In zijn historische roman of toch in zijn boek, geschreven in romanstijl, vertelt Joren Vermeersch het verhaal van Vlaanderen in de 14de eeuw, van de uitbraak van de oorlog met Frankrijk in 1297, tot de Bourgondische machtsovername in 1384. Maar, dat doet hij niet vanuit het perspectief van de hoge heren, dat al te vaak is verteld, maar door de ogen van de gewone man. De 14de eeuw werd immers gekenmerkt werd door ramp en tegenspoed, revoluties, stijgende spanningen tussen Vlamingen en de Franse overheerser in Nieuwpoort, Kortrijk en… Londen, hongersnood, regen en kou, en was een tijd van een immense tegenstelling tussen het gewone volk en de adel.
Het boek, “De waanzinnige veertiende eeuw (A Distant Mirror: The Calamitous 14th Century), van de Amerikaanse historica, Barbara Tuchman uit 1978, verhaalde over het veertiende-eeuwse Europa. De Engelse titel van het boek verwees naar Tuchmans stelling dat de dood en het lijden van de mensen van de 14de eeuw door oorlog, een verre spiegel was van die van de 20ste eeuw, meer in het bijzonder de verschrikkingen van WOI.
Hoe gingen de wevers, boeren, vissers en herbergiers van Vlaanderen nl. om met de horror van de oorlog? Hoe reageerden zij op het knagende gevoel van honger en de angst voor de Zwarte Dood? Van klimaatrampen tot collaboratie en repressie, van economische bloei tot crisis, van verdorvenheid tot verhevenheid, door de epische gebeurtenissen heen krijgt de lezer een Vlaanderen te zien dat soms akelig vergelijkbaar is met de moderne tijd.
Wist u bv. dat het flets Vlaams gruttenbier, op smaak gebracht met een mengsel van rozemarijn en laurierbessen, door import van beter en duurder, Duits bier, het bier werd van de gewone man? Door de steun van Lodewijk van Nevers aan Frankrijk in de Honderdjarige Oorlog tegen Engeland, raakte Vlaanderen in een economische crisis nadat de Britten in 1336, de aanvoer van wol en levensmiddelen staakten. Het leidde tot het stilvallen van de wol- en lakenindustrie en een daaropvolgende verpaupering. De pest brak uit in 1348, wat de welvaart in de steden aantastte.
De pest was wellicht een van de grootste rampen uit Vlaanderens geschiedenis. Meedogenloos sloeg de ziekte toe: rijk noch arm werd gespaard. Historicus Joren Vermeersch ontkrachtte reeds in zijn boek, “1349, hoe de Zwarte Dood Vlaanderen en Europa veranderde” (foto), de mythe dat Vlaanderen minder hard getroffen werd dan andere streken. Integendeel, die plotse terugval van de bevolking bracht onverwacht zware economische gevolgen met zich mee, die resulteerden in sociale conflicten en migratiegolven. Dat zorgde voor een felle politieke tegenreactie in heel Europa. In een wervelende stijl en gestaafd door talloze archiefbronnen vertelde de auteur reeds hoe de Zwarte Dood in Vlaamse steden als Brugge, Gent en Ieper, Vlaanderen en Europa voor altijd veranderde.
In zijn nieuw, monumentaal boek vertelt hij nu in 5 uitgebreide, chronologisch geordende delen over honger en dorst en smart onder de Vlaamse bevolking, Filips de Schone en de paus in Avignon, het Hamburgs bier dat men dronk in Gent, gebrouwd met een toen in Vlaanderen nog onbekend kruid, hop, over hoe het Sint-Donaas kapittel van Brugge zich verrijkte met parochiale belastingen, en over broederstrijd tussen Gent en Brugge en andere Vlaamse steden ten tijde van Filips Van Artevelde. Hij vertelt bv. over het poorterschap, de meesters van de ambachten, de handarbeiders, de religieuzen, de Franse en Engelse heersers in de omgeving van Brugge, Parijs en Kortrijk. 
Zo toont Joren Vermeersch aan dat steden en ambachten, eerst en vooral uit waren op eigen gewin, met bloed, zweet en tranen, bevochten door rijke families, de Franse koning en de adel, al dan niet in samenspraak met de kerk. Aan het einde van de 14de eeuw (1384) kwam Vlaanderen uiteindelijk in handen van Bourgondische erfgenamen, in 1430 gevolgd door Brabant en Limburg. Zo raakten “De Lage Landen” in de 15de eeuw, verenigd in de Bourgondische Nederlanden, of de zogenaamde “Zeventien Provinciën”. Alle verhalen en personages in het boek zijn daarenboven gebaseerd op reële personen en gebeurtenissen, de vrucht van jaren, jaren opzoekingswerk. Een monument. Zeker lezen!
Joren Vermeersch (1981) is een Belgische historicus, jurist en auteur. Hij is auteur en co-auteur van boeken als ‘Continent zonder grens’, ‘1349’ en ‘Migratie’. Hij heeft een master in de rechten met post-masters internationaal en Europees recht (UGent, Coimbra, Wroclaw) en master in de geschiedenis (UGent). Hij werkt ook als redacteur bij Doorbraak. In 2015, won hij de André Schaepdrijversprijs voor zijn studie over de Zwarte Dood. Zijn “1349. Hoe de Zwarte Dood Vlaanderen en Europa veranderde”, verscheen bij uitgeverij Vrijdag.
Joren Vermeersch Vlaanderens waanzinnigste eeuw 1297-1384 599 bladz. uitg. Borgerhoff & Lamberigts ISBN 9789464946468