converseren.

Schumann componeerde de Drei Romanzen voor hobo (ad libitum viool) en piano op. 94 in Dresden tussen 7 en 12 december 1849, en droeg het werk op aan zijn vrouw Clara. Ondanks de vlucht van Schumann in 1849 van Dresden naar Düsseldorf was dat jaar zijn meest productieve. Naast liederen schreef hij meerdere werken voor piano in combinatie met een minder gebruikelijk instrument. Hij componeerde een Adagio en Allegro voor hoorn en piano, met als alternatief voor de hoorn de gebruikelijkere viool of cello. Verder schreef hij zijn Konzertstück voor hoorns en orkest. Met dit werk gaf hij geen gehoor aan zijn uitgever die gevraagd had om een stuk met klarinet. Schumann schreef in een brief aan uitgever Simrock in Bonn dat hij deze stukken anders geschreven zou hebben als ze bedoeld waren voor klarinet. Toch wordt het werk tegenwoordig vaak uitgevoerd met klarinet, en ook met fluit, fagot of cello in plaats van hobo of viool. De eerste uitvoering vond plaats in Leipzig bij de Schumanns thuis op 27 december 1849. De eerste openbare uitvoering vond plaats in het Gewandhaus in Leipzig op 24 januari 1863. Het werk werd voor het eerst uitgegeven door uitgeverij Simrock in Bonn, in 1851.

De zogenaamde “F-A-E Sonate” voor viool en piano, was een gezamenlijke compositie van Albert Dietrich (foto), Robert Schumann en de jonge Johannes Brahms (foto), gecomponeerd in 1853, voor de violist Joseph Joachim (foto), n.a.v. de aanwezigheid van de violist in Düsseldorf. Joachim was nl in Düsseldorf voor de première in oktober 1853 van de Fantasie voor viool en orkest, op. 131 van Schumann. Dit was voor Robert Schumann de aanleiding om een Vioolsonate te componeren ter ere van Joachim.

Schumann componeerde voor de “F-A-E Sonate”, twee bewegingen (Intermezzo en Finale), en zijn leerling Albert Dietrich en de toen twintigjarige Johannes Brahms, die als gast van de familie Schumann in Düsseldorf verbleef, componeerden elk één beweging. Dietrich componeerde de eerste beweging (Allegro) en Brahms componeerde het Scherzo als derde beweging. Het in oktober 1853, voltooid manuscript van de “F.A.E. Sonate”, werd in oktober 1853, ten huize van de Schumanns, aan Joseph Joachim aangeboden in een bloemenmand, als onderdeel van een “Abendgesellschaft”. De dan 26-jarige sprookjesschrijfster, Gisela von Arnim, de dochter van Bettina (Brentano) en Achim von Arnim, was erbij, en was die avond voor de gelegenheid verkleed als “Gärtnerin”, als vrouwelijke tuinman.

Het Motto F. A. E. „Frei aber einsam“, was het devies van Joseph Joachim. Vertaald in of corresponderend met muzieknoten, werd dit de letters F-A-E., de noten fa, la en mi. Deze werden in de vier bewegingen verwerkt, ook in een andere volgorde, deels als motief, in thema’s of als begeleidingsfiguren, maar zijn het duidelijkst hoorbaar in de bewegingen van Albert Dietrich en Schumann. In het Scherzo van Brahms zitten de 3 noten eerder verborgen.

Richard Wagner voltooide “Tristan und Isolde” in het Hotel Schweizerhof (foto) in 1859 in Luzern en volgens zijn eigen bekentenis bracht hij de gelukkigste jaren door in het nabijgelegen Landhaus, Tribschen, nu het Richard Wagner Museum. Tijdens een verblijf van twee keer enkele jaren in Zwitserland, in eerste instantie in politieke ballingschap, kende de componist er vruchtbare perioden. Hij componeerde er gedeeltelijk “Die Meistersinger”, de volledige Handlung, “Tristan und Isolde”, de “Wesendonck-Lieder”, en werkte er aan “Der Ring des Nibelungen”. Landhaus Tribschen werd een populaire ontmoetingsplaats voor bekende persoonlijkheden, die deel uitmaakten van de vriendenkring van de componist. Onder anderen waren de Beierse koning Ludwig II, Franz Liszt en Friedrich Nietzsche te gast aan het Vierwoudstedenmeer. In 1872 verliet Wagner de zogenaamde “Tribschener Idylle” om zijn plannen voor zijn eigen Festspielhaus in Bayreuth te realiseren.

“Tristan und Isolde”, grotendeels gebaseerd op een liefdesdrama van Gottfried von Strassburg, gecomponeerd tussen 1856 en 1859, werd gekenmerkt door Wagners vooruitstrevend, doorgedreven gebruik van chromatiek. In november 1857, had hij vijf gedichten van Mathilde Wesendonck op muziek gezet. Muziek uit twee van die liederen werd door Wagner aangemerkt als studies voor zijn “Drama der Zukunft“, zijn opera (Handlung), “Tristan und Isolde”. Een motief uit “Träume” werd het liefdesduet van de 2de akte, terwijl het thema van “Im Treibhaus”, de prelude van de 3de akte werd. Hij voltooide de 2e akte tijdens zijn verblijf van acht maanden in Venetië, en in Luzern componeerde hij de 3e akte, die gereed kwam in 1859.

Na de première in München met Ludwig Schnorr von Carolsfeld als Tristan, en Malvina, (zijn vrouw), als Isolde, volgende eerst een Tristan-productie in Weimar in 1874, en Wagner zelf leidde in maart 1876, een andere productie in Berlijn. Het werk werd pas in Wagners eigen theater in Bayreuth, na zijn overlijden, opgevoerd in 1886.

De violist Friedemann Eichhorn (1971) uit Münster, studeerde bij Valery Gradow aan de universiteit voor muziek in Mannheim, bij Alberto Lysy aan de International Menuhim Music Academy in het Zwitserse Gstaad en bij Margaret Pardee aan de Juilliard School in New York. Hij speelt samen met gerenommeerde orkesten over de hele wereld en zijn eerdere opnamen voor Naxos werden zeer geprezen. Eichhorn is docent viool aan de Hochschule für Musik Franz Liszt in Weimar.

Vanaf 1987 verfijnde Fazıl Say (1970) zijn vaardigheden als klassiek pianist bij David Levine, eerst aan de Musikhochschule Robert Schumann in Düsseldorf en later in Berlijn. Dit vormde de esthetische basis voor met name zijn Mozart- en Schubert-interpretaties, wat leidde tot de overwinning op de Young Concert Artists International-competitie in New York in 1994. Sindsdien speelde hij met alle gerenommeerde Amerikaanse en Europese orkesten en met tal van vooraanstaande dirigenten, het opbouwen van een veelzijdig repertoire gaande van Bach, via de Weense klassiekers (Haydn, Mozart en Beethoven) en de Romantiek tot hedendaagse muziek, waaronder zijn eigen pianocomposities. Hij kreeg de opdracht om muziek te schrijven voor onder meer de Salzburger Festspiele, de WDR, het Dortmund Konzerthaus en de festivals van Schleswig-Holstein en Mecklenburg-Vorpommern. Zijn werk omvat composities voor solo keyboard en kamermuziek, maar ook soloconcerten en grootschalige orkestwerken, zoals het klarinetconcert voor Sabine Meyer uit 2011 geïnspireerd op het leven en werk van de Perzische dichter Omar Khayyam.

Say is een gepassioneerd pleitbezorger van muziek als een weg naar sociale verandering, in zijn geboorteland Turkije en daarbuiten. “Ik ben ervan overtuigd dat kunst en muziek een brug zullen vormen tussen westerse en oosterse culturen, en deze culturen zullen vermengen en transformeren”, verklaarde hij in een toespraak voor het 38e congres van de Internationale Federatie van Mensenrechten in Istanbul, 2013.

Tracklist:

Schumann: Violin Sonata No. 1 in A minor, Op. 105

Schumann: Drei Romanzen, Op. 94

Johannes Brahms Albert Dietrich Robert Schumann: F.A.E. for Violin and Piano in A minor

Richard Wagner: Tristan und Isolde: Prelude & Liebestod (Arr. F. Say for Violin and Piano)

Liebestod – Works for Violin and Piano Brahms Dietrich Schumann Wagner Friedemann Eichhorn Violin, Fazıl Say Piano cd Naxos 8574434