Beklemmende maar verrijkende “Gidon Kremer Songs of Fate”, door Kremerata Baltica op het label ECM New Series. | Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.

Samen met zijn kamerensemble Kremerata Baltica en de sopraan Vida Miknevičiūtė, speelt Gidon Kremer op deze cd, werk van de Baltische componisten Raminta Šerkšnytė (geb. 1975/Litouwen), Giederius Kuprevicius (geb. 1944 Litouwen) en Jēkabs Jančevskis (geb. 1992 Letland), en de Pools-Joodse componist Mieczysław Weinberg (1919-1996).

Dit uitzonderlijk programma herinnert aan de gruwelijke geschiedenis van de Joodse bevolking in de Baltische staten. De geschiedenis van Litouwen kan nl. niet los gezien worden van hun geschiedenis. Reeds Tsarina Catharina verbood arme Joden om in Rusland te leven. Zij vestigden zich dan maar in de zogenaamde Tsjerta, het ‘paalgebied’ waar Russische Joden zich mochten vestigen, wat grotendeels overeenkwam met het grondgebied van groot Litouwen. Honderdduizenden Joden vestigden zich op het platteland van Litouwen, vaak op woeste grond die door hen ontgonnen werd. Toen de tsaar besloot dat Joden alleen nog maar in de steden van de Tsjerta mochten wonen, kwam er een nieuwe volksverhuizing op gang richting de stad. In veel steden was zelfs de helft van de bevolking joods.

Vilnius bv. had een grote Joodse gemeenschap die veel invloed had op het cultureel leven in de stad. Er waren 100 sjoels, waarvan er nu nog een over is. Het Joodse getto is nu het toeristisch hart van de stad. Niet alleen de nazi’s waren verantwoordelijk voor de gruwel van het uitmoorden van de Joden in Vilnius. De Russen voerden al tijdens WOI, 600.000 Joden uit Litouwen en Koerland (Letland) af naar Siberië op verdenking van collaboratie met de Duitsers. Weinigen overleefden het…

Reflecterend op de verschillende lijnen die de structuur van dit programma vormen, legt Kremer uit dat hij tot zijn verbazing besefte dat dit project in veel opzichten over het idee van ‘joods zijn’ gaat. “De Davidster” en “Kaddish” van Giedrius Kuprevičius en de Joodse Liederen van Mieczysław Weinberg, benadrukken deze connotatie. “Songs of Fate” bevat o.a. première-opnames van Raminta Šerkšnytė’s “This too will pass” en Jēkabs Jančevskis’ Lignum, waarin de stemmen van een jongere generatie componisten te horen zijn. Solisten zijn Vida Miknevičiūtė, sopraan, Gidon Kremer, viool, Magdalena Ceple cello en Andrei Pushkarev, vibrafoon.

Gidon Kremer (1947) werd zelf geboren in een muzikale familie in Riga in Letland, en begon op vierjarige leeftijd met viool. Op achttienjarige leeftijd begon hij zijn studie bij David Oistrakh aan het conservatorium van Moskou en startte toen een oogverblindende solocarrière door de eerste prijs te winnen op zowel de Paganini- als de Tchaikovsky Internationale wedstrijden. Zijn vele opnames voor ECM bevatten o.a. muziek van Giya Kancheli, Sofia Gubaidulina, Victor Kissine, evenals een alom geprezen uitvoering van de sonates en partita’s voor viool solo van Johann Sebastian Bach.

Het Grammy Award-winnend kamerorkest Kremerata Baltica, opgericht in 1997 door Gidon Kremer, wordt beschouwd als een van de meest prominente internationale ensembles van Europa. Gidon Kremer selecteerde bewust jonge, enthousiaste muzikanten om de gevreesde ‘orkestritis’ waar veel professionele orkestspelers last van hebben, te voorkomen. Essentieel voor de artistieke persoonlijkheid van Kremerata Baltica is de creatieve benadering van programmeren, die vaak verder reikt dan de mainstream en aanleiding heeft gegeven tot wereldpremières van werken van componisten als Arvo Pärt, Giya Kancheli, Pēteris Vasks, Leonid Desyatnikov en Alexander Raskatov. Het album met werken van Mieczysław Weinberg op ECM bv. werd genomineerd voor een Grammy Award 2015, en de opname van Sjostakovitsj’ pianoconcerti met Anna Vinnitskaya won de ECHO Klassik 2016. Ook de opname van Weinbergs symfonieën nr. 2 en nr. 21, een gezamenlijk avontuur met de City of Birmingham Symphony Orchestra en Mirga Gražinytė-Tyla ontving in 2020 een Gramophone Award.