Paolo Aretino (1508-1584) of Paolo Antonio del Bivi was een Venetiaanse componist uit de Renaissance, bekend om zijn religieuze muziek. Hij was koordirigent van de kathedraal van Arezzo, componeerde ook profane werken en publiceerde twee boeken met madrigalen. Ontdek op deze cd zijn 3 Lamentaties en 9 responsoriën, In Primo, Secundo en Tertio Nocturno.
Van de Italiaanse drukker, Ottaviano Petrucci (1466-1539), wordt aangenomen dat hij in 1501, de eerste muziekdruk realiseerde met beweegbare lettervormen, met name de “Harmonice Musices Odhecaton”, een verzameling chansons. Het betrof weliswaar niet de eerste druk van partituren (stampa musicale), maar wel de vroegst bewaarde druk van polyfone muziek. Petrucci publiceerde verder talrijke werken van gewaardeerde componisten uit de renaissance, onder wie Josquin Des Prez en Antoine Brumel. 
De “Harmonice Musices Odhecaton” was een bloemlezing uit 1501, van het toenmalig repertoire van wereldlijke liederen (chansons). Als eerste muziekdruk met de reeds genoemde beweeglijke lettervormen, was het derhalve een invloedrijk werk op het gebied van de boekdrukkunst in het algemeen en bij de verspreiding van de muzikale stijl van de Nederlandse polyfonisten, in het bijzonder.
Binnen het Italiaans polyfoon repertoire voor de Goede Week van de eerste helft van de 16de eeuw, bestaan er twee boeken met vierstemmige klaagliederen en responsories van een organische, alomvattende en unieke kwaliteit, voor het ambt van Tenebrae uit het Triduum sacrum, gecomponeerd door Paolo Aretino. Ze werden respectievelijk gepubliceerd in 1544 (de responsories: een eerste gedrukte editie in zijn soort, voor zover bekend) en 1549 (de klaagliederen). Beide boeken werden in 1563 herdrukt.
Aretino (1508-1584) of Paolo Antonio del Bivi, een maestro di cappella aan zowel de kathedraal als van de Santa Maria della Pieve in Arezzo, werd in zijn tijd, samen met zijn medeburger, de beroemde Pietro Aretino (1492-1556) (foto/Titiaan)), de schrijver van erotische verhalen en wulpse sonnetten, geprezen als een ware vertegenwoordiger van de glorie van de stad. Hij had ook herhaaldelijk contact met het Medici-hof, en bepaalde karakteristieke kenmerken van zijn stijl zijn terug te voeren op de laat 15de-eeuwse Florentijnse traditie in en door het regelmatig gebruik van polyfonie tijdens “Triduum Sacrum”, de periode van gebed en bezinning, tijdens de drie dagen vóór Pasen.
De Goede Week of Lijdensweek (Hebdomas Sancta of Hebdomas Maior) is in het christendom de naam voor de week vanaf Palmzondag tot en met Stille Zaterdag. Het zijn de laatste zeven dagen van de Vastentijd of Veertigdagentijd. In deze week worden Heilige woensdag, Witte Donderdag en Goede Vrijdag gevierd. Lees voor de gelegenheid het boek, « Paolo Antonio del Bivi e il suo tempo. Un musicista aretino contemporaneo di Giorgio Vasari. Arezzo 1508-1584” (foto).
In het bijzonder merken we bij Aretino, het gebruik van gelijke stemmen en bovenal, een sobere en plechtige declamatorische stijl, die nauw verband hield met de structuur van de tekst. Dit alles werd echter niet alleen met uiterste verfijning overgebracht, maar omvatte ook enkele zeer opvallende inbreuken op het stembereik die zelden voorkwamen in de hedendaagse Italiaanse muziek. Een voorbeeld is het gebruik van twee of drie basstemmen samen met een lage bas, zoals bijvoorbeeld gebeurt in de klaagliederen voor Stille Zaterdag, die op deze opname compleet worden gepresenteerd, samen met hun respectievelijke responsories.
Paolo Da Col voltooide zijn muzikale opleiding aan het Conservatorio van Bologna en zijn musicologische studies aan de Università Ca’ Foscari van Venetië en het Centre d’Études Supérieures de la Renaissance van Tours. Vanaf zeer jonge leeftijd wijdde hij zich aan het renaissance- en preklassiek polyfoon repertoire, waarbij hij voortdurend de eisen van onderzoek en uitvoering combineerde. Hij was samen met Luigi Ferdinando Tagliavini, redacteur van het tijdschrift L’Organo en van de muziekcatalogus van uitgeverij Forni uit Bologna. Hij werkte als muziekcriticus, heeft publicaties over instrumentale en vocale muziek geredigeerd, en is auteur van catalogi van muziekcollecties en studies over de geschiedenis van de vocale muziek. Momenteel is hij bibliothecaris van het Conservatorio van Venetië.
Sabbato Sancto Lamentationes Et Responsoria Paolo Aretino Odhecaton Paolo da Col cd Arcana A551