“Charpentier, Te Deum”, door La Chapelle Harmonique o.l.v. Valentin Tournet, op het label Château de Versailles Spectacles. Magistraal!

Charpentier componeerde in 1692, het Te Deum, dat hem beroemd zou maken tot in de 20ste eeuw. Dit meesterwerk, gespeeld voor de militaire overwinning van Steinkerque, dat de legers van Louis XIV verheerlijkte, was een krachtig fresco hoogstwaarschijnlijk uitgevoerd in de kerk van Saint-Louis-des-Jesuites. De wereldberoemd geworden prélude opende met de krijgsritmes van de pauken en trompetten, als verklanking van de Grand Siècle en de veroveringen van Louis XIV.

Marc-Antoine Charpentier (ca.1643-1704) was een leerling van Giacomo Carissimi in Rome. Na zijn terugkeer in Parijs werd hij privé-componist van Marie de Guise (tot haar dood in 1688). Later componeerde hij voor de Comédie Française, waar hij samenwerkte met Molière. Rond 1688 werd Charpentier maître de musique van het collège Louis-le-Grand en in 1698 kapelmeester van de Sainte-Chapelle. Hij componeerde 7 opera’s, wel 13 pastorales, musique de scène, comédies-ballets, in de beginjaren ’70 van de 17de eeuw, voor Molière (bij “La Comtesse d’Escarbagnas”, “Le Mariage forcé” en “Le Malade imaginaire”), interludes, musique religieuse (o.a. 11 Missen) en pièces instrumentales. Charpentier was een heel religieus componist. In die mate zelfs dat een groot deel van zijn instrumentaal repertoire uit onderdelen bestond voor de liturgie.

BBC Radio 3 - The Early Music Show, French Baroque Vocal Music - Lully and  Charpentier

In de Europese barokmuziek waren de Grands Motets een van de meest representatieve vormen van de Franse muziek. Oorspronkelijk ontwikkeld voor de Chapelle Royale door Du Mont en Lully en door Delalande tijdens zijn vier decennia in dienst van Louis XIV naar een hoogtepunt gebracht, vormden deze werken, die elke dag werden gezongen tijdens de Mis van de koning, ook de steunpilaar van de programma’s van de “Concert Spirituel”, die in 1725 door Anne Danican Philidor (1681-1728), een hoboïst in het Orchestre de Symphonistes de la Chapelle du Roi en Surintendant de la Musique du prince de Conti, werd gecreëerd. Een Grand Motet was een religieuze compositie voor solisten, koor en groot orkest, met een plechtig en ceremonieel karakter, op een Latijnse tekst, vaak op tekst van de Psalmen. Het was de belangrijkste religieuze muziekvorm van de Franse barokmuziek in de 17de– en 18de eeuw. Het grand motet kreeg zijn vorm onder het bewind van Louis XIV en kende toen ook zijn bloeitijd.Charles Hubert Gervais, Grands Motets pour Louis XV”, door Les Ombres, het  Choeur du Concert Spirituel, Margaux Blanchard & Sylvain Sartre, op het  label Château de Versailles Spectacles. Een ontdekking! | Stretto –

Te Deum - Washington Bach Consort

Charles Hubert Gervais, Grands Motets pour Louis XV”, door Les Ombres, het  Choeur du Concert Spirituel, Margaux Blanchard & Sylvain Sartre, op het  label Château de Versailles Spectacles. Een ontdekking! | Stretto –

Valentin Tournet voegde aan het programma nog 2 composities toe waarvan de pracht geëvenaard werd door hun kwaliteit en expressiviteit, De profundis (H.189) en Magnificat H.79. Het grand motet De profundis (H.189), één van Charpentiers zeven toonzettingen van de tekst “De profundis clamavi” van psalm 129, werd gecomponeerd in 1683, bij het overlijden van Koningin Marie-Thérèse, de eerste echtgenote van Louis XIV.Jean-Baptiste Lully - Wikipedia

De invloed van Lully (foto) op de ontwikkeling van het grand motet was van doorslaggevend belang in de 17de eeuw. Hoewel Lully nooit een officiële functie bekleedde aan de Chapelle du Roi, hij had wel van 1672 tot zijn overlijden in 1687, de leiding van de Académie Royale de Musique, was zijn invloed op de ontwikkeling van het grootse motet, zo typisch en symbolisch voor de “Grand Siècle”, van doorslaggevend belang. Le motet | Centre de musique baroque de Versailles

The Trombone's Wild Path to the Orchestra | WQXR Editorial | WQXR

Hij componeerde nl. imposante motetten met een groot ceremonieel en plechtig karakter voor solisten, koor en groot orkest, op een Latijnse tekst of op een tekst van de dichter, Pierre Perrin (ca.1620-1675), en Motets à deux choeurs pour la chapelle de Roy, ter ere van de glorie van God en de koning, voor de grote ceremonies aan het hof. Met zijn Te Deum (1677) componeerde Lully een buitengewoon belangrijk werk. Het betekende nl. het begin van een nieuw, officieel genre. Dit meesterwerk van muzikale architectuur, voorzien van de imposante krachten van trompetten en pauken was het vaakst uitgevoerd religieus werk op dat moment.

Marc-Antoine Charpentier (1643-1704) componeerde 6 Te Deum- toonzettingen, waarvan er slechts vier bewaard zijn gebleven en wel 10 keer het Magnificat (H.72 – 81). Het hier opgenomen Te Deum H. 146, zou hij gecomponeerd hebben n.a.v. de Slag bij Steenkerke, een belangrijke veldslag in de Negenjarige Oorlog, (een oorlog van de Liga van Augsburg tegen Louis XIV van Frankrijk), die plaatsvond op 3 augustus 1692, nabij het dorp Steenkerke in Henegouwen, tussen een Frans leger onder maarschalk de Montmorency-Luxembourg (François Henri de Montmorency-Bouteville) (foto) en een Engels-Nederlands leger onder koning-stadhouder Willem III van Oranje.

Grotendeels vanwege de grote populariteit van de prélude, is het Te Deum in D, H. 146, het bekendste van de 6, waarschijnlijk gecomponeerd tussen 1688 en 1698, als een grand motet voor solisten, koor en instrumentale begeleiding, tijdens Charpentiers verblijf aan de jezuïetenkerk van Saint-Louis in Parijs.

Na de herontdekking van het werk in 1953, door de Frans-Belgische priester en musicoloog Carl de Nys (19171996) (foto), werd de instrumentale prélude, “Marche en rondeau” (foto), in 1954, gekozen als de herkenbare muziek, voorafgaand  aan de Eurovisie-netwerkuitzendingen van de Europese Radio-unie (European Broadcasting Union, EBU). Deze versie werd toen gearrangeerd door Guy Lambert en Louis Martini.Valentin Tournet at the Château de Versailles Spectacles

De Franse gambist, koorleider en dirigent, Valentin Tournet, werd in 1996 geboren in La Garenne-Colombes, in de buitenwijken van Parijs. Hij begon viola da gamba te spelen op 5-jarige leeftijd na het luisteren van de soundtrack van Alain Corneau ’s film “Tous les matins du monde”, een film over de 17e -eeuwse componisten Marin Marais en Jean de Sainte-Colombe, die beiden viola da gamba speelden. Hij ging naar het Koninklijk Conservatorium van Brussel om te studeren bij Philippe Pierlot, daarna aan het conservatorium van Parijs bij Christophe Coin, en kreeg ook advies van Jordi Savall. Hij volgde cursussen bij Jean-Louis Charbonnier en behaalde op 14 -jarige leeftijd een eerste prijs viola da gamba, kamermuziek en muzikale vorming. Hij nam deel aan de Maîtrise des Hauts-de-Seine, het kinderkoor van de Opera van Parijs en leerde dirigeren bij Pierre Cao.Tous les matins du monde – La Chapelle Harmonique (musique baroque) - Ville  de Guéret - Site officiel

In 2012 creëerde hij La Chapelle Harmonique, een ensemble bestaande uit een koor en een orkest op historische instrumenten en gaf concerten, met name in 2017 in de Koninklijke Kapel van Versailles, waar hij een versie uit 1725 van Bachs Johannes Passion dirigeerde. Hij debuteerde in 2015 op het Festival Oude Muziek Brugge en is lid van het ensemble Les Musiciens de Saint-Julien, was artist in residence bij de stichting Singer-Polignac, en daarna op het festival van Auvers-sur-Oise vanaf 2018, voor een periode van drie jaar. Zijn ontmoeting met componist Thierry Escaich leidde in 2018 tot een samenwerking tijdens een project rond vrijmetselaarscomponisten en hij werkte in 2019, samen met Jules Matton, toen deze gastcomponist was van opus 39 van het Auvers-sur-Oise Festival.

Charpentier Te Deum Valentin Tournet La Chapelle Harmonique Blondeel Achille Tricou Vidal Buffière cd Château de Versailles Spectacles CVS098

https://www.stretto.be/2018/08/25/lecons-de-tenebres-prachtige-charpentier-cd-door-het-ensemble-arcangelo-o-l-v-jonathan-cohen-op-het-label-hyperion/

https://www.stretto.be/2023/06/13/charpentier-david-jonathas-door-ensemble-marguerite-louise-o-l-v-gaetan-jarry-op-het-label-chateau-de-versailles-spectacles-een-weelderig-oogverblindend-spektakel-magnifiek/