Arvo Pärt, “Tractus”, door de sopraan, Maria Listra, het Estonian Philharmonic Chamber Choir en het Tallinn Chamber Orchestra o.l.v. Tõnu Kaljuste, op het label ECM New Series. Spiritueel en meditatief. | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.

“Tractus” legt de nadruk op composities van Arvo Pärt waarin de klankkleuren van koor en strijkorkest samenvloeien. Nieuwe versies voeren de boventoon, met gerichte uitvoeringen van het Tallinn Kamerorkest en het Ests Filharmonisch Kamerkoor onder leiding van Tõnu Kaljuste die uitnodigen tot geconcentreerd luisteren. “Tractus”, vorig jaar opgenomen in Tallinn en geproduceerd door Manfred Eicher, breidt de reeks Arvo Pärt-albums uit die begonnen zijn op de ECM New Series met het baanbrekend “Tabula Rasa” in 1984.

Vanaf de openingscompositie “Littlemore Tractus”, die troostende reflecties uit een preek van John Henry Newman als uitgangspunt neemt, resoneert het idee van verandering, transfiguratie en vernieuwing en zet de toon voor een opname waarvan het karakter er een is van samenvatten, introspectie, en verzoening met het verleden. Littlemore Tractus werd in 2000, gecomponeerd voor koor en orgel, in opdracht van Bernhard Schünemann, de dominee van Littlemore, ter gelegenheid van de 200ste verjaardag van de geboorte van de Engelse kardinaal, John Henry Newman (1801-1890). Kardinaal Newman was een predikant, theoloog, dichter en denker die katholieke liturgische tradities naar de Anglicaanse Kerk wilde brengen. In 1845, bekeerde hij zich tot het katholicisme, wat ernstige polemiek veroorzaakte in kerkelijke kringen. In 2010, werd kardinaal Newman door paus Benedictus XVI in Birmingham zaligverklaard.

Littlemore Tractus is gebaseerd op de laatste regels van een van Newmans beroemdste preken, ‘Wisdom and Innocence’, gehouden op 19 februari 1843 in Littlemore. Deze korte poëtische tekst heeft zijn weg gevonden naar de gebeden van mensen, het wordt ook gebruikt in de Anglicaanse begrafenisliturgie en is in vele talen vertaald. Dit gebed om de eeuwige vrede heeft in Pärts muziek een hymnal-kooruitdrukking gevonden. De compositie ging in première op 21 februari 2001 in de St. Mary the Virgin and St. Nicholas Church in Littlemore, uitgevoerd door het St. Martin-in-the-Fields Choir, organist Nicholas Danks, en gedirigeerd door Paul Stubbings. De kerk, hoewel onder een andere naam, werd in 1835 opgericht door John Henry Newman. De muziek van dit stuk werd ook de basis voor het orkeststuk Swansong dat in 2013 werd voltooid.

Tõnu Kaljuste (1953) (foto), een oude bondgenoot van Pärt, wijst erop dat veel recente discussies met de componist draaiden om nieuwe benaderingen van de partituren. Wolfgang Sandner merkt in de liner note van de cd op dat het wijdverreikend en suggestief repertoire hier wordt samengebracht: “Klank en stilte, muziek en woord blijven altijd in dialoog in het werk van Arvo Pärt. Maar ook het vocale en het instrumentale, het heilige en het profane vullen elkaar aan. Liturgisch ritueel en spiritueel concert zijn in wisselwerking en vormen een context die verwijst naar een gemeenschappelijke oorsprong”.

De composities op Tractus zijn gebaseerd op of geïnspireerd door Schriftuurlijke, liturgische of andere christelijke teksten. “De tekst is onafhankelijk van ons”, zei Pärt ooit. “Het wacht op ons. Iedereen heeft zijn eigen tijd nodig om er te komen. De ontmoeting vindt plaats wanneer de tekst niet langer wordt behandeld als literatuur of kunstwerk, maar als referentiepunt of model”. Tractus, vorig jaar opgenomen in de Methodist Church in Tallinn, breidt de lijn van Arvo Pärt-albums uit, begonnen met Tabula Rasa in 1984, de opname die de muziek van Pärt aanvankelijk onder grote bekendheid bracht. De samenwerking tussen Arvo Pärt en producer Manfred Eicher bestaat inmiddels veertig jaar: “Ons werk samen om nieuwe opnames te maken is altijd een feest”, aldus Pärt. “Het is iets heel levendigs en in voortdurende vorming”. Bij de cd zit een boekje met alle gezongen teksten en teksten van Wolfgang Sandner in het Duits en van Kai Kutman in het Engels.